Η Ελλάδα μόνο χαμένη θα βγει από την προσέγγιση Βορίδη

Η επιλογή να «σπρώξουμε» τους ανθρώπους που είναι ήδη εδώ να φύγουν μοιάζει παράλογη, ειδικά εάν δούμε τη μετανάστευση υπό το πρίσμα του ανταγωνισμού μεταξύ χωρών να βρουν εργατικό δυναμικό.

Το 2024 πάνω από 300 εκατομμύρια άνθρωποι ήταν διεθνείς μετανάστες, πάνω από 3,5% του παγκόσμιου πληθυσμού. Το 1990 ο αριθμός ήταν 154 εκατομμύρια.

Στα τέλη του 2024 πάνω από 122 εκατομμύρια άνθρωποι ήταν αναγκαστικά εκτοπισμένοι. Εξ αυτών πάνω από 68 εκατομμύρια είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι, περίπου 38 εκατομμύρια είναι πρόσφυγες, 8 εκατομμύρια είναι αιτούντες άσυλο και πάνω από 5,5 εκατομμύρια δικαιούνται διεθνή προστασία (στοιχεία από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες).

Ο αριθμός αυτός έχει διπλασιαστεί τα τελευταία δέκα χρόνια (το 2014 οι εκτοπισμένοι ήταν περίπου 60 εκατομμύρια.

Αυτά είναι κάποια βασικά στοιχεία σχετικά με τη μετανάστευση και το προσφυγικό, απαραίτητα σε μια σοβαρή συζήτηση γύρω από αυτά τα ζητήματα.

Προσθέτουμε και το ότι:

-Η Ελλάδα είναι, εξωτερικό σύνορο της ΕΕ, χώρα πρώτης υποδοχής και συνορεύει με την Τουρκία, τη χώρα που φιλοξενεί τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων στον κόσμο.

-Η Ελλάδα έχει κενά στην αγορά εργασίας σε τομείς όπως στην αγροτική παραγωγή, στον τουριστικό κλάδο, στον κατασκευαστικό, στις ιατρικές υπηρεσίες, σε κοινωνικές υπηρεσίες κτλ.

-Η Ελλάδα αντιμετωπίζει επίσης μια τεράστια δημογραφική πρόκληση.

-Η Ελλάδα θα επηρεαστεί ακόμα περισσότερο από την κλιματική κρίση αφού η περιοχή της Μεσογείου είναι hot spot, κυριολεκτικά. Άρα θα κληθεί να διαχειριστεί και την κλιματική μετανάστευση.

Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό, θεωρώ, το μέγεθος της πρόκλησης για τη χώρα, ειδικά όταν δούμε τη μεγάλη εικόνα γύρω από τη μετανάστευση όπως διαμορφώνεται μετά και τις κατακλυσμιαίες αλλαγές στην προσέγγιση των ΗΠΑ. Οι μεγάλες περικοπές στις χρηματοδοτήσεις του ανθρωπιστικού τομέα έχουν ήδη παγκόσμιες συνέπειες. Επιπλέον η ΕΕ ετοιμάζεται να εφαρμόσει το νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο.

Την ίδια στιγμή στην Ελλάδα, ο αρμόδιος υπουργός σε τοποθετήσεις του αναφέρει ότι πλέον δεν θα υπάρχουν δυνατότητες νομιμοποίησης για ανθρώπους χωρίς χαρτιά, αφού καταργεί την άδεια παραμονής για
εξαιρετικούς λόγους, ποινικοποιεί την παράτυπη διαμονή στη χώρα η οποία θα οδηγεί στη φυλακή όσους συλλαμβάνονται.

Πέρα από το γεγονός ότι θα γεμίσουν οι φυλακές, οι οποίες είναι ήδη υπερπλήρεις, η έλλειψη της όποιας δυνατότητας νομιμοποίησης πλήττει ανθρώπους οι οποίοι έχουν ήδη «επενδύσει» χρόνο στην Ελλάδα και έχουν, έστω και χωρίς στήριξη, ενταχθεί σε μικρό ή μεγάλο βαθμό στην κοινωνία.

Το πιθανότερο είναι ότι θα φύγουν από τη χώρα, ικανοποιώντας πιθανά το ακροδεξιό ακροατήριο, αφήνοντας επιπλέον κενά στην αγορά εργασίας, τα οποία η κυβέρνηση λέει ότι θα καλύψει μέσω διμερών συμφωνιών με άλλες χώρες. Όσοι εμπλέκονται σε αυτές τις διαδικασίες γνωρίζουν πόσο αναποτελεσματικές είναι.

Η επιλογή να «σπρώξουμε» τους ανθρώπους που είναι ήδη εδώ να φύγουν μοιάζει παράλογη, ειδικά εάν δούμε τη μετανάστευση υπό το πρίσμα του ανταγωνισμού μεταξύ χωρών να βρουν εργατικό δυναμικό.

Η Ελλάδα μόνο χαμένη θα βγει από αυτή την προσέγγιση.

Επειδή οι εξαγγελίες του υπουργείου αφορούν περισσότερο στο μεταναστευτικό, πρέπει να προσθέσουμε ότι οι αλλαγές που θα προκύψουν στο προσφυγικό θα βάλουν τεράστια πίεση στη χώρα η οποία είναι πιθανό να κληθεί να διαχειριστεί αυξημένες αφίξεις και επιστροφές από άλλες χώρες, την ίδια στιγμή που θα πρέπει να εφαρμόσει το Σύμφωνο το οποίο επί της ουσίας δεν προβλέπει κάποιο σύστημα υποχρεωτικής αλληλεγγύης.

Η διαδικασία προσαρμογής στη νέα πραγματικότητα στο ζήτημα της μετανάστευσης θα αποδειχθεί εξαιρετικά δύσκολη για την Ελλάδα, αφού οι πολιτικές επιλογές διαχείρισης μοιάζουν αντίθετες στα δεδομένα και τη λογική της ανθρώπινης κινητικότητας όπως διαμορφώνεται.

(Ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης είναι διευθυντής του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες)