Η ψυχολογική τοποθέτηση του χορού στην μεταβατική πορεία του Άρθουρ Φλεκ προς τον Joker

Η μαγεία του Joker, της ταινίας του Φίλιπς με τον Χοακίν Φοίνιξ, δε φαίνεται μόνο στη μέθοδο του ηθοποιού. Δε φαίνεται μόνο στην εισπρακτική επιτυχία. Φαίνεται και στην αποθέωση από ανθρώπους που είναι ειδικοί στην παρατήρηση και μελέτη ανθρώπων με τη συγκεκριμένη ψυχολογική και πνευματική κατάσταση που βρίσκεται ο Άρθουρ Φλεκ.

Είναι πολλοί οι επιστήμονες που υποκλίνονται στην σεναριακή προσέγγιση της μετάβασης του κεντρικού ήρωα από τη μία κατάσταση στην άλλη. Από τον Άρθουρ Φλεκ

που η κοινωνία τον χλευάζει, στον ανώνυμο Joker που η κοινωνία τον φοβάται και τον τρέμει.

Δεν είναι όμως μόνο ψυχολόγοι και εγκληματολόγοι που συναινούν στην απόδοση της ταινίας. Είναι και οι χορευτές. Ο χορός άλλωστε έχει μια πολύ βασική θέση στην έκφραση του Άρθουρ Φλεκ. Στον χορό εκτελούνται τα συναισθήματά του. Στον χορό επεκτείνονται οι ψευδαισθήσεις και το πιο βαθύ του συναίσθημα που μπορούμε σχηματικά να αποκαλέσουμε πόνο, αλλά σαφώς η λέξη φαντάζει πολύ απλή για κάτι τόσο πολύπλοκο.

Παίρνοντας ως βάση το κείμενο της χορογράφου Τζία Κουρλάς στους New York Times που αναλύει συγκεκριμένα τον χορό του Χοακίν Φοίνιξ στα σκαλιά πριν τον κυνηγήσουν οι αστυνομικοί, ας κάνουμε μια σημειολογική σύνδεση των τριών βασικών σκηνών χορού, οι οποίες υποδηλώνουν και την αλλαγή φάσης στην ψυχοπνευματική του κατάσταση.

Η πρώτη σκηνή είναι ο χόρος με τη μητέρα του. Ο Φλεκ την σηκώνει ενώ εκείνη είναι αδύναμη και ο χορός αποτελεί κάτι σαν την ιεροτελεστία της καθημερινότητας τους, της στενής τους επαφής καθώς βλέπουν το σόου του Μάρεϊ. Μέσα απ΄αυτόν τον χορό, που είναι αργός και κατά κάποιον τρόπο άμεσος-αδέξιος, ένα χλωμό βαλς, ο Φλεκ εκφράζει την ένωση με τη μητέρα του. Είναι το μόνο πρόσωπο που τον αγαπά, που δεν τον χλευάζει, είναι η μόνη που έχει εμπιστευτεί σε όλη του τη ζωή.

Γι΄αυτόν ακριβώς τον λόγο επιλέγεται αυτό το είδος του χορού και η κάμερα τους ακολουθεί με κυκλικό τρόπο. Πηγαίνει γύρω τους για να αποτυπώσει το συναίσθημα της ηρεμίας του Φλεκ από το πρόσωπο ως την πλάτη του. Η πλάτη του άλλωστε είναι ένα μέρος του σώματος που στο Joker παρουσιάζεται ως πολύ κεντρικό. Με την πλάτη του παραμορφώνει το σώμα του και χάρη στην πλάτη αποδίδεται η ανορεξική του φιγούρα.

Δεύτερη σκηνή χορού είναι αυτή στις δημόσιες τουαλέτες λίγο μετά την δολοφονία των τριών αντρών στο μετρό. Είναι η στιγμή που έχει αρχίσει να εκδηλώνεται η πλευρά του Joker. Δεν έχει αντικατασταθεί πλήρως ο Φλεκ. Είναι μια διαδικασία «τελετής παράδοσης».

