Μας χωρά όλους η «πυρηνική ομπρέλα» του Μακρόν; Πόσο ρεαλιστικό είναι το γαλλικό σχέδιο

Η πυρηνική αποτροπή της Ευρώπης υπήρξε εδώ και δεκαετίες αμερικανική υπόθεση, αλλά και σύμβολο της διατλαντικής αλληλεγγύης. Πόσο ρεαλιστική είναι η πρόταση Μακρόν για επέκταση της γαλλικής πυρηνικής ομπρέλας; Θα μπορούσε να καλύψει το κενό που αφήνει η αλλαγή στρατηγικής της αμερικανικής κυβέρνησης;

Σε διάγγελμά του την Τετάρτη ο Εμανουέλ Μακρόν εξέφρασε για πρώτη φορά ρητά την ιδέα η αποτρεπτική δύναμη της Γαλλίας να συνδεθεί με την ευρωπαϊκή άμυνα.

Σε αυτή την εξαιρετικά αβέβαιη νέα εποχή, η πρότασή του προκάλεσε την οργή κομμάτων της αντιπολίτευσης, που διαμαρτυρήθηκαν για το ενδεχόμενο η Γαλλία να «μοιραστεί» τα πυρηνικά της.

Το πυρηνικό οπλοστάσιο «είναι γαλλικό και θα παραμείνει γαλλικό - από τη σύλληψή του μέχρι την παραγωγή και τη λειτουργία του, βάσει απόφασης του προέδρου», έσπευσε να διευκρινίσει ο υπουργός Άμυνας Σεμπαστιάν Λεκορνού. Αυτό που προτείνεται δεν είναι να έχουν πρόσβαση στο «κουμπί» και άλλοι Ευρωπαίοι, αλλά αντίθετα να επεκταθεί η πυρηνική ομπρέλα της Γαλλίας προκειμένου να καλύπτει και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Ο Μακρόν άλλωστε ξεκαθάρισε την Τετάρτη πως το γαλλικό πυρηνικό αποτρεπτικό οπλοστάσιο δεν προσφέρεται στη διοίκηση της ΕΕ ή του ΝΑΤΟ.

Μέχρι τώρα το γαλλικό πυρηνικό δόγμα δεν προέβλεπε καμία δέσμευση αποτροπής ή απάντησης σε πυρηνικές (ή μη) απειλές εις βάρος συμμάχων.

Το δόγμα υπήρξε αμυντικό και σχεδιασμένο να προστατεύει τα «ζωτικά συμφέροντα» της Γαλλίας, ενώ η πολιτική της «αυστηρής επάρκειας» προέβλεπε πως το γαλλικό πυρηνικό οπλοστάσιο διατηρείται στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο και χρησιμοποιείται μόνο σε ακραίες περιστάσεις αυτοάμυνας.

Τα όρια αυτών των «ζωτικών συμφερόντων» ωστόσο παρέμεναν πάντοτε σκόπιμα ασαφή - η ασάφεια και η αξιοπιστία είναι τα δύο συνθήματα της πυρηνικής αποτροπής, σχολιάζει το BBC.

Στην πραγματικότητα, οι Γάλλοι πρόεδροι - αρχής γενομένης από τον Σαρλ Ντε Γκωλ - έχουν όλοι υπονοήσει ότι ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες μπορεί να βρίσκονται ήδη de facto κάτω από την ομπρέλα. Το 1964 ο Ντε Γκωλ δήλωσε ότι η Γαλλία θα θεωρούσε ότι απειλείται εάν, για παράδειγμα, η ΕΣΣΔ επιτεθεί στη Γερμανία.

Από μια άποψη δεν υπάρχει τίποτα καινούριο στο γεγονός ότι ο Μακρόν προτείνει μια ευρωπαϊκή διάσταση στην αποτρεπτική δύναμη της Γαλλίας. Αυτό που είναι νέο, σύμφωνα με αμυντικούς αναλυτές, είναι ότι για πρώτη φορά το ζητούν και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

«Στο παρελθόν, όταν η Γαλλία έκανε ανοίγματα [για την επέκταση της πυρηνικής της ομπρέλας], οι άλλες χώρες ήταν απρόθυμες να ανταποκριθούν», εξηγεί ο καθηγητής ευρωπαϊκής και διεθνούς πολιτικής Pierre Haroche. «Δεν ήθελαν να στείλουν το μήνυμα ότι δεν έχουν απόλυτη εμπιστοσύνη στις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ».

