Τι σημαίνει για την Ελλάδα η «Ημέρα απελευθέρωσης» και οι νέοι δασμοί Τραμπ

Η 2α Απριλίου 2025 – που ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ αποκάλεσε «Ημέρα Απελευθέρωσης» – σηματοδότησε μια δραστική στροφή των ΗΠΑ προς τον προστατευτισμό. Ο πρώην πρόεδρος επέβαλλε έναν νέο γύρο δασμών στις εισαγωγές, στοχεύοντας σε «απελευθέρωση» των ΗΠΑ από εμπορικές σχέσεις που δεν ευνοούν τη χώρα του. Πολιτικά, αυτό αντιστρέφει τον ηγετικό ρόλο που είχαν οι ΗΠΑ μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην προώθηση του ελεύθερου εμπορίου. Οικονομικά, η 2α Απριλίου κλιμάκωσε τον παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο.[caption id="attachment_1965350" align="alignnone" width="900"] EPA/FRANCIS CHUNG / POOL[/caption]Δεν χρειάζεται να έχεις σπουδάσει σε οικονομικό πανεπιστήμιο για να αντιληφθείς ότι αυτές οι κινήσεις θα έχουν παγκόσμια κόστη, αφού όλα θυμίζουν τον εμπορικό πόλεμο του 1930 που βάθυνε τη Μεγάλη Ύφεση. Είναι γεγονός πως ο προστατευτισμός διαβρώνει την ανταγωνιστικότητα, διαταράσσει τις εφοδιαστικές αλυσίδες και επιβάλλει δυσανάλογο κόστος στους καταναλωτές, όπως υπενθυμίζουν τα ιστορικά διδάγματα.Η Ελλάδα, ως μικρή ανοικτή οικονομία και μέλος της ΕΕ, δεν θα μείνει αλώβητη από αυτή την εξέλιξη – αν και η άμεση έκθεσή της στις ΗΠΑ είναι σχετικά περιορισμένη. Οι εξαγωγές ελληνικών αγαθών προς τις ΗΠΑ το 2024 ανήλθαν σε 2,19 δισ. ευρώ (πρώτο 11μηνο) – περίπου 4,8% των συνολικών μας εξαγωγών, δηλαδή (€203 εκατ.), με εισαγωγές $2 δισ. από Αμερική. Σύμφωνα με πηγές του οικονομικού επιτελείου, η ελληνική οικονομία είναι «ελαφρώς εκτεθειμένη» στις ΗΠΑ και αρχικά οι δασμοί αναμένεται να πλήξουν άλλες ευρωπαϊκές χώρες πολύ περισσότερο - αν και «τα νέα», όπως είπαν στο Μαξίμου, «δεν είναι καλά». Πάντως, δεν προβλέπονται άμεσες αλλαγές στις εγχώριες μακροοικονομικές προβλέψεις, εφόσον η Ελλάδα «δεν μπαίνει άμεσα στην εξίσωση» των δασμών, λόγω του μικρού όγκου εξαγωγών προς ΗΠΑ. Βέβαια, παρά το μικρό μερίδιο, ορισμένοι τομείς ελληνικών εξαγωγών επηρεάζονται άμεσα. Σημαντικό κομμάτι των εξαγομένων μας στις ΗΠΑ είναι προϊόντα διατροφής και γεωργίας – π.χ. κατά βάση κρασί, τρόφιμα, ποτά, ελαιόλαδο, τυροκομικά – τα οποία αποτελούν τη μεγαλύτερη κατηγορία (7,7% των συνολικών εξαγωγών μας στις ΗΠΑ). Ακολουθούν τα λάδια/λίπη (7,2%) και τα μηχανήματα/υλικά μεταφορών (6,5%). Οι δασμοί Τραμπ φέρνουν πρόσθετο φόρο εισόδου στην αμερικανική αγορά και αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τα προϊόντα της ελληνικής παραγωγής θα γίνουν ακριβότερα για τους Αμερικανούς εισαγωγείς και καταναλωτές. Έτσι, μειώνεται η ανταγωνιστικότητά τους έναντι είτε εγχώριων αμερικανικών είτε τρίτων προμηθευτών.Πέρα από τις άμεσες εξαγωγές, μεγάλο θέμα είναι οι έμμεσες επιπτώσεις μέσω Ευρώπης. Για την Ελλάδα, αυτό σημαίνει δύο πράγματα: Πρώτον, πολλές ελληνικές επιχειρήσεις αποτελούν κρίκους στην ευρωπαϊκή εφοδιαστική αλυσίδα – δηλαδή παράγουν ενδιάμεσα εξαρτήματα ή πρώτες ύλες που αγοράζουν μεγαλύτερες βιομηχανίες (π.χ. γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες ή ιταλικές εταιρείες μηχανημάτων). Αν μειωθεί η ευρωπαϊκή παραγωγή για εξαγωγή στις ΗΠΑ, θα μειωθεί και η ζήτηση για ελληνικά ενδιάμεσα προϊόντα, πλήττοντας έμμεσα τις δικές μας εξαγωγές. Δεύτερον, μια γενική συρρίκνωση των ευρωπαϊκών εξαγωγικών εσόδων σημαίνει λιγότερα κέρδη και πιθανή επιβράδυνση της ευρωπαϊκής ανάπτυξης. Αυτό μπορεί να επιστρέψει ως αρνητικό πλήγμα στην Ελλάδα (και) μέσω μειωμένης τουριστικής κίνησης από Ευρωπαίους (αν το διαθέσιμο εισόδημά τους πιεστεί), αλλά και μέσω πιθανής επιδείνωσης του κλίματος επενδύσεων/ζήτησης στην ΕΕ.