Πόλεμος Ισραήλ - Ιράν: Η εμπλοκή των ΗΠΑ και άλλα δύο ερωτήματα

Δεν είναι καθαρό αν ο Νετανιάχου εκτός από την αναδίπλωση του Ιράν επιδιώκει και την «αλλαγή καθεστώτος»

Ο πόλεμος που εξαπέλυσε το Ισραήλ εναντίον του Ιράν μπήκε στην 6η ημέρα του, χωρίς να υπάρχει στον ορίζοντα καμία ελπίδα για κατάπαυση του πυρός. Αντιθέτως, η σύγκρουση γίνεται όλο και πιο καταστροφική και φονική. Το Ισραήλ έχει κερδίσει την αεροπορική υπεροχή στην ιρανική επικράτεια κι έχει πετύχει σοβαρά πλήγματα στις στρατιωτικές υποδομές του Ιράν καθώς και σε κάποιες πυρηνικές εγκαταστάσεις του. Από την άλλη, το Ιράν εξακολουθεί να χτυπάει στόχους εντός του Ισραήλ με βαλλιστικούς πυραύλους που διαπερνούν τον ισραηλινό αντιαεροπορικό θόλο.

Αυτή τη στιγμή τρία φαίνονται να είναι τα μεγάλα ερωτήματα αναφορικά με την εξέλιξη του πολέμου.

Ποιος είναι ο στρατηγικός στόχος της πολεμικής επιχείρησης του Ισραήλ;

Δεν είναι από αβλεψία που ξεκινάμε από αυτό το ερώτημα και όχι από το ενδεχόμενο εμπλοκής των ΗΠΑ. Ο βαθμός εμπλοκής των ΗΠΑ εξαρτάται από το τι θέλει να πετύχει το Ισραήλ με τον πόλεμο που εξαπέλυσε. Ο Νετανιάχου πρόβαλε ως στόχο της ισραηλινής επίθεσης την αποτροπή παραγωγής πυρηνικού όπλου από το Ιράν. Ωστόσο, τόσο η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας όσο και οι αμερικανικές υπηρεσίες ασφαλείας συμπίπτουν στην εκτίμηση ότι ο Ιράν δεν βρίσκεται πολύ κοντά στη δημιουργία της Βόμβας. Η επίθεση έγινε τώρα γιατί υπήρχε παράθυρο ευκαιρίας ανοιχτό για το Ισραήλ, μετά την κατάρρευση του λεγόμενου «Άξονα της Αντίστασης» και το σημαντικό (όπως αποδεικνύεται) ισραηλινό πλήγμα στην ιρανική αεράμυνα τον περασμένο Οκτώβριο. Ασφαλώς το Ισραήλ επιδιώκει να περιορίσει δραματικά τις πυρηνικές δυνατότητες του Ιράν. Είναι όμως βέβαιο ότι ο βασικός στόχος του είναι να αναδιπλωθεί η ιρανική ηγεσία και να πάψει το Ιράν να αποτελεί το βασικό ανταγωνιστή του Ισραήλ στη Μέση Ανατολή. Δεν είναι καθαρό αν ο Νετανιάχου εκτός από την αναδίπλωση του Ιράν επιδιώκει και την «αλλαγή καθεστώτος». Σε αυτήν την περίπτωση, τα πράγματα περιπλέκονται, αφού δεν υπάρχει κανένας χώρος για διπλωματικό συμβιβασμό και απαιτείται πολύ μεγάλη εμπλοκή των ΗΠΑ.

Θα εμπλακούν οι ΗΠΑ στον πόλεμο;

Όπως έγραψε το Dnews, αυτό είναι το ερώτημα του ενός εκατομμυρίου δολαρίων -αν και μάλλον θα ήταν πιο σωστό να πούμε ότι είναι του ενός δισεκατομμυρίου… Ο Τραμπ εκλέχτηκε υποσχόμενος να τερματίσει αμέσως όλους τους πολέμους. Εντούτοις, μέχρι τώρα όχι μόνο δεν έχει καταφέρει να τελειώσει κανέναν πόλεμο, αλλά βρίσκεται πολύ κοντά στο να εμπλέξει τις ΗΠΑ σε ένα ακόμα μεσανατολικό πόλεμο.

