Σαν σήμερα: 28 χρόνια από την οικουμενική κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΣΥΝ

Ήταν 23 Νοεμβρίου του 1989 όταν σχηματίστηκε η λεγόμενη Οικουμενική Κυβέρνηση υπό τον οικονομολόγο Ξενοφώντα Ζολώτα, με τη συμμετοχή της Νέας Δημοκρατίας, του ΠΑΣΟΚ και του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου (ΚΚΕ και ΕΑΡ).

Η κυβέρνηση Ζολώτα ήταν το αποτέλεσμα μιας μακράς περιόδου βαθιάς πολιτικής κρίσης που επηρέαζε τη χώρα ήδη από το 1988. Ήταν τότε που το σκάνδαλο Κοσκωτά είχε μονοπωλήσει την πολιτική ζωή της χώρα εμπλέκοντας σε

Μάλιστα, την ίδια μέρα έναν χρόνο πριν, ο Γιώργος Κοσκωτάς είχε συλληφθεί για δεύτερη φορά στις ΗΠΑ από το FBI και όλοι ανέμεναν την έκδοσή του στην Ελλάδα.

Τον Φεβρουάριο του 1989 το ΚΚΕ και το ΕΑΡ συμφωνούν στην δημιουργία του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου, το οποίο θα κατέβαινε ενιαία στις εκλογές του Ιούνη του 1989.

Η εκλογική αναμέτρηση του Ιουνίου του 1989 ήταν εκείνη που οδήγησε στην κυβέρνηση Τζαννετάκη, τη συγκυβέρνηση ΝΔ – Συνασπισμού δηλαδή, που είχε δημιουργηθεί με σκοπό την αποφυγή της παραγραφής των αδικημάτων για τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ, συμπεριλαμβανομένου του Ανδρέα Παπανδρέου.

Στόχοι της συγκεκριμένης κυβέρνησης ήταν η δρομολόγηση των διαδικασιών της κάθαρσης και η προετοιμασία αδιάβλητων εκλογών βάσει του ισχύοντος εκλογικού νόμου.

Ήταν αυτή η κυβέρνηση που στις 27 Σεπτεμβρίου 1988 αποφάσισε να παραπέμψει στο Ειδικό Δικαστήριο για το σκάνδαλο Κοσκωτά τον Ανδρέα Παπανδρέου μαζί τους υπουργούς της κυβέρνησής του Αγαμέμνονα Κουτσόγιωργα, Γεώργιο Πέτσο, Παναγιώτη Ρουμελιώτη και Δημήτρη Τσοβόλα.

Η Οικουμενική κυβέρνησηΗ συγκυβέρνηση ΝΔ – Συνασπισμού έλαβε τέλος στις 7 Οκτωβρίου, αφού ολοκλήρωσε το έργο των παραπομπών και υπήρξε προάγγελος της Οικουμενικής κυβέρνησης που θα συμπεριλάμβανε το ΠΑΣΟΚ.

Οι εκλογές της 5ης Νοεμβρίου του 1989 για άλλη μια φορά δεν οδήγησαν σε αυτοδύναμη κυβέρνηση. Η ΝΔ πήρε 46,2%, το ΠΑΣΟΚ συγκράτησε τις δυνάμεις του παρά τις παραπομπές των στελεχών του κατορθώνοντας να πάρει 40,7%, ενώ ο ΣΥΝ αποδυναμώνεται στο 10,9%.Παρά την πτώση του, ο Συνασπισμός αποφάσισε να συμμετέχει στις συζητήσεις για τον σχηματισμό Οικουμενικής κυβέρνησης, με τη συμμετοχή αυτή τη φορά και του ΠΑΣΟΚ υπό την πρωθυπουργία του οικονομολόγου Ξενοφώντα Ζολώτα.

Η απόφαση για Οικουμενική κυβέρνηση λαμβάνεται στο όνομα της διαφύλαξης των θεσμών. Η συγκεκριμένη κυβέρνηση θα έμενε στην ιστορία της πολιτικής ζωής της χώρας και αποτελεί σημείο αναφοράς κάθε φορά που οι εκλογικές αναμετρήσεις δεν παράγουν σαφείς νικητές.

