Ένας λομπίστας για κάθε Ευρωπαίο αξιωματούχο: Πώς κάνουν πολιτική στην ΕΕ τα λόμπι των πολυεθνικών

Ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει από την αποκάλυψη του Qatargate, του πιο «σοκαριστικού» και «κραυγαλέου» σκανδάλου διαφθοράς που έπληξε τις Βρυξέλλες. Με αφορμή τις έρευνες για δωροδοκία ευρωβουλευτών από την Huawei, παρουσιάζουμε κάποιες μόνο από τις αντιφάσεις του «νόμιμου» lobbying στην ΕΕ.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρωταγωνιστεί μέσα σε λιγότερο από τρία χρόνια σε ένα ακόμη σκάνδαλο διαφθοράς, με την εισαγγελία των Βρυξελλών να ανακοινώνει έρευνα

εις βάρος 15 πρώην και εν ενεργεία ευρωβουλευτών που φέρονται να δωροδοκήθηκαν για την προώθηση ιδιωτικών εμπορικών συμφερόντων - εν προκειμένω της κινεζικής Huawei.

Για την φερόμενη παραβατική συμπεριφορά - που έλαβε χώρα «τακτικά και μυστικά από το 2021 έως σήμερα» - οι Αρχές πραγματοποίησαν την περασμένη εβδομάδα έφοδο σε 21 διευθύνσεις σε Βρυξέλλες, Φλάνδρα, Βαλλονία και Πορτογαλία συλλαβάνοντας αρκετά άτομα.

Καθόλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 2010, η Huawei διέθεσε εκατομμύρια ευρώ σε λομπίστες και καμπάνιες δημοσίων σχέσεων στην Ευρώπη. Διοργάνωσε δεκάδες πολυτελή πάρτι, ενώ ήταν γνωστή για τις «γενναιόδωρες» τσάντες δώρων της - μερικές από τις οποίες περιλάμβαναν ένα τηλέφωνο Huawei.

Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύει το LobbyFacts.eu, τα έξοδα της εταιρίας για lobbying ξεπερνούσαν τα 2,5 εκατομμύρια ευρώ ανά έτος, ενώ από το 2019 και μετά αυτά αυξήθηκαν, καθώς η εταιρεία προσπάθησε να αποτρέψει την προσπάθεια της Δύσης να μειώσει την εξάρτησή της από κινεζικό εξοπλισμό 5G λόγω ανησυχιών για κατασκοπεία.

Η απειλή της απώλειας της πρόσβασης στην ευρωπαϊκή αγορά ώθησε τον τεχνολογικό κολοσσό να εντείνει την άσκηση πίεσης στις Βρυξέλλες - μεταξύ άλλων, προσπαθώντας να επηρεάσει ορισμένους από τους κορυφαίους αξιωματούχους της ΕΕ.

Η Huawei δήλωσε τον περασμένο Οκτώβριο ότι είχε 11 λομπίστες πλήρους απασχόλησης στην ΕΕ, εννέα από τους οποίους ήταν διαπιστευμένοι για να έχουν πρόσβαση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Η Huawei ανέφερε επίσης ως διαμεσολαβητές και συμβουλευτικές όπως οι Acento Public Affairs, Alber & Geiger, Hill & Knowlton International Belgium και MUST & Partners. Η Acento και η Alber & Geiger δρούσαν επίσης ως μεσάζοντες της Huawei το 2023, με την εταιρεία να δηλώνει έξοδα εκπροσώπησης ύψους 200.000 ευρώ και 600.000 ευρώ, αντίστοιχα.

Και εδώ είναι κρίσιμος ένας αστερίσκος: Όλα τα παραπάνω είναι έξοδα που δήλωσε η Huawei και όχι ο λόγος που σήμερα ερευνάται.

Οι λομπίστες της Huawei ελέγχονται για αξιόποινες πράξεις [δωροδοκία, πλαστογραφία, νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και σύσταση/ συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση] και όχι για την νόμιμη εργασία τους, που ήταν μέχρι πρότινος η συμμετοχή στις διαδικασίες διαλόγου που οργανώνουν οι θεσμοί με σκοπό τον επηρεασμό της διαδικασίας λήψης αποφάσεων.

Γιατί χρειάζονται τα λόμπι οι Βρυξέλλες

Από τη δεκαετία του 1960 μέχρι σήμερα, οι μεγαλύτερες οργανώσεις εκπροσώπησης συμφερόντων - γνωστές ως λόμπι - ήταν πάντα ευπρόσδεκτες από τους θεσμούς της ΕΕ να ανοίξουν τα γραφεία τους στις Βρυξέλλες, να συμμετέχουν στις νομοθετικές διαβουλεύσεις, σε expert groups της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, να οργανώσουν «τετ-α-τετ» συναντήσεις με εκπροσώπους θεσμών στο περιθώριο κοινοβουλευτικών επιτροπών, ακόμη και να... συντάσουν τροπολογίες που θα μπορούσαν να καταθέσουν αυτούσιες οι ευρωβουλευτές.

Με βάση το πλουραλιστικό πρότυπο των ΗΠΑ, η συμμετοχή των λόμπι παίζει κομβικό ρόλο στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας στη λογική της ανεμπόδιστης «ελευθερίας» των «κοινωνικών εταίρων» να προσεγγίζουν και να πείθουν τους δημόσιους αξιωματούχους, χωρίς να περιορίζονται από κανόνες αντιπροσωπευτικότητας συγκεκριμένων ομάδων ή από επίσημες κρατικές κατηγοριοποιήσεις και πρωτόκολλα.

