Ο Τσίπρας θέλει να ανοίξουν δίαυλοι με τη Ρωσία

Ουκρανία, Ρωσία και η στάση της Ελλάδας.

Στο κείμενό του για την εξωτερική πολιτική με τίτλο «Νέα εθνική πυξίδα» ο Αλέξης Τσίπρας κατέθεσε μια συνολική άποψη για τον προσανατολισμό της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Ένα από τα σημεία της τοποθέτησης του στα οποία αξίζει να σταθούμε, είναι αυτό της στάσης της Ελλάδας στο ουκρανικό και των σχέσεων της με τη Ρωσία.

Παραδοσιακά οι ελληνικές κυβερνήσεις (είτε δεξιές είτε προοδευτικές) φρόντιζαν να διατηρούν καλές σχέσεις με τη Σοβιετική Ένωση και στη συνέχεια με τη Ρωσία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και το μετεμφυλιακό κράτος στα χρόνια που ακολούθησαν τον πόλεμο της Κορέας, απέφευγε να δημιουργεί προβλήματα στο σοβιετικό μπλοκ. Στη Μεταπολίτευση ο Καραμανλής προχώρησε σε μεγάλα ανοίγματα στη Ρωσία και τις ανατολικές χώρες, ανοίγματα που κορύφωσε ο Παπανδρέου. Η πολιτική των καλών σχέσεων συνεχίστηκε και μετά την πτώση του σοβιετικού μπλοκ. Πέρα από τις γενικές γεωπολιτικές ισορροπίες, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ρωσία αποτελεί μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ το οποίο έχει βαρύνοντα λόγο στο Κυπριακό. Επίσης, έχει κληρονομήσει της θέση της Σοβιετικής Ένωσης στις χώρες που υπέγραψαν (κι επιβλέπουν την τήρησή της) τη Συνθήκη Ειρήνης του Παρισιού με την οποία αποδόθηκαν τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα.

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αποτέλεσε τομή όχι μόνο για τις γεωπολιτικές ισορροπίες σε όλη την Ευρώπη, αλλά και για τις ελληνορωσικές σχέσεις. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν περιορίστηκε στην καταδίκη της εισβολής και τις κυρώσεις που επέβαλαν τα κράτη μέλη της ΕΕ, αλλά έκανε ένα (μεγάλο) βήμα παραπέρα, στέλνοντας όπλα στην Oυκρανία. Ο πρωθυπουργός είχε δώσει χαρακτηριστικά σταυροφορίας στην ουκρανική πολιτική του, λέγοντας ότι η Ελλάδα πάντα τοποθετούνταν στη σωστή πλευρά της Ιστορίας. Ο στόχος της κυβέρνησης ήταν έρθει μέσω Ουκρανίας όσο πιο κοντά γινόταν στις ΗΠΑ του Μπάιντεν, για να αναβαθμιστεί γεωπολιτικά η Ελλάδα.

Μετά τη στροφή 180 μοιρών του Τραμπ στο ουκρανικό, η πολιτική Μητσοτάκη αντί να φέρνει την Ελλάδα πιο κοντά στις ΗΠΑ, την απομακρύνει.

Ζητήσαμε από τον Σωτήρη Ρούσσο το σχόλιό του για την ουκρανική πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του πανεπιστημίου Διεθνών Σχέσεων σημείωσε:
«Θα έλεγε κανείς ότι λόγω του Κυπριακού και της των παραβιάσεων του διεθνούς δικαίου από την Τουρκία, η Ελλάδα δεν είχε άλλη επιλογή παρά να καταδικάσει απερίφραστα και να βρεθεί απέναντι στην παράνομη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Από εκεί και πέρα, υπάρχουν διαβαθμίσεις στο πώς συμπεριφέρεται μια χώρα στο διπλωματικό πεδίο. Αυτή η συμπεριφορά εντάσσεται στο πλαίσιο της προοπτικής των διεθνών σχέσεων της. Η Ελλάδα δεν είχε κανένα λόγο να βρεθεί στην πρώτη γραμμή της αντιπαράθεσης με τη Ρωσία και να μην αφήνει ανοιχτό κανένα ενδεχόμενο επανασύνδεσης μαζί της. Σήμερα βρισκόμαστε στην εξής κατάσταση: Έχουμε ελάχιστους διαύλους με την νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ, απουσιάζουμε από τις διεθνείς διασκέψεις για την Ουκρανία και την ευρωπαϊκή άμυνα, ενώ είναι κακές οι σχέσεις μας με τη Ρωσία, μια χώρα μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Εκ του αποτελέσματος κάτι δεν πήγε με το σχεδιασμό της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής».

