Οικογένεια Κοτταρίδη (Κλήμης) - Πώς από το κάρβουνο έβγαλαν χρυσάφι

του Δημήτρη Μαρκόπουλου

Το κάρβουνο, ως γνωστό, είναι μαύρο. Λερώνει. Μπορεί όμως ένα προϊόν τόσο συνυφασμένο με τη βιομηχανική παραγωγή και τη ρύπανση να χαρακτηρίζεται «οικολογικό»; Μπορεί μάλιστα να βραβεύεται σε διεθνές επίπεδο σε διαγωνισμούς καινοτομίας, σεβασμού του περιβάλλοντος, οικο-καινοτομίας όπως αναφέρεται, και να φέρνει σημαντικά κέρδη;

Η βιομηχανία Κλήμης από την Καλαμάτα έχει καταφέρει όλα τα παραπάνω. Για την ακρίβεια, είναι η ελληνική, οικογενειακή, παραδοσιακή εταιρεία

που κατόρθωσε να δημιουργήσει το πρώτο οικολογικό κάρβουνο, ένα απολύτως φυσικό προϊόν που έχει κερδίσει πλήθος διακρίσεων και αποδεικνύεται χρυσάφι. Την περασμένη Δευτέρα η εταιρεία πήρε έπαινο καινοτόμου προϊόντος στα βραβεία Made In Greece της Ελληνικής Ακαδημίας Μάρκετινγκ. Επίσης, στις αρχές του μήνα κατέκτησε το Bronze Award στην κατηγορία «Top Branded Export Product» των Greek Exports Awards 2017. Πιο παλιά στα European Business Awards η RSM Greece την είχε βραβεύσει με τον τίτλο National Champion 2014/15 για την Ελλάδα. Επίσης, κέρδισε το πρώτο ευρωπαϊκό βραβείο στα EMAS Awards 2014 στην κατηγορία Micro-Organisations, καθώς και πολλές άλλες διακρίσεις. Σαν να μην έφταναν αυτά, η γνωστή βιομηχανία παρουσιάστηκε μέχρι και στο ευρωπαϊκό τηλεοπτικό δίκτυο Euronews στην εκπομπή «Business Planet», που επικεντρώνεται σε επιτυχημένες επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο. Η μεσσηνιακή εταιρεία παρουσιάστηκε ως η καινοτόμος και οικολογική επιχείρηση στην Ελλάδα της κρίσης.

Από την Πόλη στην Καλαμάτα

Τι έκανε όμως μια εταιρεία από την περιφέρεια τόσο ελκυστική σε διεθνές επίπεδο; Τι ήταν αυτό που την οδήγησε σε βραβεύσεις αλλά και σε εξαγωγές που πολλοί θα ζήλευαν; Σε εποχές όπου η λέξη «οικολογία» ήταν άγνωστη στην Ελλάδα και η πράσινη ανάπτυξη δεν είχε γίνει ένα ακόμα trend, ο επιχειρηματίας Κλήμης Κλημεντίδης έφτιαξε στην Καλαμάτα το πυρηνοκάρβουνο, ένα πρωτοποριακό προϊόν. Πρόκειται για δική του πατέντα, μια ιδέα που βασίζεται στην προσφυγιά. Πρόσφυγας μόλις 7 ετών μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, ο Κλήμης Κλημεντίδης, το όνομα του οποίου πήρε και η βιομηχανία που σήμερα εξάγει και καινοτομεί, έφτασε στην Καλαμάτα το 1922, όταν έφυγε μαζί με την οικογένειά του από τη Νικομήδεια της Κωνσταντινούπολης όπου και ζούσαν. Ο πατέρας του ήταν ξυλουργός, αλλά στην Ελλάδα για να βγάλει τα προς το ζην έγινε οικοδόμος σε εκκλησίες και σπίτια. Ο μικρός τότε Κλήμης βοηθούσε και αυτός, με αποτέλεσμα η εντατική εργασία να τον καθορίσει καθώς έμαθε να δουλεύει πολύ σκληρά. Κατόπιν σπούδασε στην εμπορική σχολή της Καλαμάτας, παντρεύτηκε και απέκτησε μια κόρη. Ανθρωπος αυτοδίδακτος, ποτέ δεν άφησε πίσω τη μόρφωσή του. Διάβαζε τεχνικά βιβλία ενώ έφτιαχνε δικές του πατέντες. Βλέποντας την άνθηση της ανοικοδόμησης μετά τον εμφύλιο πόλεμο, κατανόησε ότι ένα απαραίτητο υλικό για το κτίσιμο των σπιτιών ήταν και ο ασβέστης. Τότε υπήρχε μεγάλη ζήτηση και έτσι έχτισε ένα ασβεστοκάμινο το 1968. Από τον ασβεστόλιθο έφτιαχνε τον ασβέστη για οικοδομική χρήση, ενώ εμπορευόταν και άλλα υλικά οικοδομής. Κάποια στιγμή σκέφτηκε να δημιουργήσει ένα οικολογικό καύσιμο χωρίς χημικά συστατικά. Εκανε πάνω από δέκα χρόνια δοκιμές γι’ αυτό, ώσπου έφτιαξε το πυρηνοκάρβουνο.