Στο μέτωπο των εισαγωγών, οι επιπτώσεις θα εξαρτηθούν από τις αντιδράσεις της ΕΕ. Αν η Ευρώπη αποφασίσει να επιβάλει αντίποινα δασμών σε αμερικανικά προϊόντα, τότε ορισμένα αγαθά αμερικανικής προέλευσης θα γίνουν ακριβότερα και στην ελληνική αγορά. Το προηγούμενο του 2018 (εμπορική διαμάχη Τραμπ–ΕΕ) έδειξε ότι η ΕΕ στοχεύει εμβληματικά προϊόντα των ΗΠΑ για αντίποινα – π.χ. ουίσκι bourbon, μοτοσικλέτες Harley-Davidson, φυστικοβούτυρο, χυμό πορτοκαλιού κ.λπ.. Αν δούμε ανάλογα μέτρα τώρα, τότε προϊόντα όπως το αμερικανικό ουίσκι, τυχόν εισαγόμενα τυροκομικά ή άλλα είδη από ΗΠΑ θα ακριβαίνουν στα ελληνικά ράφια, καθώς θα φορτωθούν με επιπλέον δασμό. Η Ελλάδα δεν εισάγει τεράστιους όγκους βασικών αγαθών από τις ΗΠΑ, ωστόσο υπάρχουν κρίσιμες κατηγορίες: για παράδειγμα, σημαντικό μέρος του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) που εισάγει η Ευρώπη προέρχεται από τις ΗΠΑ. Φυσικά, άλλα αμερικανικά προϊόντα όπως εξοπλισμός υψηλής τεχνολογίας, βιομηχανικά εργαλεία ή πρώτες ύλες (π.χ. αγροτικές ζωοτροφές όπως σόγια) θα μπορούσαν να βρεθούν στο στόχαστρο ευρωπαϊκών αντιμέτρων. Σε αυτή την περίπτωση, ελληνικές επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν τέτοιες εισαγόμενες ύλες θα αντιμετωπίσουν αύξηση κόστους.Συνολικά, ο αντίκτυπος στο «καλάθι» του ελληνικού νοικοκυριού θα εξαρτηθεί από την ισορροπία αυτών των αντικρουόμενων δυνάμεων. Αν επικρατήσουν οι αυξήσεις κόστους (λόγω δασμών σε εισροές, ενέργεια, κ.λπ.), τότε πιθανόν να δούμε γενικότερη πίεση ανόδου τιμών – ιδίως σε αγαθά όπου δεν υπάρχουν εύκολα εναλλακτικές προμηθειών. Για παράδειγμα, αν οι δασμοί διαταράξουν την παγκόσμια αγορά ημιαγωγών (microchips), αυτό θα επηρεάσει το κόστος ηλεκτρονικών συσκευών. Αν ακριβύνουν οι ημιαγωγοί λόγω δασμών ή ελλείψεων, το κόστος τηλεοράσεων, υπολογιστών, ακόμα και αυτοκινήτων (που χρησιμοποιούν chips) θα αυξηθεί και για τον Έλληνα καταναλωτή. Επίσης, οι συναλλαγματικές μεταβολές δεν πρέπει να υποτιμηθούν: ένας εμπορικός πόλεμος θα μπορούσε να ενισχύσει το δολάριο. Και ένα ισχυρότερο δολάριο σημαίνει ότι εισαγόμενα προϊόντα που τιμολογούνται σε αυτό το νόμισμα (όπως πετρέλαιο, πρώτες ύλες) γίνονται ακριβότερα σε ευρώ. Άρα, ο Έλληνας οδηγός μπορεί να δει ακριβότερη βενζίνη. Ας μη συζητήσουμε για τις τιμές των αυτοκινήτων που θα είναι απλησίαστες.Σε τελική ανάλυση, η «Ημέρα Απελευθέρωσης» του Τραμπ μεταφράζεται σε αβεβαιότητα και αναπροσαρμογές. Για τον μέσο Έλληνα πολίτη, η σημαντικότερη παράμετρος είναι το τι σημαίνει αυτό στην καθημερινή οικονομική του ζωή: στις τιμές που πληρώνει και στις ευκαιρίες εργασίας/εισοδήματος που δημιουργούνται ή χάνονται. Μέχρι στιγμής, είναι σαφές ότι σε έναν εμπορικό πόλεμο μεγάλης κλίμακας, κανείς δεν μένει εντελώς αλώβητος – και η Ελλάδα, έστω και περιφερειακά, θα πρέπει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Μέχρι τότε, είναι δεδομένο πως η... τραμπική «Ημέρα Απελευθέρωσης» μας θυμίζει την κινηματογραφική ταινία του 1996, την «Ημέρα Ανεξαρτησίας» (Independence Day). Λογικό, αφού οι περισσότεροι πιστεύουμε πως μας κάνουν κουμάντο αδυσώπητα «ούφο»...Διαβάστε ακόμη

PwC: Η δυναμική του «ελατηρίου» διατηρείται στην Ελλάδα – Ρεκόρ στα deals και το 2025 (πίνακες)

Τι φοβούνται στην κυβέρνηση και στην ΤτΕ από τους δασμούς ΤραμπΘα γίνει η αυτοκινητοβιομηχανία το μεγαλύτερο θύμα των δασμών του Τραμπ;Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα