Black Lives Matter πολύ στην Κούβα… από το 1959

του Φρανσίσκο Ντομίνγκες*

Όταν, το 1868, o Κουβανός ιδιοκτήτης σκλάβων Μανουέλ δε Σεσπέδες ξεκίνησε μιαν δεκαετή εθνική εξέγερση κατά της Ισπανίας, του Αποικιοκράτη Αφέντη, δεν φανταζόταν ότι έβαζε τόσο τις πολιτικές βάσεις μιας ανεξάρτητης Κούβας όσο και τα δομικά στοιχεία μιας νέας Κουβανικής ταυτότητας.

Οι ακαδημαϊκοί σωστά υποδεικνύουν ότι ο Δεκαετής Πόλεμος (1868-1878) αποδείχθηκε το «χωνευτήρι του [Κουβανικού] εθνικισμού των μαζών» καθώς για πρώτη φορά «μαύροι και λευκοί.. ενώθηκαν όλοι μαζί» στον αγώνα για

ανεξαρτησία. Περίπου 70% των πολεμιστών και των αξιωματικών τους ήταν μαύροι οι μιγάδες [μουλάτοι, mulatto] και γι’ αυτό, η ρατσιστική ανησυχία ότι η Κούβα θα γίνει μια δεύτερη Αιτή άρχισε να κερδίζει έδαφος μεταξύ της διστακτικής λευκής ελίτ που είχε ταχθεί με την ανεξαρτησία.  Στο δεύτερο πόλεμο της ανεξαρτησίας (1895-1898), οι μαύροι ήταν άνω του 85% των απλών φαντάρων, αυξάνοντας έτσι τις ανησυχίες της λευκής ελίτ για την ανεξαρτησία.

Είναι γνωστό ότι η Κουβανική Ελίτ, που αποδέχθηκε μια ανεξαρτησία υπό τη μπότα των ΗΠΑ το 1903, κατάκλεψε τους καρπούς αυτής της νίκης από τους Μαύρους, που είχαν προσφέρει όσο κανείς στην επίτευξή της. Οι Μαύροι έμειναν εκτός αστυνομίας (που έπρεπε τα μέλη της «να είναι λευκοί, με γαμημένα γαλάζια μάτια…», όπως είπε ένας πρώην σκλάβος σε συνέντευξη το 1968), εκτός δημοσίου τομέα, εκτός κοινοβουλίου και γενικώς εκτός της δημόσιας σφαίρας συνολικά. Ήταν, λοιπόν, αναμενόμενο οι μαύροι να εξεγερθούν, το 1912, μια εξέγερση που κατεπνίγη βίαια αφήνοντας πίσω της 3.000 σφαγιασθέντες εγχρώμους.

Έτσι, ως το 1959, στην αυγή της Επανάστασης του Φιντέλ, ο Μαύρος πληθυσμός ήταν εξουθενωτικά φτωχός, υπερ-αντιπροσωπευόταν μεταξύ των φυλακισμένων, είχε τα μεγαλύτερα ποσοστά αμορφωσιάς, όπως και αναλφαβητισμού και χρόνιας ανεργίας, ζούσε σε άθλια καταλύματα και γειτονιές (solares), και ήταν ντε φάκτο υποκείμενο ρατσιστικών διακρίσεων σε κάθε σφαίρα της κοινωνικής, πολιτικής και πολιτιστικής ζωής, που περιελάμβανε ακόμη και δημόσιους χώρους, όπως τα πάρκα. Δηλαδή, υπόκεινταν σε θεσμοθετημένο ρατσισμό. Η υπόσχεση της ισότητας που είχε διακηρύξει η δημοκρατία, δεν είχε γίνι ακόμη πραγματικότητα το 1959, παρ’ ότι υπήρχαν νόμοι που αορίστως καταδίκαζαν το ρατσισμό και τις διακρίσεις.

Η Επανάσταση του Φιντέλ εξασφάλισε πλήρη εργασία σε ισότιμη βάση, σε πολλές από τις δουλειές που δημιουργήθηκαν σε τομείς σαν τη βιομηχανία, τις υπηρεσίες πρόνοιας, την υγεία, την παιδεία και την υψηλή τεχνολογία, που απορροφούσαν, κάθε χρόνο, τον μεγάλο αριθμό ειδικευμένων που έβγαιναν από το σε άπαντες προσβάσιμο, πλήρες και δωρεάν εκπαιδευτικό σύστημα. Η σημασία αυτού ήταν μνημειώδης, καθώς το 1959 ο μισός πληθυσμός της Κούβας ήταν μαύρος. Σε κείνη την [πρώτη επαναστατική] περίοδο θεσμοθετήθηκαν και ετέθησαν σε εφαρμογή 106 κοινωνικά προγράμματα.

Επιπρόσθετα, όλες οι μορφές διακρίσεων καταργήθηκαν από την Κουβανική Επανάσταση, με τον δημόσιο διάλογο στον οποίο εξαρχής κάλεσε ο Φιντέλ διανοούμενους, ακαδημαϊκούς, ακτιβιστές, εργάτες, κοινωνικές οργανώσεις, μέλη πολιτικών κομμάτων και πολλούς άλλους. Αποτέλεσμα αυτού του διαλόγου υπήρξαν βιβλία, άρθρα και η προώθηση σημαντικών, εθνικών και διεθνών, γεγονότων στην Ιστορία των Μαύρων. Το Σύνταγμα απαγορεύει ρητά κάθε μορφή διακρίσεων βάσει φυλής, φύλου ή εθνικής καταγωγής, και όλοι οι εμπλεκόμενοι θεσμοί διδάσκουν από τρυφερή ηλικία τους Κουβανούς την ηθική και φιλοσοφική αρχή, ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι. Η Κουβανική κουλτούρα γιορτάζει ενθουσιωδώς την Αφρικανική της προέλευση μέσα από τη μουσική, τα καρναβάλια, την διαδεδομένη πρακτική της σαντερίας, της αφρο-κουβανικής ανιμιστικής πίστης που έφεραν στην Κούβα οι σκλάβοι τον 17ο αιώνα.