Το ερώτημα περί εμπλοκής των ΗΠΑ δεν είναι βέβαια ακριβές γιατί οι ΗΠΑ ήδη εμπλέκονται στην επίθεση στο Ιράν, όπως και σε κάθε ισραηλινή πολεμική επιχείρηση. Το Ισραήλ κάνει πόλεμο με αμερικανικά όπλα, αμερικανικά πυρομαχικά, αμερικανικές πληροφορίες και αμερικανική οικονομική στήριξη. Το ζήτημα είναι λοιπόν αν θα συμμετάσχει κανονικά η αμερικανική πολεμική αεροπορία στις επιχειρήσεις του Ισραήλ.

Όπως γράφει ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών Robert A. Pape στο Foreign Affairs «η αεροπορική ισχύς, όσο στοχευμένη και έντονη κι αν είναι, δεν είναι βέβαιο ότι θα διαλύσει πλήρως το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, ούτε θα ανοίξει τον δρόμο για αλλαγή καθεστώτος στην Τεχεράνη». Ο Pape προσθέτει ότι «χωρίς χερσαία εισβολή (εξαιρετικά απίθανη) ή άμεση υποστήριξη των ΗΠΑ (την οποία η κυβέρνηση Τραμπ μπορεί να διστάσει να παράσχει), οι στρατιωτικές επιτυχίες του Ισραήλ στο Ιράν και πέρα από αυτό, είναι πολύ πιθανό να αποδειχτούν βραχύβιες». Από τη σκοπιά του Ισραήλ, η άμεση συνδρομή των ΗΠΑ είναι απαραίτητη τόσο για να δοθεί ένα καίριο πλήγμα στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν όσο και για να συντριβεί στρατιωτικά το ιρανικό καθεστώς. Να σημειωθεί ότι μόνο οι ΗΠΑ έχουν τα αεροπλάνα και τις βόμβες για να πληγούν οι υπόγειες εγκαταστάσεις του Φορνόου, όπου βρίσκεται η καρδιά του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος.

Με τη χτεσινή ανάρτησή του περί «συνθηκολόγησής άνευ όρων» του Ιράν, ο Τραμπ έδειξε ότι σκοπεύει να μπει κανονικά στην πόλεμο. Βεβαίως, με τον Τραμπ δεν μπορεί ποτέ κανείς/καμιά να είναι σίγουρος αν εννοεί αυτά που λέει ή μπλοφάρει. Σε κάθε περίπτωση, εύλογα τίθεται το ερώτημα σε τι θα ωφελήσει τις ΗΠΑ μια προσπάθεια αλλαγής καθεστώτος η οποία πιθανόν να οδηγήσει το Ιράν στο χάος και να αποσταθεροποιήσει όλη την περιοχή. Επιπλέον, δεν υπάρχει καμία σιγουριά ότι ένα στοχευμένο χτύπημα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν δεν θα οδηγήσει σε αντίποινα εναντίον των αμερικανικών δυνάμεων στη Μέση Ανατολή. Αλλά να ξαναπούμε ότι με τον Τραμπ είναι παρακινδυνευμένες οι ορθολογικές εξηγήσεις.

Πόσο μπορεί να αντέξει το καθεστώς του Ιράν;

Στο σημερινό διάγγελμά του ο πνευματικός ηγέτης του Ιράν Αλί Χαμενεΐ απαντώντας στον Τραμπ, δήλωσε ότι το Ιράν δεν πρόκειται να συνθηκολογήσει. Επιπλέον, μια χώρα τόσο μεγάλη, 12,5 φορές όσο η Ελλάδα, δεν μπορεί να κατακτηθεί. Φαίνεται επίσης ότι δεν υπάρχει ιρανική πολιτική δύναμη αρκετά ισχυρή για να αποτελέσει τη διάδοχη κατάσταση του καθεστώτος. Ωστόσο, είναι προφανές ότι έχει μειωθεί η δυνατότητα των ιρανικών ενόπλων δυνάμεων να εξαπολύουν πυραύλους κατά του Ισραήλ, ενώ η ιρανική αεράμυνα δεν έχει καταφέρει σοβαρά πλήγματα στην ισραηλινή πολεμική αεροπορία. Καμία χώρα, όσο μεγάλη και αν είναι, δεν μπορεί να λειτουργήσει αν βομβαρδίζεται καθημερινά κατά το δοκούν. Ο πιο πιθανός στόχος του ιρανικού καθεστώτος είναι να διατηρήσει τη δυνατότητά του εξαπολύει πυραυλικές επιθέσεις κατά του Ισραήλ μέχρι η κόπωση του ισραηλινού κοινού να ανοίξει το δρόμο σε κάποιου είδους διευθέτηση. Αλλά αυτό σημαίνει ότι ο πόλεμος θα διαρκέσει πολύ.