Μνήμες από τη μάχη του Σομμ την πιο αιματηρή μάχη στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ανεξίτηλη η φρίκη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου

Η πιο αιματηρή μάχη του Α Παγκοσμίου Πολέμου και στην ιστορία της ανθρωπότητας, μαζί με αυτή του Βέρντεν, ήταν η Μάχη του Σομμ που διεξήχθη το 1916 με περισσότερα από ένα εκατομμύριο θύματα μέσα σε τέσσερις μήνες.

Συγκλονιστικές είναι οι μαρτυρίες στρατιωτών αποσπάσματα των οποίων μαζί με φωτογραφίες περιέχονται σε ένα νέο βιβλίο του Richard Van Emden με τίτλο The Somme: The Epic Battle In The Soldiers’ Own Words And Photographs (Σομμ: Η Επική Μάχη όπως την περιγράφουν με τα δικά τους λόγια και φωτογραφίες οι στρατιώτες που την έζησαν).

Ένας από τους στόχους της μάχης ήταν να αποσπάσουν τις γερμανικές δυνάμεις από τη μάχη του Βερντέν. Τα σχέδια για την κοινή επίθεση είχαν μόλις αρχίσει να παίρνουν μορφή, όταν στις 21 Φεβρουαρίου 1916 εκδηλώθηκε η επίθεση των Γερμανών στο Βερντέν. Οι Γάλλοι που αναγκάστηκαν να υπερασπιστούν το Βερντέν δεν μπόρεσαν να συμμετάσχουν στη μάχη του Σομμ, έτσι ώστε το βάρος της μάχης έπεσε στους Βρετανούς.

Διαβάστε επίσης:

Σαν σήμερα πριν από 100 χρόνια η μάχη του Βερντέν. «Κρεατομηχανή» τη χαρακτήρισαν οι ιστορικοί

Στο τέλος της μάχης, οι απώλειες στο Σομμ ήταν μεγαλύτερες εκείνων του Βερντέν. Την πρώτη ημέρα της μάχης, την 1η Ιουλίου τουλάχιστον 20.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Επρόκειτο για την πιο αιματηρή μάχη που έδωσαν οι Βρετανοί. Σοκ ήταν για τους Βρετανούς και η προβολή της προπαγανδιστικής ταινίας The Battle of the Somme (Η Μάχη του Σομμ), η οποία περιείχε αυθεντικές σκηνές γυρισμένες τις πρώτες ημέρες στο πεδίο της μάχης. Ακόμη και σήμερα οι σκηνές που δείχνουν τις συνθήκες διαβίωσης μέσα στα χαρακώματα, τις μάχες, τους τραυματίες και τα θύματα προκαλούν ένα αίσθημα απόγνωσης.

Όπως και στο Βέρντεν, της μάχης ακολούθησε σφυροκόπημα του πυροβολικού, ένα συνεχές σφυροκόπημα για πέντε ημέρες και νύχτες όπου έπεσαν τουλάχιστον 1,7 εκατομμύρια βλήματα. Έπειτα άρχισαν οι μάχες.

Το βασικό χαρακτηριστικό των μαχών του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου ήταν οι μάχες των χαρακωμάτων επρόκειτο για μια προστατευτική μέθοδο εξαιτίας της ευρείας χρήσης των πολυβόλων και του πυροβολικού.

Οι συνθήκες ήταν άθλιες συνθήκες, τεράστιοι αρουραίοι επιτίθεντο στους στρατιώτες και έτρωγαν τα αυτιά ή τα μάτια τους όσο εκείνοι κοιμόνταν. Ψείρες, μολύνσεις και αρρώστιες ήταν επίσης οι εχθροί των στρατιωτών.

Στη Μάχη του Σομμ τα πυροβόλα θέριζαν κυριολεκτικά όπως προκύπτει από τις συγκλονιστικές μαρτυρίες των στρατιωτών που πολέμησαν. H τεχνολογική υπεροχή της γερμανικής οπλοβιομηχανίας στον τομέα των πολυβόλων, με τα Maschinengewehr 08 (400 βολές/λεπτό και μέγιστο βεληνεκές 3.900 μέτρα) και Bergmann MP18, έδωσε το αμυντικό πλεονέκτημα. Eπίσης, χρησιμοποιήθηκαν χημικές βόμβες με δηλητηριώδη αέρια. Επίσης για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκαν άρματα μάχης από τους Βρετανούς.