Από το 1959, αυξάνεται συνέχεια ο αριθμός των Μαύρων ανδρών και γυναικών που είχαν πρόσβαση στα υψηλότερα επίπεδα της πολιτικής, των επιστημών, της εκπαίδευσης, της τεχνολογίας και, γενικώς, όλων των τομέων της κοινωνίας. Ένας πρώην βουλευτής της Βρετανίας πέτυχε διάνα όταν είπε αυτή την αλήθεια: η Κούβα είναι η μόνη χώρα στον κόσμο που η κόρη του εργαζόμενου στις φυτείες ζαχαροκάλαμου μπορεί να γίνει γιατρός. Αν κάποιες ρατσιστικές κοινωνικές συμπεριφορές επιμένουν και στην Κούβα, αυτές ωχριούν κι εξαφανίζονται μπροστά στο ρατσισμό ανεπτυγμένων χωρών σαν τις ΗΠΑ και τη Μ. Βρετανία. Η σημερινή Κουβανική κυβέρνηση, υπό τον Μιγκέλ Ντίαζ-Κανέλ έχει ήδη ξεκινήσει, για την αντιμετώπισή της, ένα συγκροτημένο κυβερνητικό πρόγραμμα, που ονομάστηκε Επιτροπή Απόντε (Aponte Commission), από τον Χοσέ Αντόνιο Απόντε, τον ηγέτη της εξέγερσης των σκλάβων του 1812. Σε αντίθεση με τις «πολιτισμένες» χώρες όπου τα αγάλματων των σκλαβεμπόρων, δουλοκτητών και ρατσιστών στρατηγών στολίζουν πλατείες.

Και φυσικά υπάρχει και ο ρόλος που η σοσιαλιστική Κούβα έπαιξε στην Αφρική, όπου οι εκδηλώσεις Αληλεγγύης έβαλαν σε κίνδυνο, την ίδια την ύπαρξη της επανάστασης, κι όχι μόνο για μια φορά. Όπως, λχ, έγινε στην Αγκόλα, και το 1975 και το 1987, όταν ο Φιντέλ, μετά από αίτημα του απελευθερωτικού κινήματος MPLA (Movimento Popular de Libertação de Angola, Λαϊκό Κίνημα για την Απελευθέρωση της Αγκόλας), που του ζήτησε στρατιωτική βοήθεια, έστειλε όσους χρειάζονταν για να νικήσουν και τους Δυτικούς εισβολείς και την ελίτ των Νοτιαφρικανικών δυνάμεων του Απαρτχάιντ.

Η Κούβα προσέφερε, με πολύ πρακτικούς τρόπους, στους αγώνες για την ανεξαρτησία της Αλγερίας, της Γκάνας, του Κογκό, της Μοζαμβίκης, της Αγκόλας, της Ναμίμπιας, της Νοτίου Αφρικής και άλλων ακόμη. Γι’ αυτό ήταν λογικά και η πρώτη χώρα που επισκέφθηκε ο Νέλσων Μαντέλα μετά την αποφυλάκισή του, το 1991, παρ’ ότι του στρώναν κόκκινα χαλιά πολλές πιο «βαριές» χώρες ανά τον κόσμο.  Στη γιγαντιαία διαδήλωση που έγινε στην Αβάνα, για την υποδοχή του, ο Μαντέλα είπε: «Ο Κουβανικός Λαός έχει πολύ σπουδαία θέση στις καρδιές των Λαών της Αφρικής. Οι Κουβανοί Διεθνιστές έχουν προσφέρει, με απαράμιλλη ανιδιοτέλεια και αμετακίνητοι από τις αρχές τους, στην Αφρικανική ανεξαρτησία, ελευθερία και δικαιοσύνη. Από την πρώτη μέρα της, η Κουβανική Επανάσταση ήταν αφεαυτής πηγή έμπνευσης για κάθε λαό που αγαπά την Ελευθερία»**.

Ναι, στη Σοσιαλιστική Κούβα, όντως Black Lives Matter.

*Ο Δρ. Φρανσίσκο Ντομίνγκες είναι επίκουρος καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Μιντλσεξ και επικεφαλής, εκεί, της Ερευνητικής ομάδας για τη Λατινική Αμερική. Έφτασε στη Βρετανία το 1979, ως πολιτικός πρόσφυγας από τη Χιλή. Είναι, επίσης, Εθνικός Γραμματέας της Καμπάνιας Αλληλεγγύης στη Βενεζουέλα. Το άρθρο του αυτό δημοσιεύτηκε στο CounterCurrents και μεταφράστηκε και δημοσιεύεται στο The Press Project με την άδειά του.

**Στον περίφημο αυτό λόγο, ο Μαντέλα κατέληξε φωνάζοντας: Ζήτω η Κουβανική Επανάσταση! Ζήτω ο σύντροφος Φιντέλ Κάστρο! (Long live the Cuban Revolution! Viva! Long live Comrade Fidel Castro! Viva!).

The post Black Lives Matter πολύ στην Κούβα… από το 1959 appeared first on The Press Project - Ειδήσεις, Αναλύσεις, Ραδιόφωνο, Τηλεόραση.