Όπως διαβάζουμε στην επίσημη σελίδα του Ευρωκοινοβουλίου, «όλοι οι τύποι εκπρόσωπων συμφερόντων μπορούν να προσφέρουν στο Κοινοβούλιο γνώση και εμπειρογνωμοσύνη σε πολυάριθμους οικονομικούς, κοινωνικούς, περιβαλλοντικούς και επιστημονικούς τομείς. Ο ρόλος που μπορούν να διαδραματίσουν στο πλαίσιο του ανοικτού και πολυφωνικού διαλόγου - που είναι η βάση ενός δημοκρατικού συστήματος - είναι καίριος».

Σε θεωρητικό επίπεδο, λοιπόν, το lobbying νομιμοποιείται καθώς έρχεται να ενισχύσει την δημοκρατική ποιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επιτρέποντας μια σχετικά ισότιμα διαμοιρασμένη επιρροή διαφορετικών κοινωνικών συμφερόντων.

Η «συμμετοχική δημοκρατία» των πολυεθνικών

Περνώντας στην πράξη όμως, η εικόνα είναι τελείως διαφορετική.

Μεταξύ των 5.000 οργανώσεων με μόνιμη παρουσία στις νομοπαρασκευαστικές διαδικασίες της ΕΕ, βρίσκουμε συνδέσμους εταιρειών, συμβουλευτικές, δικηγορικές, think tanks, ΜΚΟ, συνδικάτα και επαγγελματικές ενώσεις.

Από τις οργανώσεις αυτές, το 62,6% εκπροσωπούν τα συμφέροντα των μεγάλα πολυεθνικών, ενώ παράλληλα:

διενεργούν το 69% των συναντήσεων με την ηγεσία της Κομισιόν, έχουν τον 69%των μόνιμων καρτών εισόδου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ξόδευουν το 81,5% των χρημάτων που ξοδεύονται συνολικά ετησίως στο lobbying.

Ενδεικτικά, από τις 5.000 οργανώσεις, οι 1.400 είναι σύνδεσμοι εταιρειών και δαπανούν περί τα 442 εκατ. ευρώ ανά έτος (30,50% των συνολικών εξόδων lobbying) και 1.080 είναι γραφεία lobbying συγκεκριμένων εταιρειών και δαπανούν 581 εκατ. ευρώ το έτος (40% των συν. εξόδων).

Η σαφής υπεροχή των εταιρικών λόμπι σε όλους τους δείκτες αναδεικνύει τη βασική αντίφαση του lobbying στην ΕΕ: Ενώ νομιμοποιείται ως ένα κανάλι «συμμετοχικής δημοκρατίας», στην πράξη αποτελεί ένα κανάλι υπέρ-εκπροσώπησης της ισχνής κοινωνικής μειοψηφίας των διευθυντικών στελεχών των μεγαλύτερων πολυεθνικών εταιρειών.

Ποιοι βάζουν πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη

Οι πολυεθνικές εκπροσωπούνται μέσω των «ευρωπαϊκών γραφείων» τους, αλλά και μέσω εταιρικών ενώσεων, δικηγορικών, συμβουλευτικών αλλά και think tank που αναλαμβάνουν έρευνες και καμπάνιες.

Τα 9 μεγαλύτερα γραφεία ανήκουν στις:

Meta - lobbying αξίας 9 εκατ. ευρώ και 41 εν ενεργεία λομπίστες Microsoft - 7 εκατ. ευρώ και 16 λομπίστες Bayer - 7 εκατ. ευρώ και 76 λομπίστες Apple - 6,5 εκατ. ευρώ και 33 λομπίστες Google - 6 εκατ. ευρώ και 31 λομπίστες Amazon - 4,5 εκατ. ευρώ και 42 λομπίστες BASF - 4,5 εκατ. ευρώ και 121 λομπίστες Qualcomm - 4 εκατ. ευρώ και 6 λομπίστες Shell - 4 εκατ. ευρώ και 18 λομπίστες

Τα δύο τρίτα αυτών των εταιρειών προέρχονται από τον κλάδο των ψηφιακών τεχνολογιών, ενώ πριν από δέκα χρόνια, μόνο δύο από τις εννιά πρώτες εταιρείες σε έξοδα λόμπινγκ στην ΕΕ προέρχονταν από τον κλάδο αυτό (Microsoft και Huawei). Πρώτη τότε ήταν η καπνοβιομηχανία Philip Morris και δεύτερη η ExxonMobil, ενώ μεγάλη παρουσία είχε κι η «παραδοσιακή» μεταποιητική βιομηχανία (Siemens, General Electric).

Η μεταβολή αυτή αποκαλύπτει την ενίσχυση της οικονομικής επιρροής των Big Tech - με έξι από τις επτά κορυφαίες εταιρείες σε παγκόσμια κεφαλαιοποίηση το 2024 να προέρχονται από αυτόν τον κλάδο - αλλά και την εντατικοποίηση εκ μέρους της ΕΕ των προσπαθειών ρύθμισης του ψηφιακού τομέα.

Την ίδια ώρα, ενδεικτικό της διασύνδεσης των πολυεθνικών συμφερόντων είναι το γεγονός ότι και οι εννέα αυτές εταιρείες συμμετέχουν σε πολλές επιχειρηματικές ενώσεις, αξιοποιούν υπηρεσίες συμβουλευτικών εταιρειών και χρηματοδοτούν τουλάχιστον ένα think tank η καθεμία.

** Τα στοιχεία προέρχονται από τον ιστότοπο του ερευνητικού προγράμματος του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών «Λόμπινγκ Πολιτών και Αλλαγή Πολιτικής στην Ευρώπη»

#ΛΟΜΠΙ #LOBBYING #ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ_ΕΝΩΣΗ #HUAWEI