«Όμως ο Τραμπ ξεκαθάρισε το τοπίο», προσθέτει. «Δεν είναι ότι οι Αμερικανοί μιλούν για την απόσυρση της πυρηνικής τους αποτροπής - ας είμαστε σαφείς, αυτό δεν φαίνεται να είναι στο τραπέζι αυτή τη στιγμή. Αλλά η αξιοπιστία της αμερικανικής πυρηνικής αποτροπής δεν είναι αυτή που ήταν. Το γεγονός αυτό άνοιξε τη συζήτηση και οδήγησε τους Γερμανούς να δουν πιο θετικά την ιδέα να βρεθούν υπό γαλλική ή/και βρετανική ομπρέλα».

Τον περασμένο μήνα ο πιθανότατα επόμενος καγκελάριος της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς εξέπληξε τους εταίρους του επισημαίνοντας πως ίσως ήρθε η στιγμή «να συζητήσουμε το θέμα με το Παρίσι και το Λονδίνο».

Το πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει μια γαλλική ή γαλλοβρετανική ευρωπαϊκή πυρηνική αποτροπή δεν είναι ακόμη καθόλου σαφές.

Σύμφωνα με τον P. Haroche, μια επιλογή θα μπορούσε να είναι η τοποθέτηση γαλλικών πυρηνικών αεροσκαφών σε άλλες χώρες, όπως η Γερμανία ή η Πολωνία. Η απόφαση να πατηθεί η σκανδάλη θα εξακολουθούσε να εναπόκειται εξ ολοκλήρου στον Γάλλο πρόεδρο, αλλά η παρουσία τους θα έστελνε ένα ισχυρό μήνυμα.

Εναλλακτικά, τα γαλλικά βομβαρδιστικά θα μπορούσαν να περιπολούν τα ευρωπαϊκά σύνορα, με τον ίδιο τρόπο που περιπολούν τακτικά τα γαλλικά σύνορα σήμερα. Ή θα μπορούσαν να αναπτυχθούν αεροδρόμια σε άλλες χώρες, στα οποία τα γαλλικά βομβαρδιστικά θα μπορούσαν να αναπτυχθούν γρήγορα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Η Γαλλία διαθέτει μόνο ένα κλάσμα του αριθμού των εναέριων πυρηνικών όπλων που μπορούν να διαθέσουν οι ΗΠΑ.

Το Παρίσι δαπανά ετησίως περίπου 5,6 δισεκατομμύρια ευρώ για τη συντήρηση του πυρηνικού αποθέματος - που αποτελείται από 290 υποβρύχια και εναέρια πυρηνικά όπλα και είναι το τέταρτο μεγαλύτερο στον κόσμο - ενώ ξοδεύει περίπου το 15% του ετήσιου αμυντικού προϋπολογισμού για τον εκσυγχρονισμό των πυρηνικών δυνατοτήτων της χώρας.

Αρκούν 300 γαλλικές κεφαλές έναντι των χιλιάδων της Ρωσίας; Ίσως όχι - αλλά σε μια συμμαχία με το Ηνωμένο Βασίλειο οι 300 γίνονται 550. Επίσης η αμερικανική πυρηνική αποτροπή παραμένει θεωρητικά σε ισχύ.

Υπάρχουν άλλωστε αμερικανικές πυρηνικές βόμβες στη Γερμανία, την Ιταλία και την Ολλανδία.

Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τον P. Haroche, δεν θα πρέπει να υποβαθμίζεται η πολιτική διάσταση πίσω από δηλώσεις πως η Γαλλία θα χρησιμοποιήσει το οπλοστάσιό της για να υπερασπιστεί άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

«Εάν οι ΗΠΑ είναι λιγότερο παρούσες, τότε οι ευρωπαϊκές χώρες θα εξαρτώνται πολύ περισσότερο η μία από την άλλη. Ο στρατηγικός μας κόσμος γίνεται πιο οριζόντιος», τονίζει.

«Σε αυτόν τον νέο κόσμο είναι σημαντικό να οικοδομήσουμε εμπιστοσύνη και σιγουριά μεταξύ μας. Το να δηλώνει η Γαλλία ότι είναι έτοιμη να αναλάβει το ρίσκο για να υποστηρίξει τους Ευρωπαίους συμμάχους της βοηθά στη δημιουργία ενός σταθερού μετώπου».

Με πληροφορίες από BBC, Reuters.