Όταν η δραχμή πέρασε στην ιστορία – Το ευρώ έγινε 15 ετών (εικόνες)

Τα 15 «κεράκια» σβήνει σήμερα, 1η Μαρτίου 2017, το ευρώ. Το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα που πήρε τη θέση των εθνικών νομισμάτων και έμελλε ν’ αλλάξει τη ζωή των Ευρωπαίων και δη των Ελλήνων.

Τα πρώτα νομίσματα και τραπεζογραμμάτια μπήκαν στην καθημερινότητά μας την 1η Ιανουαρίου 2002, με τον τότε πρωθυπουργό, Κώστα Σημίτη, να βγάζει – λίγα λεπτά μετά την αλλαγή του χρόνου – τα πρώτα χαρτονομίσματα, ωστόσο ακολούθησαν δύο μήνες μετάβασης… Τα εθνικά τραπεζογραμμάτια και κέρματα έπαυσαν να αποτελούν νόμιμο χρήμα στο τέλος Φεβρουαρίου 2002.

Προετοιμασία τραπεζογραμματίων και κερμάτων

Το όνομα του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος αποφασίστηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, κατά τη Σύνοδο της Μαδρίτης στις 15 και 16 Δεκεμβρίου 1995. Στην ίδια συνεδρίαση αποφασίστηκε ότι η λέξη «ευρώ» θα αναγράφεται στα τραπεζογραμμάτια ευρώ με την λατινική και την ελληνική γραφή (δηλαδή «EURO» και «ΕΥΡΩ»).

Το σύμβολο του ευρώ είναι το «€», το οποίο προκύπτει από το ελληνικό γράμμα «έψιλον» και είναι το αρχικό γράμμα της λέξης «Ευρώπη». Οι δύο παράλληλες γραμμές παραπέμπουν στη σταθερότητα του ευρώ.

Το Φεβρουάριο του 1996 το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ίδρυμα (ΕΝΙ) προκήρυξε διαγωνισμό σχεδίου για τα τραπεζογραμμάτια ευρώ. Τον Δεκέμβριο του 1996 το Συμβούλιο του ΕΝΙ επέλεξε μια σειρά σχεδίων από 44 προτάσεις οι οποίες κρατήθηκαν ανώνυμες. Στη διαδικασία επιλογής συμμετείχε μια διεθνής επιτροπή διακεκριμένων ειδικών στους τομείς του μάρκετινγκ, του σχεδίου και της ιστορίας της τέχνης, ενώ πραγματοποιήθηκε και σφυγμομέτρηση της κοινής γνώμης στα τότε 14 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το 1998 το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ ενέκρινε τα τελικά σχέδια. Προκρίθηκαν τα σχέδια του Robert Kalina από την Εθνική Τράπεζα της Αυστρίας.

Τον Ιούλιο του 1999, έπειτα από μια σειρά προπαρασκευαστικών τεχνικών σταδίων, άρχισε η παραγωγή των τραπεζογραμματίων ευρώ.

Κάθε Eθνική Kεντρική Tράπεζα (ΕθνΚΤ) ήταν υπεύθυνη να ορίσει τον τόπο εκτύπωσης του αρχικού αποθέματος τραπεζογραμματίων τα οποία ήταν αναγκαία για την αντίστοιχη χώρα.

Τα σχέδια της ενιαίας όψης των κερμάτων ευρώ επιλέχθηκαν το 1997 από προτάσεις που υπέβαλλαν όλες οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δημιουργός των σχεδίων ήταν ο Luc Luycx από το Εθνικό Νομισματοκοπείο Βελγίου.

Υιοθέτηση του € στην Ελλάδα

Η Ελλάδα εντάχθηκε στη ζώνη του ευρώ την 1 Ιανουαρίου 2001 σύμφωνα με απόφαση του Συμβουλίου Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ECOFIN) στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής που πραγματοποιήθηκε στην Πορτογαλία στις 19 και 20 Ιουνίου 2000.

Η αμετάκλητη ισοτιμία μετατροπής της δραχμής σε ευρώ ορίστηκε σε: 1 ευρώ=340,750 δραχμές.

Η Τράπεζα της Ελλάδος είναι από την 1 Ιανουαρίου 2001 μέρος του Ευρωσυστήματος, το οποίο αποτελείται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες των χωρών που έχουν υιοθετήσει το ευρώ.

Η Τράπεζα της Ελλάδος, σε συνεργασία με όλους τους αρμόδιους φορείς, τα Υπουργεία Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, την Ένωση Ελληνικών Τραπεζών και την ειδική επιτροπή (task force) GRECO που είχε συσταθεί στην ΕΚΤ εργάστηκαν για την επιτυχή εισαγωγή του ευρώ.

Εισαγωγή του ευρώ σε λογιστική μορφή

Από τις 2 Ιανουαρίου 2001, αμέσως μετά την υιοθέτηση του ενιαίου νομίσματος από την Ελλάδα, ακολούθησε η λεγόμενη «μεταβατική» περίοδος, χρονική περίοδος κατά την οποία το ευρώ χρησιμοποιείται μόνο ως νόμισμα σε λογιστική μορφή και η εγχώρια αγορά αποτελεί μέρος της ενοποιημένης αγοράς της ζώνης του ευρώ.

