"Πανδημία" αδιαφάνειας και υπουργοί με μυστικά

«Μετά την κρίση, η κάθε εξουσία οφείλει να εγκαταλείπει το απυρόβλητο της ανάγκης, δυναμώνοντας την λογοδοσία. Γιατί καμία έκτακτη συνθήκη δεν μπορεί να αμφισβητεί τη δημοκρατική ευαισθησία». Η φράση αυτή περιλήφθηκε στο διάγγελμα που απεύθυνε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στις 13 Απριλίου του 2020, δηλαδή την πρώτη περίοδο της έξαρσης της πανδημίας στην Ελλάδα. Αυτή η πρωθυπουργική δέσμευση όμως έχει τηρηθεί; Το ερώτημα ανακύπτει μια και τα σημάδια αδιαφάνειας και έλλειψης λογοδοσίας, γίνονται ολοένα και περισσότερα. Μια πρόχειρη αποτίμησή τους λίγες ημέρες πριν εκπνεύσει η φετινή χρονιά συγκλίνουν προς το ότι τείνουν να μεταβληθούν σε άτυπους κανόνες: Υπουργοί αρνούνται συστηματικά να παράσχουν έγγραφα που τους ζητά η αντιπολίτευση, οι απευθείας αναθέσεις στην ημερήσια διάταξη, ενώ έχει θεσμοθετηθεί ένα διευρυμένο καθεστώς μυστικών κονδυλίων.

Ενδεικτικό των νοοτροπιών που φαίνεται να παγιώνονται στην πολιτική ζωή, είναι ή (εκτός κάθε κοινοβουλευτικού κανόνα), άρνηση υπουργών να δώσουν στην δημοσιότητα έγγραφα, που έχουν αναμφισβήτητο δημόσιο ενδιαφέρον. Μέλη της κυβέρνησηςόταν τους ζητείται η κατάθεση εγγράφων από τα κόμματα της αντιπολίτευσης απαντούν λέγοντας … «αν θέλετε να τα δείτε περάστε από το γραφείο μου».

Η πλέον χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή του υπουργείου Παιδείας και της Νίκης Κεραμέως. Το ζήτημα της δημοσιοποίησης της συμφωνίας μεταξύ του υπουργείου και την εταιρίας CISCO που έχει αναλάβει τα ζητήματα της τηλεκπαίδευσης, έχει πάρει διαστάσεις που ξεπερνούν κάθε προηγούμενο. Το κείμενο της συγκεκριμένης σύμβασης έχει ζητηθεί με όλους τους πιθανούς θεσμικούς τρόπους από όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Σχετικό αίτημα έχει καταθέσει ο ΣΥΡΙΖΑ, το Κίνημα Αλλαγής και το Μέρα 25. Η Νίκη Κεραμέως στο πλαίσιο της άσκησης κοινοβουλευτικού ελέγχου και της συζήτησης επίκαιρων ερωτήσεων έχει πολλάκις προκληθεί να ανταποκριθεί στην στοιχειώδη αυτή υποχρέωση ενός υπουργού. Πλην όμως επιμένει πεισματικά να αρνείται την δημοσιοποίηση της σύμβασης.

Η τελευταία της άρνηση καταγράφθηκε στις 27 Νοεμβρίου οπότε της ζητήθηκε το εν λόγω κείμενο από την βουλευτή του Κινήματος Αλλαγής Χαράς Κεφαλίδου. Η απάντηση που έδωσε η Νίκη Κεραμέως ήταν: «Καταρτίστηκε η σύμβαση, κατατέθηκε εκεί που ζητήθηκε αρμοδίως στην Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων και κυρίως όμως, πρόκειται για μια αποδοχή δωρεάς.Και εδώ και δύο εβδομάδες, κυρία Κεφαλίδου, έχω πει ότι είναι στη διάθεση των εκπροσώπων των κομμάτων. Τόσος ντόρος, λοιπόν, για τη σύμβαση και ξέρετε πόσοι εκπρόσωποι κομμάτων ήρθαν να δουν τη σύμβαση; Ουδείς, κανένας δεν ήρθε. Δεν ήρθε ούτε ένας». Η υπουργός Παιδείας, επέμεινε μάλιστα στο ότι «είναι μία αποδοχή δωρεάς που δεν έχει υποχρεώσεις». Δήλωση που κάθε άλλο παρά δικαιολογεί το γιατί η σύμβαση αυτή δεν δίνεται στην δημοσιότητα, εφόσον δεν προβλέπει καμία υποχρέωση για το κράτος.

