Οταν ξεγυμνώνεται η τρόικα

Ενα πραγματικό χαστούκι στην τρόικα είναι το προσχέδιο της έκθεσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που δόθηκε την περασμένη εβδομάδα στη δημοσιότητα.
Αναγνωρίζεται για πρώτη φορά από ευρωπαϊκό θεσμό το περίφημο λάθος το οποίο διέπραξε η τρόικα, υποεκτιμώντας την ύφεση που θα προξενούσαν οι περικοπές δαπανών και οι αυξήσεις φόρων στην Ελλάδα.
Οχι μόνον αυτό, αλλά το Ευρωκοινοβούλιο καρφώνει και την Κομισιόν, η οποία δεν παραδέχτηκε το λάθος ούτε αφότου το ομολόγησε το ΔΝΤ.
Το κυριότερο, όμως, είναι ότι στο προσχέδιο της έκθεσης για την τρόικα εκφράζεται ξεκάθαρα η ανάγκη να τροποποιηθούν τα μνημόνια με βάση κατάλληλα και αξιόπιστα οικονομικά μοντέλα. Καταγράφεται, επίσης, η πλήρης αποτυχία των προγραμμάτων που εφαρμόστηκαν, αφού δεν πέτυχαν τον βασικό στόχο που ήταν η μείωση του δημοσίου χρέους. Ο δείκτης του χρέους ως προς το εγχώριο εισόδημα (ΑΕΠ) ανέβηκε σε όλες τις χώρες που «διασώθηκαν».
Οι ευρωβουλευτές σημειώνουν επίσης πληθώρα θεσμικών προβλημάτων: από την έλλειψη διαφάνειας και δημοκρατικής λογοδοσίας μέχρι τις συγκρούσεις συμφερόντων στο εσωτερικό της Κομισιόν και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, καθώς η συμμετοχή τους στην τρόικα συχνά έρχεται σε αντίθεση με τον ρόλο τους ως εκπροσώπων των χωρών-μελών.
Πέρα από τα πολιτικά ζητήματα που γεννώνται, αποκαλύπτεται και επισήμως η ανεπάρκεια των ίδιων των ευρωπαϊκών θεσμών σε καθαρά τεχνοκρατικό επίπεδο να διαχειριστούν αποτελεσματικά τις τύχες των χωρών που ανέλαβαν να «διασώσουν».
Είναι εντυπωσιακή η παρατήρηση ότι τρία χρόνια και πλέον μετά την εφαρμογή των μνημονίων το ΔΝΤ και η Κομισιόν δεν έχουν συμφωνήσει ούτε στον στόχο, ούτε στη μέθοδο των προγραμμάτων. Το μεν ΔΝΤ αποσκοπεί στην εσωτερική υποτίμηση, η δε Κομισιόν στη δημοσιονομική εξυγίανση.
Με λίγα λόγια, οι ευρωβουλευτές αναγνωρίζουν αυτό που τα τελευταία χρόνια διακηρύσσει πληθώρα πολιτικών, οικονομολόγων, αναλυτών και άλλων προσωπικοτήτων σε όλο τον κόσμο.
Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί δεν ήταν σε θέση να αναλάβουν και να διαχειριστούν τα προβλήματα που ανέκυψαν λόγω της κρίσης. Δημιουργήθηκε, έτσι, το στρεβλό και δυσλειτουργικό σύστημα της τρόικας, το οποίο, ειδικά στην Ελλάδα, πιθανότατα προκάλεσε περισσότερα προβλήματα από όσα έλυσε.
Αναμφίβολα, η επίκληση ενός λάθους δεν αρκεί για να εξηγήσει όσα συνέβησαν.
Υπήρξαν οι εμμονές στις νεοφελιλεύθερες επιλογές, αλλά και οι ηγεμονικές τάσεις των ισχυρών χωρών που εκδήλωσαν έναν οικονομικό εθνικισμό και εφαρμόζουν συγκεκριμένο σχέδιο για τον καταμερισμό των ρόλων σε μια Ευρώπη δύο ταχυτήτων.
Είναι πιθανόν η αξιολόγηση της τρόικας να εντάσσεται και σε πολιτικές σκοπιμότητες εν όψει ευρωεκλογών, αφού ενισχύει το κύρος του θεσμού σε μια περίοδο όπου οι επιφυλάξεις και ο σκεπτικισμός απέναντι στην Ε.Ε. μεγαλώνουν σε όλες τις χώρες.
Ωστόσο οι αποκαλύψεις για τα συστημικά προβλήματα του ευρωπαϊκού οικοδομήματος από το ίδιο το Ευρωκοινοβούλιο αναδεικνύουν νέες πολιτικές δυνατότητες, τις οποίες η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να εκμεταλλευτεί.