Οι βομβαρδισμοί, η βροχή, η λάσπη είχαν δημιουργήσει ένα περιβάλλον εφιαλτικό, μια κόλαση. Οι στρατιώτες στην προσπάθειά τους να σκαρφαλώσουν σε υψώματα για να βγουν από τα χαρακώματα και τους κρατήρες που άνοιγαν οι οβίδες διαμελίζονταν από τις σφαίρες των πυροβόλων. Αιμόφυρτοι, αποπροσανατολισμένοι έπρεπε μόνο να προχωρούν μπροστά. Όποιος οπισθοχωρούσε εκτελείτο από τους αξιωματικούς επί τόπου.

στρατιώτες έπρεπε συνεχώς να σκαρφαλώνουν σε μικρά υψώματα και να ξεπερνούν τους κρατήρες και τα χαρακώματα. Στην προσπάθειά τους να αναρριχηθούν, έπεφταν πάνω στα γερμανικά πολυβόλα που τους θέριζαν από παντού. Oι Bρετανοί περιέγραψαν αργότερα ανατριχιαστικές σκηνές, όπου αιμόφυρτοι και εντελώς αποπροσανατολισμένοι, έπεφταν πάνω στα πτώματα για να καλυφθούν.

Στις 13 Νοεμβρίου 196 οι βρετανοί είχαν καταλάβει τις πόλεις Beaumont, Hamel, και Beaucourt ενώ πέντε ημέρες αργότερα Γάλλοι και Βρετανοί αποφάσισαν να τερματίσουν την επίθεση.

Έως σήμερα παραμένει αμφίβολο κατά πόσον η επίθεση στον ποταμό Σομμ ήταν επιτυχής. Το Δυτικό Μέτωπο δεν κατέρρευσε. Το συμμαχικό μέτωπο μέσα σε τέσσερις μήνες είχε προωθηθεί περίπου 9,7 χιλιόμετρα σε ένα μέτωπο 25 χιλιομέτρων με κόστος σε ανθρώπινες ζωές 419.000 Βρετανούς και 202.567 Γάλλους, ενώ από την πλευρά των Γερμανών οι απώλειες έφτασαν τους 465.181.

Μέχρι το 1930 η κυρίαρχη άποψη από την πλευρά των Βρετανών ήταν πως επρόκειτο για μια πολύ δύσκολη νίκη που επιτεύχθηκε ενάντια σε έναν γενναίο και έμπειρο αντίπαλο. Αργότερα ο Ουίνστον Τσώρτσιλ διαφώνησε με τη στρατηγική που ακολουθήθηκε, ενώ ο Λόιντ Τζορτ όταν ήταν πρωθυπουργός στα απομνημονεύματά του άσκησε δριμεία κριτική για αυτόν τον πόλεμο φθοράς.

Όσο περνούσαν τα χρόνια τόσο καθιερωνόταν η ιδέα πως επρόκειτο για έναν μάταιο αιματηρό πόλεμο που διεξήχθη μέσα στη λάσπη. Οι αρχηγοί του στρατού και από τα δύο μέρη έχουν μέσα στα χρόνια δεχθεί κριτική για τις συγκλονιστικές απώλειες ανθρώπινων ζωών και για την αποτυχία να επιτύχουν την κατάκτηση των εδαφών για τα οποία πολεμούσαν.

Ο Τσώρτσιλ παραδέχθηκε πως η μάχη βοήθησε στον τερματισμό του άλλου μετώπου στο Βέρντεν ωστόσο είχε σαν αποτέλεσμα την αποδυνάμωση του βρετανικού στρατού.

Όπως και να έχει είναι κοινώς αποδεκτό ότι η Μάχη του Σομμ ήταν η αρχή των σύγχρονων στρατών και οπλικών συστημάτων, καθώς και των μαχών που έμελλαν να ακολουθήσουν.

Στιγμές από το μέτωπο

Συγκλονιστικές είναι οι μαρτυρίες στρατιωτών τις οποίες έχει συμπεριλάβει στο βιβλίου του Richard Van Emden και αναδημοσιεύει η Daily Mail. Ενδεικτικά ορισμένες από αυτές.

Γράφει στο ημερολόγιό του ένας στρατιώτης «Ακούγαμε τις σφαίρες να σφυρίζουν δίπλα μας... Ο υπολοχαγός Hirst ήταν κοντά μου σχεδόν τον άγγιζα, ήταν νιόπαντρος και ωραίος τύπος όμως την πρώτη ημέρα της μάχης αποκεφαλίστηκε από τις σφαίρες των Γερμανών».

Ένας άλλος, ο στρατιώτης Lindley γράφει: «Ήμουν στο πρώτο κύμα της επίθεσης, δεν υπήρχαν επευφημίες απλά τρέχαμε μπροστά, δεν είχαμε ιδέα, δεν μπορούσαμε να σκεφτούμε, ο θόρυβος μας είχε αποπροσανατολίσει, όλοι μας ήμασταν σε μια σύγχιση...προχωρούσαμε όπως μπορούσαμε και όποιος τολμούσε να γυρίσει πίσω τον εκτελούσαν επιτόπου».

«Καθώς ήμουν πεσμένος στο έδαφος εκεί στο πουθενά ένας αξιωματικός με το πιστόλι στο χέρι μας φώναξε 'ελάτε, ελάτε, πάμε, δεν πρόλαβε να κάνει δύο βήματα πριν απογειωθεί στον αέρα τον είχαν γαζώσει τα γερμανικά πυροβόλα».

«Οι σφαίρες ήταν σαν ένα σμήνος από μέλισσες, σχεδόν τις ένιωθες, διαπερνούσαν τα ρούχα... άλλες φορές βλέπαμε χέρια ή πόδια στον αέρα».

Ένας άλλος περιγράφει πως ήταν η ζωή στα χαρακώματα: « Τα γαλλικά χαρακώματα δεν ήταν τόσο καλά, κατέρρεαν και πλημμύριζαν και όταν έκανε κρύο πάγωναν».

«Τα χαρακώματα ήταν γεμάτα με αρουραίους, καφέ αρουραίοι με άσπρες κοιλιές σαν νεαρές γάτες, καλοθρεμένοι, αδίστακτοι και βίαιοι».

«Προσπάθησα να χτυπήσω τον ελεύθερο σκοπευτή και σήκωσα το κεφάλι μου τότε άκουσα ένα ηχηρό κράκ το κράνος μου εκτοξεύθηκε από το κεφάλι μου και ένιωσα ένα πόνο στο λαιμό. Έπεσα και έμεινα για ώρες στο έδαφος με ένα απίστευτο βουητό μέσα στα αυτιά μου δεν ήξερα εάν είχα χάσει το μισό μου κρανίο...».

«Ήμουν μέσα σε ένα κρατήρα για μέρες τα πτώματα είχαν αρχίσει να μαυρίζουν...».

«Πιάσαμε κάποιους Γερμανούς αιχμαλώτους ένας νεαρός στρατιώτης με τα χέρια ψηλά φώναζε “έλεος, έλεος” τον πυροβόλησαν αμέσως και έπεσε σαν άδειο σακί».

«Ο λοχίας Leach εκείνη την ημέρα απασφάλιζε μια βόμβα όταν η περόνη ασφαλείας γλίστρησε προκειμένου να σώσει τους στρατιώτες που βρίσκονταν στον ίδιο χώρο μαζί του τους είπε να πέσουν στο έδαφος και να καλυφθούν και αυτός βγήκε έξω για να την πετάξει κάπου, είχε λιγότερο από τέσσερα δευτερόλεπτα και τότε είδε εμένα με τον συμπολεμιστή μου να εμφανίζονται κοντά του. Γύρισε την πλάτη του έτρεξε στο τοίχο και περίμενε να εκραγεί για να μας προστατεύσει. Τον είδαμε με κομμένα χέρια μέσα σε μια λίμνη αίματος. Τι κουράγιο και αυτοθυσία. Ήταν μόλις 22 ετών».

(Με πληροφορίες από Wikipedia, daily mail, militaryhistory.gr)

-- This feed and its contents are the property of The Huffington Post, and use is subject to our terms. It may be used for personal consumption, but may not be distributed on a website.