Γενικά η προσέγγιση του Αλέξη Τσίπρα για την εξωτερική πολιτική είναι εντός του πλαισίου του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, δηλαδή της Δύσης εν γένει. Επίσης, δεν εκφράζει διαφωνία στο ζήτημα της αύξησης της αύξησης των εξοπλισμών από τα κράτη μέλη της ΕΕ, πράγμα για το οποίο του άσκησε κριτική ο Αλέξης Χαρίτσης.

Στο ζήτημα της Ουκρανίας ο πρώην πρωθυπουργός βρίσκεται στους αντίποδες της πολιτικής Μητσοτάκη και διαφοροποιείται από την πολιτική της ΕΕ. Ο Τσίπρας επισημαίνει ότι «η κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου, με την εισβολή σε μια τρίτη χώρα, βαραίνει τη Ρωσία του Προέδρου Πούτιν», αλλά «η κλιμάκωση των γεγονότων που οδήγησαν στη σύρραξη, θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί, αν η Δύση δεν επέμενε στην προοπτική ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ». Ο Τσίπρας ασκεί κριτική στην ΕΕ για την «απόφασή της να μη φέρει αντίρρηση στην επιλογή των ΗΠΑ για την πολιτική ανοιχτών θυρών για την Ουκρανία και ιδιαίτερα η επιλογή της να πρωτοστατήσει στον πόλεμο, αντί να αναλάβει ρόλο διεκδίκησης μιας διπλωματικής λύσης για τον τερματισμό του, την οδήγησε σε καταστροφικές συνέπειες».

Σήμερα, κατά τον Τσίπρα πάντα, «αντί η Ευρώπη, έστω και τώρα, να πρωτοστατεί στην προσπάθεια για κατάπαυση του πυρός στο ουκρανικό μέτωπο και εξεύρεση άμεσης διπλωματικής λύσης, αυτός που πρωτοστατεί είναι ο Αμερικανός Πρόεδρος. Και στο τραπέζι των συνομιλιών δεν βρίσκεται καν εκπρόσωπός της. Την ίδια στιγμή, αντί να αναζητήσει τους όρους για μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας, που να θωρακίζει τα συμφέροντά της απέναντι σε ρωσικές παρεμβάσεις, αλλά και να συμπεριλαμβάνει τη Ρωσία, αποκαθιστώντας μεταξύ άλλων και την ενεργειακή συνεργασία μ΄ αυτή, την αναγάγει σε υπαρξιακή απειλή για την κυριαρχία και την ασφάλειά της».

Συνοψίζοντας, τα τρία βασικά σημεία του είναι η απόρριψη της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, η ανάγκη η ΕΕ να πρωτοστατήσει στις διαπραγματεύσεις και η οικοδόμηση μιας ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφάλειας που να συμπεριλάβει τη Ρωσία.

Η τοποθέτηση Τσίπρα θα μπορούσε να θεωρηθεί «επιστροφή» στις παραδοσιακές θέσεις της ελληνικής διπλωματίας -σημαντικό τμήμα τη ΝΔ δεν πρέπει να έχει αντίρρηση. Ταυτόχρονα διαφοροποιείται τόσο από την επίσημη θέση της ΕΕ όσο και από την κυρίαρχη γραμμή των προοδευτικών ηγετών της ΕΕ, ενώ θα μπορούσε να «επικοινωνήσει» με τη νέα πολιτική των ΗΠΑ του Τραμπ. Οι πιο προσεκτικοί θα παρατηρήσουν επίσης τις διαφορετικές αποχρώσεις της από την επίσημη γραμμή του ΣΥΡΙΖΑ.

Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για μια πολύ συγκεκριμένη τοποθέτηση με την οποία μπορεί να διαφωνήσει κανείς, αλλά καταλαβαίνει τι ακριβώς λέει.