Ακριβώς την ίδια λογική όμως φαίνεται να ακολουθεί και η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Το ζήτημα της σύμβασης που έχει υπογραφεί ανάμεσα στο υπουργείο και την εταιρία Palantir Tech έχει ήδη ζητηθεί με τον πλέον επίσημο τρόπο από 3 κοινοβουλευτικά κόμματα. Ο ΣΥΡΙΖΑ, το Μέρα 25 και το Κίνημα Αλλαγής έχουν κάνει έκκληση για την δημοσιοποίησης των συμφωνηθέντων με έναν διεθνή κολοσσό που φέρεται να έχει εμπλακεί σε αρκετά «σκοτεινές» υποθέσεις σε διεθνές επίπεδο.

Επίσης δημιουργούνται ερωτηματικά σχετικά με το γιατί έχει υπογράψει μία σύμβαση με την ελληνική κυβέρνηση ανάλογη με αυτή της CISCO. Ποιό δηλαδή είναι το κίνητρο που έχει μια τέτοια εταιρία ώστε να προσφέρει αφιλοκερδώς τις υπηρεσίες της που σχετίζονται με το Data Mining, δηλαδή την επεξερασία ηλεκτρονικών δεδομένων. Όπως φαίνεται όμως πηγές του υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής απαντούν με τον ίδιο τρόπο που απαντά το υπουργείο Παιδείας. Καλώντας τα κόμματα για «ιδιαίτερη» ενημέρωση εκτός θεσμικών οδών. Δηλαδή εκτός των διαδικασιών στις οποίες περιλαμβάνεται και το δικαίωμα του πολίτη στην πληροφόρηση.

Στην ίδια κατηγορία θα μπορούσε να συμπεριλάβει κανείς και την άρνηση του υπουργείου Υγείας, όπως και της κυβέρνησης να δώσει στην δημοσιότητα τα πρακτικά των επιτροπών ειδικών που ασχολούνται με το φλέγον ζήτημα των ημερών. Δηλαδή την αντιμετώπιση του Covid 19.

Παρότι σε πολλές από τις συνεδριάσεις των επιτροπών για την δημόσια υγεία τηρούνται πρακτικά ενίοτε πραγματοποιούνται και ψηφοφορίες, το περιεχόμενό τους παραμένει άγνωστο. Μάλιστα δίχως να προβάλλεται καμία συγκεκριμένη δικαιολογία. Το αίτημα για την δημοσιοποίηση των εγγράφων αυτών έχει γίνει στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο, αφού σχετική έκκληση έχει απευθύνει στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Αλέξης Τσίπρας.

Στα παραπάνω οφείλει να συνυπολογίσει κανείς και το θέμα των δαπανών προς τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Δηλαδή τις κυβερνητικές πρωτοβουλίες που απέκτησαν το παρωνύμιο «Λίστα Πέτσα» Νο 1 και Νο 2. Αρχικά την περίφημη καμπάνια ενημέρωσης για τον κορονοϊό στην πρώτη φάση της πανδημίας. Εκεί όπου μετά από έντονες πιέσεις της αντιπολίτευσης δημοσιοποιήθηκε ο κατάλογος των ΜΜΕ που επιδοτήθηκαν με 20 εκατομμύρια ευρώ συνολικά όχι όμως και τα κριτήρια αξιολόγησης των χρηματοδοτήσεων ώστε να μπορέσει να υπάρξει ουσιαστικός έλεγχος.

Αξίζει να σημειωθεί ότι με νομοθετική ρύθμιση που ψηφίστηκε στις 28 Σεπτεμβρίου, για αυτού του είδους της καμπάνιες -με αφορμή την δεύτερη ενίσχυση προς τους τηλεοπτικούς σταθμούς αποκλειστικά, ύψους 2 εκατομμυρίων ευρώ - θεσμοθετήθηκε ως μόνιμος ο τρόπος εκτέλεσης η απευθείας ανάθεσης σύμβασης. Σύμφωνα με την κυβερνητική επιχειρηματολογία αιτία ήταν η ανάγκη για την σύντμηση του χρόνου που απαιτείται αφού είναι χρονοβόρες οι διαδικασίες των μειοδοτικών διαγωνισμών. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας είχε πεί χαρακτηριστικά στην Βουλή πως «μαζί με τα δωρεάν μηνύματα πρέπει να έχουμε και μια καμπάνια επαγγελματική» τονίζοντας ότι εφεξής «η διάταξη θα ισχύει γιατί δεν ξέρουμε τι θα γίνει στο μέλλον».