Εντούτοις, η συγκεκριμένη κυβέρνηση δεν είχε να παρουσιάσει κάποιο σημαντικό έργο. Η συγκεκριμένη αδυναμία οδήγησε σε χαμηλή εμπιστοσύνη από την πλευρά των πολιτών και η «ζωή» της έληξε πολύ σύντομα και άδοξα, μόλις το 1990.

Η αδυναμία να εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας, οδήγησε σε προκήρυξη εκλογών που διενεργήθηκαν στις 8 Απριλίου 1990. Αποτέλεσμα αυτής της αναμέτρησης ήταν η αυτοδύναμη κυβέρνηση του της ΝΔ υπό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη που διήρκεσε μέχρι το 1993.

Η επίδραση των δύο συγκυβερνήσεων στην Αριστερά

Οι δύο συγκυβερνήσεις μπορεί να μην άφησαν ανεξίτηλο σημάδι στην πολιτική ζωή με το έργο τους, οδήγησαν, όμως σε ριζικές αλλαγές στην πολιτική «γεωγραφία» της Αριστεράς, τα αποτελέσματα των οποίων παίζουν κρίσιμο ρόλο στις σημερινές πολιτικές εξελίξεις

Η συγκυβέρνηση ΝΔ – Συνασπισμού υπό τον Τζ. Τζανετάκη είχε οδηγήσει σε μεγάλες διαφωνίες εντός του ΚΚΕ που ήδη επηρεαζόταν από τις πολύ σοβαρές διεθνείς εξελίξεις στην ΕΣΣΔ. Έτσι,τον Αύγουστο του 1989 σημειώνεται μια πρώτη διάσπαση για το ΚΚΕ και την ΚΝΕ, με την αποχώρηση από την ΚΕ του Νίκου Κοτζιά και του Κ. Μπατίκα.

Τον Σεπτέμβριο θα ακολουθήσει το τεράστιο πλήγμα που δέχεται η ΚΝΕ από την αποχώρηση της ομάδας Γράψα που οδήγησε στη δημιουργία του ΝΑΡ.

Το 1991 θα είναι η χρονιά των συνολικών ανατροπών στην Αριστερά και θα χαρακτηριστεί από δύο συνέδρια του ΚΚΕ τον Φλεβάρη (13ο) και τον Δεκέμβρη (14ο).

Ανάμεσα στα δύο συνέδρια, τον Ιούλιο του 1991 περίπου 50 μέλη της ΚΕ θα αποχωρούσαν από το Κόμμα. Μεταξύ αυτών ήταν οι Γιάννης Δραγασάκης, Μαρία Δαμανάκη, Αλέκος Αλαβάνος, Παναγιώτης Λαφαζάνης και Νίκος Χουντής οι οποίοι συνέχισαν τη δράση τους μέσα από τον Συνασπισμό.

Πριν τη διενέργεια του 14ου Συνεδρίου το ΚΚΕ αποφάσισε να αποχωρήσει από τον Συνασπισμό, και η ιστορία πήρε την τροπή της.

Η ΚΕ του ΚΚΕ στην εισηγητική ομιλία του 14ου Συνεδρίου αναφέρει σχετικά με τη συμμετοχή του Κόμματος στις δύο συγκυβερνήσεις:

«Η συμμετοχή του τότε Συνασπισμού στην κυβέρνηση Τζαννετάκη, όπως και στην Οικουμενική κυβέρνηση, στις συγκεκριμένες συνθήκες που είχαν διαμορφωθεί είχε πολιτικό κόστος (…) Προκάλεσε ιδεολογικές παρενέργειες, καθώς τα στελέχη που αποχώρησαν από το ΚΚΕ βρήκαν την ευκαιρία να αναπτύξουν ουτοπικές απόψεις για την ανάγκη συμμετοχής του Κόμματος σε οποιαδήποτε κυβέρνηση, ανεξάρτητα από το χαρακτήρα και τη σύνθεσή της, το συσχετισμό δύναμη στο κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο».

Το 2012, ο Κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΚΚΕ Θανάσης Παφίλης θα δήλωνε για τη συμμετοχή στις συγκυβερνήσεις: «Ναι δεν έκανε καλό και το λέμε. Παρότι βρεθήκαμε με την πλάτη στον τοίχο, δημιουργήθηκαν αυταπάτες στο λαό και έπαιξε συνολικά αρνητικό ρόλο και το πληρώσαμε και εμείς πάρα πολύ ακριβά».