Έτσι φαντάζονταν ότι θα είναι το έτος 2000 οι καλλιτέχνες του 1900 (εικόνες)

Αντώνης Ρηγόπουλος

Ήταν το έτος 1900 όταν στο Παρίσι εφαρμόστηκε ένα μεγαλόπνοο σχέδιο διοργάνωσης της μεγαλύτερης έκθεσης όλου του κόσμου. Επρόκειτο για την Exposition Universelle του 1900 που λειτούργησε από τις 14 Απριλίου μέχρι τις 12 Νοεμβρίου του ίδιου έτους προσελκύοντας τον απίστευτο αριθμό των 48 εκατομμυρίων επισκεπτών.

Η ιδέα της διοργάνωσης είχε συλληφθεί ήδη από το 1855, με τους Γάλλους να παίρνουν το έναυσμα από τη διάθεσή τους να επαναφέρουν την περηφάνια και την πίστη του γαλλικού λαού στο έθνος τους, ύστερα από τους πολέμους της προηγούμενης περιόδου. Όμως οχτώ χρόνια

πριν την έκθεση του 1900, οι αρχές είχαν ανακοινώσει ότι η Γαλλία θα υποδεχόταν τον νέο αιώνα με μια τεράστια παγκόσμια έκθεση.

Έγχρωμο φωτογραφικό στιγμιότυπο από την έκθεση του 1900. Πηγή: paris-unplugged.fr

Χώρες από όλο τον κόσμο δέχτηκαν προσκλήσεις από τη Γαλλία ώστε να προσέλθουν και να επιδείξουν τα επιτεύγματα αλλά και τον τρόπο ζωής τους. Άλλωστε, η Exposition Universelle θα ήταν μια ενωτική και διδακτική εμπειρία.

Όταν το έτος 2000 αποτελούσε το… μέλλον

Ήταν σε αυτό το πλαίσιο που ο γάλλος καλλιτέχνης Jean-Marc Côté παρουσίασε και τη σειρά έργων του «Η Γαλλία το έτος 2000», στην οποία απεικόνιζε τον τρόπο με τον οποίο ο ίδιος φανταζόταν την τεχνολογική ανάπτυξη κατά το έτος 2000.

Ο Côté μάλιστα, φαίνεται να έχει «πέσει μέσα» σε πολλά. Το γεγονός ότι δεν πρόλαβε την ψηφιακή εποχή αλλά μόνο τη ραγδαία ανάπτυξη της μηχανικής, φαίνεται ότι επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τη φαντασία του με αποτέλεσμα η μηχανική να παίζει τον κυριότερο ρόλο στα έργα του.

Επίσης, οι εικόνες που έχει δημιουργήσει κρατούν «ζωντανό» τον τρόπο ένδυσης της εποχής που δημιουργήθηκαν, κατασκευάζοντας έτσι έναν κόσμο που «ακροβατεί» ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον.

Από την άλλη βέβαια, στην ίδια σειρά ο Côté παρουσιάζει και ορισμένες παρατραβηγμένες ιδέες που είχε σχετικά με έναν ενδεχόμενο εποικισμό του βυθού των ωκεανών από τους ανθρώπους.

Η πρωτοπόρος Exposition Universelle του 1900

Το 1900 έμελλε να χαρακτηριστεί ο αιώνας των ανατροπών. Δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, γιγαντιώδεις επαναστάσεις, επαναχάραξη των συνόρων σε όλο τον πλανήτη, ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη, η αρχή της ψηφιακής εποχής είναι μόνο λίγα από τα χαρακτηριστικά του αιώνα που άλλαξε τον κόσμο με ιλιγγιώδεις ταχύτητες που όμοιές τις δεν είχε βιώσει στο παρελθόν η ανθρωπότητα.

Έτσι, η γαλλική έκθεση που σήμανε και την αρχή του αιώνα, δε θα μπορούσε να μην αντανακλά σε ένα βαθμό και την «έκρηξη» που ετοιμαζόταν να συμβεί.