Είναι η πρώτη εσωτερική ματιά σε μια πλευρά του που δεν γνώριζε την ύπαρξη της. Γι΄αυτό ο χορός του είναι αργός, αδιόρατος, οι κινήσεις του πλαστικές, μα σε χαμηλό τέμπο. Είναι αναγνωριστική η κινησιολογία του. Σαν να περπατάει σε μια απέραντι έρημο και περιμένει ότι κάπου θα υπάρχει κινούμενη άμμος.

Είναι, με λίγα λόγια, ένας χορός πρώτης συνάντησης της μίας προσωπικότητας με την άλλη. Η μετάλλαξη θυμίζει εδώ αρκετά την προσέγγιση στην ταινία Venom με τον Χάρντι. Ο Joker είναι ένα symbiotic για τον Άρθουρ Φλεκ που του φωνάζει συνειδητά στο μυαλό «άσε τα ηνία σε μένα και δεν θα φοβάσαι πια, θα είσαι ασφαλής».

Αξίζει να αναφερθεί δε, πως η σκηνή αυτή είναι σχεδόν εντελώς αποτέλεσμα αυτοσχεδιασμού. Είναι ο Χοακίν Φοίνιξ που στο διάλειμμα μετά από μια πρώτη λήψη αρχίζει να το επεξεργάζεται αλλιώς. Εξάλλου, ο Φοίνιξ έχει μπει σε μια τέτοια ψυχολογία που το μυαλό του συναντά κατά τόπους αυτό του Άρθουρ Φλεκ. Αυτός ο χορός ιθαγενή δημιουργείται κίνηση την κίνηση. Και καταλήγει να είναι χορός-κάλεσμα προς τον θεό Joker.

Η τρίτη σκηνή χορού είναι και αυτή της πλήρους αλλαγής. Ο Φλεκ δεν υπάρχει πια. Υπάρχει ο Joker. Είναι με το πιστόλι στο χέρι. Ετοιμάζεται να βγει στην τηλεόραση, στο αγαπημένο του σόου και σχεδιάζει στο μυαλό του την εκδίκηση για τη χλεύη από τον παρουσιαστή σε προηγούμενη εκπομπή. Επιπρόσθετα, έχει μόλις σκοτώσει τους παλιούς συναδέλφους του.

Σε αυτόν το χορό πρέπει να αποτυπωθεί το ρήμα «ξεδίνω», το ρήμα «ξεσπάω», το ρήμα «ξεφεύγω». Δεν είναι μια απλή χαρά που κάνει τον Joker να χορεύει άρτια σε ένα στενό σκαλί φορώντας τα μεγάλα παπούτσια του κλόουν. Είναι το όραμα ενός επιτόπιου σχεδίου σε συνάρτηση με τη σκέψη ότι τώρα πια δεν μπορεί να συλληφθεί. Αν η αστυνομία τον πιάσει, πιάνει τον Άρθουρ Φλεκ. Όχι τον Joker. Πλέον, έχει αρχίσει να γίνεται ανεξέλεκτο προς τις αρχές.

Οι χορευτικές φιγούρες είναι πια ανάλαφρες, χωρίς βάρος, σαν το σώμα του να έχει αφήσει πια το έδαφος.

Σε όλες τις παραπάνω διαπιστώσεις δεν έφτασα με το που είδα την ταινία. Χρειάστηκε να περάσει όλο αυτό το διάστημα και η ανάλυση της Κούρλας για να υπάρξουν οι γέφυρες επαφής. Κι αυτό επιβεβαιώνει την αρχή του κειμένου.

Το Joker είναι μια ταινία-ορόσημο για την παγκόσμια κοινότητα από τόσες πολλές απόψεις, ώστε αποκαλύπτει τις πλευρές της σταδιακά και χωρίς χρονικούς περιορισμούς.