Θολό μήνυμα, αρνητικό πρόσημο

Η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του 2015 και η πρώτη κυβερνητική του θητεία, αποτελεί σημαντικό γεγονός στην πρόσφατη ελληνική πολιτική ιστορία, καθώς για πρώτη φορά ένα κόμμα της Αριστεράς ανέλαβε την εξουσία στην Ελλάδα. Ωστόσο, η εμπειρία αυτής της διακυβέρνησης αποδείχθηκε αρκετά περίπλοκη και αφήνει πολλά αναπάντητα ερωτήματα και αντιφάσεις στην πολιτική κληρονομιά του ΣΥΡΙΖΑ και της χώρας.

Η συγκυβέρνηση με τους Ανεξάρτητους Ελληνες παρά την ιδεολογική αντίθεση, υπήρξε καθοριστική για την πολιτική πορεία του κόμματος. Αυτή η συμμαχία ενίσχυσε την αντίφαση στην πολιτική του, δεδομένου ότι ένα κόμμα της Αριστεράς συμμάχησε με ένα κόμμα ρατσιστικό, ομοφοβικό, εθνικιστικό.

Η αποδοχή του τρίτου μνημονίου και η εφαρμογή των οικονομικών μέτρων που συνοδεύουν αυτήν την πολιτική, ενώ αρχικά ο ΣΥΡΙΖΑ είχε υποσχεθεί την ακύρωση του μνημονίου, αποτέλεσε ένα σημείο καμπής. Η «στροφή» αυτή στην πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, με την αποδοχή και εφαρμογή αυστηρών και σκληρών δημοσιονομικών μέτρων, απογοήτευσε ένα μεγάλο κομμάτι των υποστηρικτών του, οι οποίοι θεωρούσαν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε να αντισταθεί στις επιταγές των δανειστών. Η κωλοτούμπα μετατράπηκε σε διεθνή πολιτικό όρο.

Το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, μετά την αποχώρησή του από την εξουσία το 2019, δεν έχει κάνει ουσιαστική αυτοκριτική για την περίοδο 2015-2019 αποτελεί μια από τις μεγάλες αδυναμίες του. Η συνεχής εστίαση στο «τι δεν μπορούσε να κάνει» εξαιτίας των μνημονιακών δεσμεύσεων και η απροθυμία να αναλάβει πλήρως την ευθύνη για τις επιλογές του, όπως η συμφωνία του 2015, ενισχύει την αίσθηση ότι το κόμμα δεν έχει επεξεργαστεί επαρκώς τις επιλογές του.

Παρά τις δυσκολίες και τις αντιφάσεις, η διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ υιοθέτησε σημαντικές αλλαγές σε τομείς που αφορούν στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Βέβαια το πιο σημαντικό επίτευγμα του ΣΥΡΙΖΑ ήταν η υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών, η οποία έβαλε τέλος και στη συγκυβέρνηση με τους ΑΝΕΛ. Ωστόσο, οι οικονομικές συνέπειες της μνημονιακής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ παραμένει, ειδικά για τους ψηφοφόρους του, μια μελανή σελίδα.

Ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να αναδείξει ένα νέο πολιτικό κεφάλαιο, βασισμένο στην ελπίδα για αλλαγή και την απαλλαγή από τη λιτότητα. Ομως η αδυναμία του να υλοποιήσει το πρόγραμμά του, με σημείο αιχμής την κατάργηση των μνημονίων και οι ανεπαρκείς εξηγήσεις και δικαιολογίες για την τελική υιοθέτηση 3ου μνημονίου τον οδήγησε σε πολιτικό αδιέξοδο. Η διαδικασία διαπραγμάτευσης κόστισε στη χώρα, οικονομικά και κοινωνικά και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έδωσε και δεν έχει δώσει ακόμα επαρκείς εξηγήσεις.

Η διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ άφησε μια προβληματική πολιτική κληρονομιά, που χαρακτηρίζεται από τη σύγκρουση μεταξύ της αντιμνημονιακής ρητορείας και της εφαρμογής μνημονιακών πολιτικών. Αυτή η αντίφαση, σε συνδυασμό με την πολιτική συγκυβέρνηση με τους ΑΝΕΛ, καθόρισε τη στάση του ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις και δημιούργησε μια σειρά από αμφιλεγόμενα πολιτικά αποτελέσματα.

Το πολιτικό αποτύπωμα του ΣΥΡΙΖΑ παραμένει ανοικτό σε ερμηνείες και συζήτηση, καθώς η «ανατροπή» που υποσχέθηκε δεν πραγματοποιήθηκε, ενώ οι συμβιβασμοί και οι υποχωρήσεις επισκίασαν κάθε άλλη πολιτική προσπάθεια. Ενώ η επί της ουσίας αντιευρωπαϊκή στάση του ήταν σε πλήρη αντίστιξη με το διαχρονικό ευρωπαϊκό προφίλ του κόμματος.

Τελικά η πρώτη φορά που η Αριστερά κυβέρνησε αφήνει πίσω της ένα θολό μήνυμα με αρνητικό πρόσημο.