Πόλεμος στην Ουκρανία: Τι άφησε πίσω της η συνάντηση ΗΠΑ-Ρωσίας στη Σαουδική Αραβία

O Στιβ Γουΐτκοφ, ο Μάρκο Ρούμπιο και η Μάικ Γουόλτς μετά τις συνομιλίες στη Σαουδική Αραβία (Evelyn Hockstein/Pool Photo via AP)

Η Ρωσία και οι ΗΠΑσυμφώνησαν την Τρίτη να αρχίσουν να εργάζονται προς την κατεύθυνση του τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία και τη βελτίωση των διπλωματικών και οικονομικών τους δεσμών, είπαν οι κορυφαίοι διπλωμάτες των δύο χωρών μετά από συνομιλίες που συνιστούν μια αξιοσημείωτη στροφή της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής επί προεδρίας Τραμπ.

Μιλώντας στο Associated Press μετά τη συνάντηση, ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Μάρκο Ρούμπιο είπε πως οι δύο πλευρές συμφώνησαν σε γενικές γραμμές σε τρεις στόχους: Την επαναφορά προσωπικού στις πρεσβείες στην Ουάσινγκτον και τη Μόσχα, τη δημιουργία ομάδας υψηλού επιπέδου για την υποστήριξη των ειρηνευτικών συνομιλιών και τη διερεύνηση των προοπτικών για στενότερες σχέσεις και οικονομική συνεργασία. Ωστόσο τόνισε ότι οι συνομιλίες, στις οποίες συμμετείχαν ο ομόλογός του Σεργκέι Λαβρόφ και άλλοι υψηλόβαθμοι Αμερικανοί και Ρώσοι αξιωματούχοι, αποτελεί μόνο την έναρξη της συζήτησης και είναι πολύ περισσότερα αυτά που πρέπει να γίνουν. Ο Λαβρόφ, από πλευράς του, είπε σε δημοσιογράφους ότι η συζήτηση ήταν «πολύ χρήσιμη...όχι μόνο ακούσαμε, μα επίσης αντιληφθήκαμε ο ένας τον άλλον».

Ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του Τραμπ, Μάικλ Γουόλτς, και ο ειδικός απεσταλμένος για τη Μέση Ανατολή, Στίβεν Γουΐτκοφ, ήταν μαζί με τον Ρούμπιο στο τραπέζι, όπως και ο Λαβρόφ και ο σύμβουλος εξωτερικών του Πούτιν, Γιούρι Ουσάκοφ. Δεν ήταν παρόντες Ουκρανοί αξιωματούχοι, τη στιγμή που η χώρα χάνει αργά μα σταθερά εδάφη απέναντι στα αριθμητικά ανώτερα ρωσικά στρατεύματα, σε έναν πόλεμο φθοράς που άρχισε περίπου τρία χρόνια πριν.

Ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι είπε ότι η χώρα του δεν θα αποδεχόταν κάποιο αποτέλεσμα από τις συνομιλίες εφόσον το Κίεβο δεν συμμετείχε, και ανέβαλε το δικό του ταξίδι στη Σαουδική Αραβία, που ήταν προγραμματισμένο για την Τετάρτη. Επίσης, Ευρωπαίοι σύμμαχοι έχουν εκφράσει προβληματισμούς για αυτό που εκλαμβάνεται ως παραγκωνισμός τους.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ζελένσκι: Η Ουκρανία πρέπει να συμμετέχει στις ειρηνευτικές συνομιλίες, έκπληξη που δε μας κάλεσαν

Οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ είναι στο χειρότερο σημείο τους εδώ και δεκαετίες- ένα χάσμα που διευρύνεται από τότε που η Ρωσία προσάρτησε παράνομα την Κριμαία το 2014 και επιδεινώθηκε μετά την εισβολή της Μόσχας. Οι ΗΠΑ και ευρωπαϊκές χώρες επέβαλαν κυρώσεις στη Ρωσία για να πλήξουν την οικονομία τους, ενώ Ουάσινγκτον και Μόσχα απέλασαν πολλούς διπλωμάτες και επέβαλαν περιορισμούς.

Ο Ρούμπιο είπε την Τρίτη ότι ο τερματισμός του πολέμου στην Ουκρανία θα «ξεκλειδώσει την πόρτα» για «απίστευτες ευκαιρίες που υπάρχουν για συνεργασία με τους Ρώσους γεωπολιτικά σε τομείς κοινού συμφέροντος και, ειλικρινά, οικονομικά σε θέματα που ελπίζεται πως θα είναι καλά για τον κόσμο και επίσης θα βελτιώσουν τις σχέσεις μας μακροπρόθεσμα».

