Η ιδιωτική πρωτοβουλία αριστεύει στη μουσική

Η ιδιωτική πρωτοβουλία αριστεύει στη μουσική23.04.2018Άρθρα

Η συναυλία-αφιέρωμα στη Ρένα Κυριακού που έδωσε η Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών υπό τον Βύρωνα Φιδετζή

Από τον
Γεώργιο Κύρκο - Τάγια*

Το β΄ μέρος της συναυλίας-αφιέρωμα του Μεγάρου Μουσικής στη διαπρεπή πιανίστα και συνθέτρια Ρένα Κυριακού (1917-1994), που έδωσε η Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών, υπό τη διεύθυνση του Βύρωνα Φιδετζή, στις 27 Μαρτίου, αποδείχθηκε τριπλά σημαντική λόγω α) του προγράμματος,

που περιελάμβανε έργα τριών Ελληνίδων συνθετριών, οι δύο από τις οποίες ήταν μέχρι πρόσφατα ξεχασμένες, β) του ότι δύο έργα δίνονταν σε πρώτη πανελλήνια εκτέλεση και ένα σε παγκόσμια και γ) του επιπέδου εκτελέσεως που πρόσφερε η ορχήστρα και της σημασίας αυτού για τη μουσική ζωή μας.

Η βραδιά άρχισε με δύο έργα της Μαριώς-Φωσκαρίνας Δαμασκηνού (1850-1921), που γεννήθηκε στη Γαλλία και μελέτησε μουσική με επιφανείς δασκάλους του Ωδείου του Παρισιού. Τόσο η «L’ Aldeana», ένα χωριάτικο τραγούδι γραμμένο αρχικά για πιάνο, όσο και η τετραμερής «Βενετσιάνικη Σουίτα» (συνθέσεις του 1888) πρόδιδαν στέρεη αίσθηση της φόρμας και, παρά τα όχι ιδιαίτερης έμπνευσης θέματά τους και τη μάλλον ακαδημαϊκή ανάπτυξή τους, θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια προσθήκη στο ελληνικό συμφωνικό ρεπερτόριο, ειδικά η πρώτη.

Ακολούθησε το «Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα, έργο 18» της τιμώμενης Ρένας Κυριακού, με σολίστ τον Γιώργο Κωνσταντίνου, που αντικατέστησε στο πρόγραμμα τη Δόμνα Ευνουχίδου, σε μια ερευνητική ερμηνεία που, παρότι στη σωστή κατεύθυνση προσέγγισης της παρτιτούρας, δεν αποκάλυψε (τόσο από πλευράς σολίστ όσο και ορχήστρας) στην ολότητά τους τα στοιχεία που καθιστούν αυτό το πρώτο έργο του είδους από Ελληνίδα και ένα που στέκεται επάξια απέναντι σε αντίστοιχα έργα μεγάλων συνθετών της περιόδου τόσο σημαντικό για την ελληνική μουσική εργογραφία.

Τη βραδιά έκλεισε η πρώτη παγκόσμια εκτέλεση της «Συμφωνίας σε σι ελάσσονα» της Ελένης Λαμπίρη (1888;-1960), εγγονής του σατιρικού ποιητή Ανδρέα Λασκαράτου, που είχε σπουδάσει μουσική στη Λιψία και είχε σχετικά πλούσια δραστηριότητα ως συνθέτρια και διευθύντρια ορχήστρας στην Ιταλία. Εργο της περιόδου 1920-1921, η συμφωνία αυτή αποτελεί μία ιδιαίτερα φιλόδοξη συνθετική πρόταση με εμφανείς επιρροές από διάφορους συνθέτες (π.χ. η αρχή της θύμιζε έντονα αυτή της «Συμφωνίας αρ. 1» του Μπραμς, ενώ αργότερα εντόπιζε κανείς στοιχεία Τσαϊκόφσκι, Σιμπέλιους ή ακόμη και Μάλερ), η οποία, όμως, εντασσόμενη στην περίοδο που γράφηκε, φαίνεται αρκετά παρωχημένη, αγκιστρωμένη στην υστερορομαντική αισθητική. Πάντως, η ιστορική αξία της, ως μιας εναλλακτικής στην παράλληλη, τότε, Εθνική Σχολή του Μανώλη Καλομοίρη, όπως σωστά διαπιστώνει στα σχόλιά του ο πρόεδρος της ορχήστρας Νίκος Μαλλιάρας, είναι αναμφισβήτητη.

Η σημασία της συγκεκριμένης συναυλίας δεν εξαντλείται στο σπάνιο της παρουσίασης των ανωτέρω έργων. Οφείλει κανείς να χαιρετίσει το γεγονός ότι οι παρτιτούρες της Μαριώς-Φωσκαρίνας Δαμασκηνού παραχωρήθηκαν στον μαέστρο Φιδετζή από το ενοποιημένο Αρχείο Ελλήνων Μουσουργών Θωμά Ταμβάκου - Αρχείο Ελληνικής Μουσικής Γιώργου Κωστάντζου, οι υπεύθυνοι του οποίου τις είχαν εντοπίσει στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας και είχαν αγοράσει αντίγραφα με προσωπικά τους έξοδα. Η δε αποκατάσταση του χειρογράφου της «Συμφωνίας» έγινε από τους νέους μουσικολόγους Τζωρτζίνα Μερεντίτη και Σάββα Ρακιντζάκη, με επιμέλεια των Μαλλιάρα και Φιδετζή.

Κορωνίδα, όμως, της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στον χώρο της σοβαρής μουσικής αναδείχθηκε για ακόμη μία φορά η Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών, η οποία, συμμεριζόμενη το όραμα του μαέστρου, υποστήριξε τα άγνωστα αυτά έργα με ένα υψηλό επίπεδο εκτέλεσης, με πάθος και επίγνωση της αποστολής της. Τα λεκτικά συγχαρητήρια ωχριούν μπροστά στην αξία της προσφοράς του προέδρου της ορχήστρας, ο οποίος, όπως πληροφορούμαι, είναι ο αποκλειστικός χορηγός του μισθού των μουσικών του συμφωνικού συνόλου - στην ουσία, πρόκειται για εθνική ευεργεσία.

*Κριτικός μουσικής

Keywords
Τυχαία Θέματα