Είναι κακό που οι περισσότερες παραστάσεις στην Επίδαυρο «αλλοιώνουν» το αρχαίο δράμα;

Αν έτυχε το καλοκαίρι του 2017, του 2018 ή αυτό που ολοκληρώνεται να αναζητούσες μια παράσταση στην Επίδαυρο που θα αποτυπώνει την αρχαία τραγωδία ή την αρχαία κωμωδία με πιστότητα, ίσως να απογοητεύτηκες.

Κι αυτό το χρονικό πλαίσιο που τίθεται δεν περιλαμβάνει όλη την περίοδο των θεατρικών παραγωγών στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου κατά την οποία το αρχαίο κείμενο, το αρχαίο δράμα

απομακρύνεται από την έννοια του αρχαίου σε αρκετά από τα στοιχεία μιας παράστασης.

Γενικώς υπάρχει πλέον μια τάση να γίνονται πειραματισμοί σε παραστάσεις που καταπιάνονται με αρχαίο κείμενο και πλέον έχει αρχίσει να χτυπάει άσχημα στο κοινό. Πάρα πολλοί, ειδικά όσοι συνήθισαν στις παραστάσεις στον Λυκαβηττό και το Ηρώδειο σε πολύ περασμένες δεκαετίες, αναρωτιούνται τι εξυπηρετεί αυτό το ανακάτεμα που επιχειρούν οι σκηνοθέτες.

Το ερώτημα όμως δεν είναι γιατί είναι τόσο ισχνή μειοψηφία οι ατόφιες παραστάσεις. Το ερώτημα είναι αν μπορούμε να μιλήσουμε με όρους θετικού ή αρνητικού όταν γινόμαστε θεατές μιας παράστασης που απέχει από το αρχαίο.

Είναι μια πραγματικότητα πως η τέχνη πρέπει να παλεύει για να εναρμονιστεί με το σήμερα και, πολύ περισσότερο, να ωθήσει τον εαυτό της προς το μετά, να μεταβαίνει στη νέα της εποχή. Ακόμα κι αν αυτή αφορά κάτι παλιό ιδωμένο με νέα ματιά.

Πραγματικότητα είναι επίσης ότι οι δημιουργοί του ελληνικού θεάτρου έχουν διαφορετικούς σκοπούς απ΄αυτούς που μπορεί να φαντάζεται ο μέσος θεατής. Ένας σκηνοθέτης θέλει να ικανοποιήσει το υποσυνείδητό του, θέλει να απαντήσει στα ερωτήματα ενός άλλου του εαυτού, μικρότερου ή μεγαλύτερου σε ηλικία. Θέλει να σταθεί και να αναμετρηθεί με πράγματα που μπορεί να βλέπει στα όνειρα του. Αυτό σημαίνει ότι ο θεατής θα πρέπει να γνωρίζει τις μανιέρες ενός σκηνοθέτη πριν τον δει και να ξέρει αν του ταιριάζει αυτή η προσέγγιση ή όχι.

Από την άλλη, πλέον έχουμε φτάσει σε ένα σημείο που το fusion που υφίσταται το αρχαίο δράμα τα τελευταία χρόνια έχει φτάσει σε έναν κορεσμό. Και σε καλλιτεχνικό επίπεδο δεν μοιάζει να υπάρχει τρομερό περιθώριο για κάτι που να φαντάζει ως καινούργιο.

Επομένως εκεί που κατευθύνεται η συζήτηση είναι για το αν προσφέρεται με κάποιο νόημα μια αρχαία παράσταση με νεωτερισμούς και μέτα προσέγγιση ή γίνεται απλά για να γίνει. Το να χάνεται για παράδειγμα το διαχρονικό μήνυμα που έχουν να δώσουν όλα αυτά τα έργα και να γίνεται σε βάρος τους η εξτραβαγκάντσα, καταντά ως και φαιδρό.

Αφαιρεί κάθε επιθυμία του θεατή να εκτιμήσει την σκηνοθετική άποψη και αυτοτοποθετείται απέναντι του. Τον βλέπει σαν μια κουλτουριάρικη δηθενιά, μια κούφια ιντελιγκέντσια που μπορεί να μην χαρακτηρίζει εν συνόλω το έργο ενός σκηνοθέτη, αλλά σίγουρα βάζει μια μικρή κηλίδα στην πορεία του.

Το μόνο ελπιδοφόρο προς αυτό είναι η ανάληψη της διεύθυνσης του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου από την Κατερίνα Ευαγγελάτου που έχει τέτοια αγάπη για το αρχαίο κείμενο που θα αντιμετωπίσει με τρομερή προσοχή και αυστηρότητα οποιαδήποτε νεωτερίστικη πρόταση.