Μέσα στο 2020 διευρύνθηκε ο θεσμός των λεγόμενων απόρρητων κονδυλίων, αφού στην κατηγορία αυτή που (ευλόγως και κατά διεθνή πρακτική) περιλαμβάνονται τα υπουργεία Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών, εντάχθηκαν και δύο ακόμη υπουργεία: Το υπουργείο Μετανάστευσης αλλά και η Πολιτική Προστασία.

Η τελευταία απέκτησε το δικαίωμα μυστικών κονδυλίων που δεν εμφανίζονται στον κρατικό προϋπολογισμό με νομοθετική ρύθμιση για τις αρμοδιότητες της πολιτικής προστασίας που ψηφίστηκε τον Φεβρουάριο σε νομοσχέδιο που εισηγήθηκε ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης. Πριν ακόμη ο Νίκος Χαρδαλιάς αποκτήσει χαρτοφυλάκιο.

Η διάταξη περιλήφθηκε στο άρθρο 53 νομοσχεδίου του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη. Όπως αναφέρονταν στην Έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου που το συνόδευσε: «Εισάγονται ρυθμίσεις για την εγγραφή στον προϋπολογισμό της Γενικής Γραμματείας ειδικής πίστωσης απορρήτων εθνικών αναγκών και ρυθμίζονται συναφή θέματα (απαγόρευσης διάθεσης, προσδιορισμός ύψους δαπανών, απαλλαγή των πληρωμών από κράτηση υπέρ δημοσίου ή τρίτων, λειτουργία τριμελούς επιτροπής Ειδικών Δαπανών για την καταχώρηση των δαπανών σε ειδικό βιβλίο με εχεμύθεια)».

Ο Νίκος Χαρδαλιάς είχε υπερασπιστεί την διάταξη λέγοντας ότι «τα απόρρητα προκύπτουν, από την ομάδα που έχουμε στη χώρα μας, το 112. Το 112 είναι μια υπηρεσία πολύ λεπτή και περνάει μέσα από τα δίκτυα τηλεπικοινωνιών του ελληνικού κράτους. Ταυτόχρονα, δημιουργεί μια βάση δεδομένων, η οποία είναι σε εθνικό επίπεδο. Αντιλαμβάνεστε, σε θέματα κυβερνοασφάλειας, πόσο σημαντικό είναι να μην υπάρχει τρωτότητα στα ζητήματα αυτά; Πόσο ολέθριο θα είναι για τη χώρα μας να χακαριστεί ένα σύστημα τέτοιο και να φύγει λάθος εντολή, τη λάθος στιγμή, σε σχέση με κάποια πράγματα». Είχε παράλληλα επισημάνει πως πρέπει να εκπονηθούν «εθνικά σχέδια διαχείρισης κρίσεων, που αφορούν στις κρίσιμες υποδομές μας. Τα τελευταία σχέδια είχαν γίνει το 1991».

Το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής του Νότη Μηταράκη απέκτησε ανάλογη δυνατότητα μερικούς μήνες αργότερα. Με νομοθετική ρύθμιση που περιλαμβάνονταν στο άρθρο 55 νόμου για την οργάνωση του συγκεκριμένου υπουργείου που ψηφίστηκε τον Μάϊο. Εκεί ορίστηκε η ύπαρξη ειδικών δαπανών. Έτσι σύμφωνα με το νομοθετικό κείμενο «η διάθεση οποιουδήποτε ποσού από την πίστωση αυτή, διενεργείται με απόφαση του υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου και μετά από γνώμη της Επιτροπής Ειδικών Δαπανών« και «δεν δημοσιεύεται στο Φύλλο Εφημερίδας της Κυβέρνησης ούτε αναρτάται σε οποιοδήποτε πληροφοριακό σύστημα ή πλατφόρμα».

Συνολικά, η εικόνα που παρουσιάζει η κυβέρνηση σε ζητήματα διαφάνειας , απέχει αρκετά τόσο από τις διακηρύξεις της, όσο και από το πνεύμα της ισχύουσας νομοθεσίας. Αν και πτυχές της νομοθεσίας αυτής, αξιοποιούνται συχνά για να δώσουν νομιμοφάνεια σε πρακτικές έλλειψης πνεύματος λογοδοσίας.

Η κατάσταση αυτή, εύλογα συμπεραίνει κανείς σαφώς δεν συμβάλλει στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών πρός την διακυβέρνηση. Στοιχείο που θα είναι ζητούμενο το επόμενο διάστημα, ενόψει του μεγάλου στοιχήματος του εμβολιασμού του πληθυσμού της χώρας.

Διαβάστε τις Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο, με την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του News247.gr.