Το εισιτήριο της έκθεσης

Με αφορμή την εκτενή αναφορά μας στο έργο του Jean-Marc Côté το οποίο δείχνει και τις υψηλές προσδοκίες που είχε η ανθρωπότητα στις αρχές του προηγούμενου αιώνα για τις εποχές που έμελλαν να έρθουν, αξίζει να αναφερθούμε και κάποια από τα υπόλοιπα εκθέματα της Exposition Universelle του 1900.

Στην Exposition Universelle ήταν που παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά εφευρέσεις που χαρακτήρισαν ολόκληρο τον αιώνα όπως οι ομιλούσες ταινίες, αλλά και οι ανελκυστήρες.

Επίσης, ήταν εκεί που η θρυλική σούπα Campbell’s κέρδισε το χρυσό βραβείο που ακόμη και σήμερα υπάρχει σε περίοπτη θέση σε πολλές συσκευασίες προϊόντων της εταιρείας.

Προϊόντα της εταιρείας Campbell’s με το χρυσό Βραβείο της Exposition Universelle του 1900 στο κέντρο της συσκευασίας

Στην ίδια έκθεση ο Rudolf Diesel παρουσίασε την μηχανή ντίζελ που χρησιμοποιούσε τότε λάδι από φυστίκια. Παράλληλα παρουσιάστηκαν πολλοί πανοραμικοί πίνακες, αλλά και οι πιο σύγχρονες προεκτάσεις της συγκεκριμένης τεχνικής, όπως το Cinéorama, το Mareorama και το Πανόραμα του Υπερσιβηρικού, με τη χρήση κινούμενων πινάκων.

Επίσης, το κεντρικό έκθεμα του Palais de l’Optique, ενός από τα κτήρια που φιλοξενούσαν την έκθεση, ήταν ένα τηλεσκόπιο διαμέτρου 1,25 μέτρων. Ο οπτικός σωλήνας είχε μήκος 60 μέτρων.

Η έκθεση καινοτομούσε και σε κοινωνικό επίπεδο καθώς το Ινστιτούτο Hampton του Frances Benjamin Johnston παρουσίασε σε μια έκθεση με τίτλο “Exposé nègre” φωτογραφίες Αφροαμερικανών αναδεικνύοντας την θετική συνεισφορά τους στην αμερικανική κοινωνία.

Μάλιστα, ο ίδιος ο Gustave Eiffel, που για την αντίστοιχη έκθεση του 1889 είχε κατασκευάσει τον Πύργο του Άιφελ, ήταν επικεφαλής της επιτροπής που έδωσε χρυσό μετάλλιο στον Ρώσο Lavr Proskuryakov, για την κατασκευή της γέφυρας Yenisei στη Σιβηρία, ένα κατασκεύασμα που το 2001 χαρακτηρίστηκε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από τη UNESCO.

Πηγή: transportationhistory.org

Επίσης, στην έκθεση του 1900 ένα ρωσικό αφρώδες κρασί κατάφερε να νικήσει όλες τις γαλλικές συμμετοχές, κερδίζοντας το διεθνώς αναγνωρισμένο “Grand Prix de Champagne”.

Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε ότι η ανθρωπότητα θα γνώριζε μέσα από την Exposition Universelle του 1900, ένα από τα αγαπημένα της… παιχνίδια, αφού η Ρωσική αποστολή παρουσίασε ένα «νέο» παιχνίδι, αυτό των των κουκλών Ματριόσκα (που λανθασμένα αναφέρονται συχνά ως «Μπαμπούσκα»). Το παιχνίδι είχε κατασκευάσει για πρώτη φορά λίγα χρόνια νωρίτερα, το 1892, ο Vasilij Petrovič Zvézdočkin και επρόκειτο περί επτά ξύλινων κουκλών που τοποθετούνται η μία μέσα στην άλλη.

Η πρώτη «οικογένεια» Ματριόσκα που δημιουργήθηκε το 1892. Πηγή: gounesco.com

Πηγές: Washington Post, Wikipedia, UNESCO, publicdomainreview.org