H οικογένεια μεγαλώνει, όπως και οι εξαγωγές

Το προϊόν βγήκε το 1992 για πρώτη φορά στην αγορά και από τότε σημειώνει συνεχώς ανοδική πορεία, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει αποσπάσει σημαντικά ευρωπαϊκά βραβεία. Το 1994 η κόρη του Κλήμη Κλημεντίδη, Κατερίνα, και ο σύζυγός της, Βασίλης Κοτταρίδης, πολιτικός μηχανικός, αναλαμβάνουν τα ηνία της εταιρείας, η οποία αλλάζει επωνυμία, Βασ. & Αικ. Κοτταρίδη Ο.Ε. Το 2010 στην επιχείρηση εντάσσονται και οι κόρες τους, Δήμητρα Κοτταρίδη-Μάκιου, γεωλόγος του Πανεπιστημίου Αθηνών, και Κλημεντία Κοτταρίδη-Βορρεάκου, μηχανικός Η/Υ του Πολυτεχνείου Πάτρας. Εδώ και χρόνια το πυρηνοκάρβουνο «Κλήμης» εξάγεται σε χώρες της Ευρώπης (Γερμανία, Αυστρία, Αγγλία) και πριν από λίγο καιρό η επιχείρηση ξεκίνησε συνεργασία με τον Καναδά ενώ μελετά διαρκώς νέες αγορές. Βέβαια σε όλη αυτή την πορεία δεν ήταν τα πάντα εύκολα. Η έλλειψη χρηματοδότησης, η απουσία μηχανημάτων, τα οποία πολλές φορές ο ίδιος ο ιδρυτής της εταιρείας δημιουργούσε, και η μη εύρεση κατάλληλων πρώτων υλών τον οδήγησαν συχνά σε πώληση περιουσιακών του στοιχείων για να κρατήσει όρθια την εταιρεία, σε διαρκείς πατέντες και πειράματα, στη δημιουργία δικών του μηχανών και σε καινοτομίες. Τα κάρβουνά του κάπως έτσι έγιναν απαραίτητα. Με σλόγκαν «δεν καπνίζουν, δεν μυρίζουν, δεν πετούν σπίθες και δεν έχουν χημικά πρόσθετα» τα κάρβουνα «Κλήμης» έγιναν το απόλυτο success story στον χώρο τους.

Σήμερα την επιχείρηση διευθύνουν οι εγγονές του Κλήμη Κλημεντίδη, Δήμητρα και Κλημεντία, με τη μητέρα τους Κατερίνα σε δεύτερο ρόλο. Στις εγκαταστάσεις της εταιρείας, που βρίσκονται στην περιοχή του Ασπροχώματος, η Δήμητρα Κοτταρίδη με τον σύζυγό της Αθανάσιο Μάκιο, μάρκετινγκ μάνατζερ της επιχείρησης, δίνουν καθημερινά τον δικό τους αγώνα. Οι δυο τους, μετά από σπουδές -Γεωλογίας και Φυσικής αντίστοιχα- και χρόνια παραμονής στην Αθήνα, αποφάσισαν να εγκατασταθούν στην Καλαμάτα και να ασχοληθούν με την επιχείρηση Κλήμης, που, εκτός από πυρηνοκάρβουνο και πέλετ από πυρηνόξυλο για θέρμανση, συνεχίζει να εμπορεύεται όλα τα οικοδομικά υλικά σε χονδρική και λιανική πώληση, καθώς και γεωργικό ασβέστη για καλλιεργήσιμα εδάφη ή απολύμανση.