Κατά την περίοδο αυτή η νομισματική πολιτική ασκούνταν σε ευρώ, οι σχετικοί λογαριασμοί των πιστωτικών ιδρυμάτων στην Τράπεζα της Ελλάδος άρχισαν να τηρούνται σε ευρώ και όλες οι διατραπεζικές συναλλαγές στην αγορά χρήματος να διενεργούνται σε ευρώ.

Η δημοσιονομική πολιτική (δηλαδή οι εισπράξεις και πληρωμές του Δημοσίου), κατά την μεταβατική περίοδο, εκτελούνταν σε δραχμές, ενώ οι βασικοί λογαριασμοί του Δημοσίου τηρούνταν και σε ευρώ. Ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2002 εκφράστηκε σε ευρώ. Οι νέοι κρατικοί τίτλοι εκδίδονταν σε ευρώ, ενώ οι υφιστάμενοι τίτλοι επανεκφράστηκαν σε ευρώ.

Η μεταβατική περίοδος ήταν μονοετής και έληξε την 31 Δεκεμβρίου 2001 με την εισαγωγή του ευρώ σε φυσική μορφή ταυτόχρονα με τις άλλες 11 χώρες της Νομισματικής Ένωσης.

Η εισαγωγή του ευρώ σε φυσική μορφή

Την 1η Ιανουαρίου 2002, τα τραπεζογραμμάτια και κέρματα ευρώ τέθηκαν σε κυκλοφορία στην Ελλάδα, ταυτόχρονα με τα άλλα κράτη-μέλη της ζώνης του ευρώ. Η μετάβαση στο ευρώ ολοκληρώθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2002.

Η εισαγωγή των τραπεζογραμματίων και κερμάτων ευρώ απαιτούσε λεπτομερείς σχεδιασμούς σε επίπεδο διοικητικής μέριμνας. Ιδιαίτερη σημασία αποδόθηκε στην προετοιμασία του τραπεζικού δικτύου και των εμπορικών επιχειρήσεων, που αποτελούν τους βασικούς αγωγούς διοχέτευσης τραπεζογραμματίων και κερμάτων ευρώ στην αγορά.

Η κυκλοφορία των τραπεζογραμματίων και των κερμάτων ευρώ στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε ομαλά και απρόσκοπτα. Το ελληνικό κοινό εξοικειώθηκε πολύ γρήγορα με το ευρώ και ήδη από την πρώτη εβδομάδα κυκλοφορίας του, το μεγαλύτερο μέρος των συναλλαγών πραγματοποιούνταν σε ευρώ.

Το μερίδιο των τραπεζογραμματίων και κερμάτων ευρώ στο σύνολο των τραπεζογραμματίων και κερμάτων σε κυκλοφορία, υπήρξε σημαντικά υψηλό και μάλιστα υψηλότερο από το μέσο όρο της ζώνης του ευρώ.

Προεφοδιασμός

Προκειμένου να διασφαλιστεί η ομαλή λειτουργία της αγοράς κατά τις πρώτες ημέρες του 2002. Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ αποφάσισε τον προεφοδιασμό των τραπεζών και των εμπορικών επιχειρήσεων με τραπεζογραμμάτια και κέρματα ευρώ.

Προεφοδιασμός εμπορικών τραπεζών και επιχειρήσεων

Σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου 2948/2001, που εξειδίκευσε το πλαίσιο προεφοδιασμού για την Ελλάδα, η Τράπεζα της Ελλάδος προεφοδίασε τις εμπορικές τράπεζες με κέρματα ευρώ από την 1 Σεπτεμβρίου 2001 και με τραπεζογραμμάτια ευρώ από την 1 Οκτωβρίου.

Ο προεφοδιασμός των τραπεζών με κέρματα ξεκίνησε νωρίτερα, καθώς κρίθηκε ότι, λόγω του μεγάλου όγκου και βάρους, η μεταφορά τους είναι πιο δύσκολη.

Οι τράπεζες, που προεφοδιάστηκαν από την Τράπεζα της Ελλάδος, με τη σειρά τους προεφοδίασαν τις εμπορικές επιχειρήσεις με κέρματα ευρώ από την 1 Νοεμβρίου 2001 και με τραπεζογραμμάτια μικρής αξίας (5 και 10 ευρώ) από την 1 Δεκεμβρίου. Από την ίδια ημερομηνία, οι εμπορικές επιχειρήσεις μπορούσαν να προμηθεύονται συσκευασίες κερμάτων ευρώ αξίας 111 έως 300 ευρώ. Οι προεφοδιαζόμενοι φορείς είχαν δεσμευτεί να μη θέσουν σε καμία περίπτωση τα τραπεζογραμμάτια και κέρματα ευρώ στην κυκλοφορία πριν από την 1 Ιανουαρίου 2002.

Προεφοδιασμός του κοινού

Εκτός από τις ημερομηνίες έναρξης του προεφοδιασμού των εμπορικών τραπεζών και των επιχειρήσεων με ευρώ, το χρονοδιάγραμμα για την εισαγωγή των τραπεζογραμματίων και κερμάτων ευρώ στην Ελλάδα προέβλεπε τον προεφοδιασμό του κοινού, από τις 17 Δεκεμβρίου 2001, με συσκευασίες εξοικείωσης που περιείχαν 45 κέρματα ευρώ όλων των αξιών έναντι 5.000 δρχ. (14,67 ευρώ).