Τα σχόλιά του υποδεικνύουν περαιτέρω τη σημαντική στροφή των ΗΠΑ απέναντι στη Ρωσία μετά από χρόνια προσπαθειών της κυβέρνησης Μπάιντεν για διεθνή απομόνωση της Μόσχας. Η συνάντηση της Τρίτης προοριζόταν να ανοίξει τον δρόμο για μια σύνοδο μεταξύ Τραμπ και Πούτιν. Μετά το τέλος των συνομιλιών ο Ουσάκοφ και ο Γουόλτς είπαν ότι δεν έχει οριστεί ακόμα ημερομηνία για κάτι τέτοιο. Ο Ουσάκοφ είπε στη ρωσική τηλεόραση πως θα ήταν «απίθανο» να γίνει την επόμενη εβδομάδα, ενώ ο Γουόλτς είπε ότι θεωρούσε ότι θα μπορούσε να κανονιστεί τις επερχόμενες εβδομάδες. Μιλώντας σε δημοσιογράφους μετά τη συνάντηση, ο Λαβρόφ ανέφερε τους ίδιους τρεις στόχους με τον Ρούμπιο και πρόσθεσε ότι η Ουάσινγκτον και η Μόσχα συμφώνησαν να ορίσουν αντιπροσώπους για «τακτικές διαβουλεύσεις» σχετικά με την Ουκρανία.

Ο Ρούμπιο είπε επίσης πως «όλοι όσοι εμπλέκονται σε αυτή τη σύγκρουση πρέπει να είναι ΟΚ με αυτό, πρέπει να είναι αποδεκτό από αυτούς», ενώ η Ρωσία απέκλεισε οποιοδήποτε ενδεχόμενο ανάπτυξης ΝΑΤΟϊκών ειρηνευτικών δυνάμεων στην Ουκρανία, με τον Λαβρόφ να λέει πως θα ήταν «εντελώς απαράδεκτο» και χαρακτήρισε την επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά «ευθεία απειλή προς τη Ρωσική Ομοσπονδία».

«Οποιαδήποτε εμφάνιση ενόπλων δυνάμεων υπό κάποια άλλη σημαία δεν αλλάζει κάτι. Είναι, φυσικά, εντελώς απαράδεκτη» είπε σχετικά. 

Ανησυχίες συμμάχων

Οι πρόσφατες κινήσεις των ΗΠΑ έχουν προκαλέσει ταραχή στην Ουκρανία και συμμάχους που προσπαθούν να εξασφαλίσουν μια θέση στο τραπέζι εν μέσω προβληματισμών πως η Ουάσινγκτον και η Μόσχα θα προχωρήσουν σε μια συμφωνία που δεν θα είναι ευνοϊκή για αυτούς. Η απουσία του Κιέβου από τις συνομιλίες της Τρίτης εξόργισε πολλούς Ουκρανούς και η Γαλλία κάλεσε έκτακτη συνάντηση ηγετών χωρών της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου τη Δευτέρα για συζητήσεις σχετικά με τον πόλεμο. Η συμμετοχή του Κιέβου σε τέτοιες συνομιλίες ήταν θεμελιώδες στοιχείο της πολιτικής των ΗΠΑ επί Μπάιντεν.

Η Τάμι Μπρους, εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, είπε ότι οι συνομιλίες είχαν στόχο να διαπιστωθεί πόσο σοβαρά συζητούν οι Ρώσοι για ειρήνη και αν θα μπορούσαν να αρχίσουν εκτενείς διαπραγματεύσεις. Ο Ρούμπιο είπε την Τρίτη πως θα υπήρχε «αλληλεπίδραση και διαβούλευση με την Ουκρανία, με τους εταίρους μας στην Ευρώπη και άλλους. Μα εν τέλει η ρωσική πλευρά θα είναι αναντικατάστατη σε αυτή την προσπάθεια». Επίσης πρόσθεσε ότι ο τερματισμός της σύγκρουσης θα απαιτούσε παραχωρήσεις από όλες τις πλευρές και ότι η Ουάσινγκτον «δεν πρόκειται να καθορίσει εκ των προτέρων» ποιες θα ήταν αυτές.

Ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Πιτ Χέγκσεθ, είπε την προηγούμενη εβδομάδα ότι η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ήταν μη ρεαλιστική και άφησε να εννοηθεί πως το Κίεβο θα έπρεπε να εγκαταλείψει τις ελπίδες περί ανάκτησης όλων των εδαφών του από τη Ρωσία- δύο κομβικής σημασίας απαιτήσεις του Πούτιν. Ο Γουόλτς είπε πως «η πρακτική πραγματικότητα είναι ότι θα υπάρξουν κάποιες συζητήσεις περί εδαφών και θα υπάρξει συζήτηση περί εγγυήσεων ασφαλείας».

Ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν είπε την Τρίτη ότι μίλησε στο τηλέφωνο με τον Τραμπ και τον Ζελένσκι μετά την ευρωπαϊκή συνάντηση της Δευτέρας. «Χρειαζόμαστε μια ισχυρή και διαρκή ειρήνη στην Ουκρανία» έγραψε στο Χ. «Για να επιτευχθεί αυτό, η Ρωσία πρέπει να δώσει τέλος στην επιθετικότητά της και αυτό πρέπει να συνοδεύεται από ισχυρές και αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλεάις για τους Ουκρανούς», πρόσθεσε, δεσμευόμενος να συνεργαστεί για αυτό με όλους τους Ευρωπαίους, τους Αμερικανούς και τους Ουκρανούς.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Reuters: Δεύτερη συνάντηση για την Ουκρανία συγκαλεί η Γαλλία- Καλεσμένη και η Ελλάδα

Σημειώνεται πως ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ είπε πως οποιαδήποτε συμφωνία για την Ουκρανία θα χρειαζόταν κάποιο αμερικανικό «φρένο» (backstop) για να αποτραπεί η Ρωσία από το να επιτεθεί ξανά, και έχει δηλώσει ότι θα εξεταζόταν το ενδεχόμενο αποστολής βρετανικών δυνάμεων στην Ουκρανία- ωστόσο ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς χαρακτήρισε οποιαδήποτε συζήτηση περί αποστολής στρατευμάτων στην Ουκρανία αυτή τη στιγμή «εντελώς πρόωρη». Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ είπε επίσης ότι δεν σκοπεύει να στείλει στρατό και η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι εξέφρασε αμφιβολίες, λέγοντας πως η ανάπτυξη ευρωπαϊκών δυνάμεων θα ήταν «ο πιο πολύπλοκος και ο λιγότερο αποτελεσματικός» τρόπος να διασφαλιστεί η ειρήνη στην Ουκρανία.

Ο ρόλος της Σαουδικής Αραβίας

Η συνάντηση στο παλάτι Ντίριγια στο Ριάντ επίσης υπογράμισε τις προσπάθειες του ντε φάκτο ηγέτη της Σαουδικής Αραβίας, πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, να εξελιχθεί σε μεγάλο διπλωματικό παράγοντα και να βελτιώσει την εικόνα του, που είχε αμαυρωθεί από τον φόνο του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι της Washington Post το 2018. Όπως και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ο πρίγκιπας έχει διατηρήσει στενές σχέσεις με τη Ρωσία κατά τον πόλεμο στην Ουκρανία, τόσο μέσω του ΟΠΕΚ+ όσο και διπλωματικά. Επίσης, η Σαουδική Αραβία έχει βοηθήσει στις διαπραγματεύσεις για ανταλλαγές αιχμαλώτων και είχε δεχτεί τον πρόεδρο Ζελένσκι σε σύνοδο του Αραβικού Συνδέσμου το 2023. Ωστόσο ο Ζελένσκι ανέβαλε το ταξίδι του στη Σαουδική Αραβία, κάτι που δείχνει ότι ήθελε να αποφύγει το ενδεχόμενο να συνδεθεί η επίσκεψή του με τις συνομιλίες, εφόσον δεν είχαν προσκληθεί Ουκρανοί αξιωματούχοι. Η επίσκεψη ορίστηκε για τις 10 Μαρτίου.

Ο πόλεμος συνεχίζεται

Στο μεταξύ η Ρωσία συνέχισε τις επιθέσεις με drones κατά της Ουκρανίας: Η ουκρανική πολεμική αεροπορία είπε ότι οι ρωσικές δυνάμεις εξαπέλυσαν 176 drones κατά της Ουκρανίας τη νύχτα της Δευτέρας προς Τρίτη, τα περισσότερα εκ των οποίων καταστράφηκαν ή αχρηστεύθηκαν μέσω παρεμβολών. Ένα ρωσικό drone έπεσε σε πολυκατοικία στη Ντολίνσκα στο Κιροβοχράντ, τραυματίζοντας μια μητέρα και τα δύο παιδιά της και οδηγώντας στην εκκένωση 38 διαμερισμάτων, σύμφωνα με τις τοπικές αρχές. Άλλες τέσσερις πολυκατοικίες υπέστησαν ζημιές από συντρίμμια drones στο Τσερκάστι, σύμφωνα με τοπικούς αξιωματούχους.

Με πληροφορίες από Associated Press, BBC