Ρεκόρ σε πατέντες

Οι ευρεσιτεχνίες της βιομηχανίας δεν ήταν μόνο όσα αναφέρθηκαν παραπάνω. Τα οικολογικά της κάρβουνα είναι από εκείνα που δεν χρειάζονται προσάναμμα, δεν εκπέμπουν βλαβερές ουσίες, έχουν διάρκεια και η στάχτη που αφήνουν μετά την καύση τους μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βελτιωτικό εδάφους σε φυτά και δέντρα. Ηδη η Δήμητρα Κοτταρίδη έχει κάνει μεγάλη δουλειά στην κατεύθυνση τόνωσης των δικτύων πώλησης εντός και εκτός Ελλάδας. Σταδιακά, δε, δίνεται έμφαση στο μάρκετινγκ και την έρευνα. Η Κλήμης συμμετέχει επίσης σε πλήθος σεμιναρίων για την επονομαζόμενη κυκλική οικονομία. Πρόκειται για επιχειρήσεις και οργανισμούς που προσπαθούν να κάνουν ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση υλικών. Και φυσικά αυτή η νέα συνθήκη στην οικονομία δεν αφήνει αδιάφορη τη μεσσηνιακή επιχείρηση που παρά τη διαρκώς ανοδική της πορεία παραμένει οικογενειακή. Και όλα αυτά τα καταφέρνει χωρίς τη βοήθεια του κράτους, με ίδιους πόρους και με προσοχή στον δανεισμό και τα ανοίγματά της. Βέβαια όσον αφορά τις προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η οικογένεια Κοτταρίδη, αυτές είναι η διαρκής αύξηση των φόρων και των τιμών στις πρώτες ύλες, καθώς και η μηδενική βοήθεια με αναπτυξιακούς πόρους. Παράλληλα, το γεγονός ότι παραμένει στη Μεσσηνία δείχνει μεν την αγάπη της για την ελληνική περιφέρεια, αλλά, όπως και να έχει, υπάρχει κόστος και εκεί.

Διακρίσεις ευρεσιτεχνίας

Η Κλήμης αυτή τη στιγμή κατέχει ευρωπαϊκό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας από το European Patent Office, εθνικό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για τη νέα μέθοδο παραγωγής κάρβουνου από τον πυρήνα της ελιάς, με πρωτότυπες συσκευασίες και σημαντικές μεθόδους προώθησης. Πρόσφατα μάλιστα ξεκίνησε και συνεργασία με τη γερμανική Oliobric, η οποία σκοπεύει να διαθέσει τα προϊόντα πυρηνοκάρβουνου σε αγορές της Κεντρικής Ευρώπης. Ακόμη στα σκαριά είναι και το νέο καινοτόμο προϊόν, το πέλετ από πυρηνόξυλο, κατάλληλο για λέβητες βιομάζας. Στα δυνατά χαρτιά της συγκαταλέγεται και ο γεωργικός ασβέστης που χρησιμοποιείται πλέον ευρέως για τη λίπανση και την απολύμανση γεωργικών εκτάσεων κτηνοτροφικών μονάδων και λυμάτων ελαιοτριβείων. Η εταιρεία, εκτός από τα παράγωγα του πυρηνόξυλου, παράγει και εμπορεύεται σε χονδρική και λιανική περισσότερα από 60 είδη οικοδομικών υλικών, ασβέστη, καθώς και γεωργικό ασβέστη που προκύπτει μετά από επεξεργασία του ασβεστόλιθου. Η κατάλληλα ελεγχόμενη προσθήκη του σε εδάφη που η σύστασή τους έχει αλλοιωθεί από διάφορους παράγοντες (όξινη βροχή, απόρριψη τοξικών ουσιών, υπερβολική χρήση λιπασμάτων κ.ά.) αναιρεί τα δυσμενή για τα εδάφη αποτελέσματα και επαναφέρει τις κατά στρέμμα αποδόσεις. Το έδαφος για καλλιέργειες γίνεται πάλι παρθένο, με αποτέλεσμα τον υπερδιπλασιασμό της παραγωγικότητας της γης.

Ανοιγμα και στην Απω Ανατολή

Αλλες αγορές στις οποίες έχει δώσει έμφαση είναι η Ολλανδία, η Σουηδία, η Πολωνία, η Ιαπωνία κ.ά. Στην Ιαπωνία μάλιστα θεωρούν ότι το πυρηνοκάρβουνο φέρνει καλή τύχη και βοηθάει στην αποβολή της αρνητικής ενέργειας. Επίσης η εταιρεία έχει καταφέρει να αξιοποιήσει στο έπακρο το πυρηνόξυλο παράγοντας μια σειρά προϊόντων τα οποία έχουν γίνει ευρέως αποδεκτά στην εγχώρια και όχι μόνο αγορά. Ενα από αυτά είναι το πυρηνοκάρβουνο-μπρικέτα που είναι κατάλληλο για μπάρμπεκιου. Το προϊόν συνοδεύεται από πιστοποιήσεις, κατοχύρωση ευρωπαϊκής πατέντας, βραβεία και χημικές αναλύσεις που αποδεικνύουν τα ανταγωνιστικά του πλεονεκτήματα σε σχέση με το ξυλοκάρβουνο, αφού δεν μυρίζει, δεν καπνίζει, δεν πετάει σπίθες, ανάβει εύκολα και έχει μεγάλη θερμογόνο δύναμη και ομοιόμορφο σχήμα εξαιρετικής μηχανικής αντοχής χωρίς να θρυμματίζεται.