Τα τρία φαντάσματα που βλέπει στον ύπνο του ο Αλέξης Τσίπρας

Τρία φαντάσματα θα επισκεφθούν τον Αλέξη Τσίπρα αυτές τις ημέρες, για να θυμηθούμε και τον μύθο της Χριστουγεννιάτικης Ιστορίας του Ντίκενς (συγγραφέα αγαπητού και στους πρώιμους αντικαπιταλιστές). Εξάλλου είναι μέρες σύνοψης, περισυλλογής και στόχων για όλους και άρα και για τους πολιτικούς. Το φάντασμα του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος. Προφανώς μετουσιωμένα σε πολιτικά επίδικα, προκλήσεις και πονοκεφάλους που απασχολούν το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης και την εν γένει πορεία του.

Σε ένα φόντο που η διακυβέρνηση με τους ΑΝΕΛ επανέρχεται ως φάντασμα του παρελθόντος μαζί με όλες τις μνήμες και τις επιπτώσεις της, δεν θα λέγαμε πως η Πρώτη Φορά Αριστερά είναι το μόνον φάντασμα από τα παλιά για τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ. Εξάλλου, εδώ οι απόψεις στην Κουμουνδούρου διίστανται (τι παράξενο...). Ενα μέρος στελεχών θεωρούν για παράδειγμα πως το κόμμα είναι ακόμη εγκλωβισμένο σε έναν καταστροφικό κυβερνητισμό. Οι συγκεκριμένοι θεωρούν πως το κόμμα σκέφτεται ακόμη με τους όρους της διακυβέρνησής του, πολλοί εκ των οποίων ήταν καταναγκαστικοί. Το όριο της σημερινής και αυριανής πολιτικής του δεν μπορεί να είναι η κυβερνητική του θητεία αλλά ένα νέο πρόγραμμα τομών στο κράτος και την οικονομία.

Ενα άλλο κομμάτι στελεχών, εδώ εντοπίζονται και πασοκογενή πρόσωπα, θεωρεί πως πρέπει να γίνει μια γενναία δημόσια αυτοκριτική για τις κυβερνώσες ημέρες.

Αν εδώ θέλαμε πάντως να προσθέσουμε ένα ακόμη φάντασμα του παρελθόντος και του όχι τόσο μακρινού θα επιλέγαμε εκείνο των εθνικών θεμάτων. Το καλοκαίρι που μας πέρασε και με αφορμή τη συμφωνία της Ελλάδας με την Αίγυπτο για την ΑΟΖ, το κόμμα διχάστηκε και έμοιαζε μια παλιά αντιπαράθεση που κάποτε διέτρεχε το ΠΑΣΟΚ, τώρα με οξύτητα να έχει μεταφερθεί εδώ. Εκείνοι που έβλεπαν θετικά τη συμφωνία και τάσσονται με μια ειρηνική διευθέτηση με την Τουρκία (π.χ. οι 53 και η Πρωτοβουλία Γέφυρα). Εκείνοι που έχουν μια πιο «εθνική» γραμμή. Εδώ εντοπίζεται και μέρος της Προοδευτικής Συμμαχίας.

Σήμερα, ο Αλέξης Τσίπρας (που γέρνει στην εθνική γραμμή) και συχνά συνομιλεί με πρώην υπουργούς με στρατιωτική πείρα όπως τον Ευάγγελο Αποστολάκη φαίνεται να ισορροπεί αν και κανείς δεν ξέρει τι φυγόκεντρες θα απελευθερωθούν στην Κουμουνδούρου σε ενδεχόμενη μεταβολή των ελληνοτουρκικών σχέσεων ή σε ένταση.

Ενα φάντασμα που έχει τη σημασία του είναι αυτό όπως και το δεύτερο φάντασμα που μαζί του φέρνει τις αγωνίες του παρόντος. Κόμμα. Συνέδριο. Διεύρυνση. Δύσκολες εξισώσεις για τον ΣΥΡΙΖΑ που αναζητούν λύτη. Για παράδειγμα το κόμμα και η διεύρυνση απασχολούν παρά το πέπλο της πανδημίας. Ενα μέρος της αριστερής αντιπολίτευσης και των παλιών θεωρεί για παράδειγμα, πως στο όνομα της διεύρυνσης και της γείωσης ο ΣΥΡΙΖΑ χάνει κάθε ρόλο. Την ίδια στιγμή κάθε συλλογική διαδικασία αντί να αναβαθμίζεται, υποκαθίσταται από μια χαλαρή εγγραφή σε ένα ηλεκτρονικό μητρώο. Αρα για εκείνους δεν είναι μόνον το βάλτωμα (πέραν της αντικειμενικής δυσκολίας που προσδίδει ο ιός) που δεν έδωσε χώρο σε νέες δυνάμεις, όσο η υποτίμηση του συλλογικού κόμματος «από επιλογή».

Οι οπαδοί πάλι των ανοιγμάτων και της λογικής της «παράταξης» απλώς βλέπουν πως μια ομάδα κρατά στενή την απεύθυνση και σε μια πορεία «αριστερής καθαρότητας». Αυτοί οι δεύτεροι εγκαλούν την «αριστερή αντιπολίτευση» πως έχει μια λογική δεύτερου κόμματος, αντίβαρου στο πολιτικό σύστημα και πως αναζητά αφηγήματα και όχι πειστικές λύσεις για τη χώρα.

Το συνέδριο που έχει παραπεμφθεί στις καλένδες του 2021, λόγω Covid-19 επίσης σύμφωνα με μια άποψη δεν μπορεί να οριοθετήσει το νέο σχήμα, απλώς μόνον να το επικυρώσει. Και οι πιο απαισιόδοξοι βλέπουν σε αυτό μια διαδικασία που θα έχει από πριν κριθεί στις νομαρχιακές οργανώσεις.

Νέος γύρος συζητήσεων σχεδόν του παρόντος χρόνου είναι το νέο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ δια χειρός πεπειραμένων παλιών όπως ο Γιώργος Σταθάκης ή ο Αριστείδης Μπαλτάς και άλλοι αν και εδώ επίσης ένα μέρος στελεχών θεωρεί πως θα είναι αναντίστοιχο με τις ανάγκες και τις αγωνίες του κόσμου αν δεν ακουμπάει σε μια νέα λογική.

Και κάπου εδώ έρχεται το τρίτο φάντασμα για τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό του μέλλοντος, του όχι τόσο μακρινού. Το σενάριο των εκλογών. Και το είδος της αντιπολίτευσης που θα κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ. Το πρώτο το ξορκίζει ο Αλέξης Τσίπρας τώρα. Παρότι δεν του φαίνεται απίθανη η εκδοχή ενός εκλογικού αιφνιδιασμού και μάλιστα άμεσα. Τη θέση του δεν συμμερίζονται στελέχη των παλιών, που θεωρούν πως τώρα οι εκλογές είναι μακριά. Τις προσδιορίζουν κατά την πρώτη ανάταξη της χώρας και οικονομικά. Οπως και να 'χει, οι εκλογές είναι ένας φόβος για την Κουμουνδούρου δεδομένων και των δημοσκοπήσεων που πια διαβάζουν με τη δέουσα προσοχή. Το χειρότερο σενάριο λένε ορισμένοι θα ήταν οι εκλογές να προηγηθούν του 3ου συνεδρίου και στο τελευταίο να δούμε μέχρι και μια αμφισβήτηση του προέδρου.

Πριν από όλα αυτά όμως το φάντασμα του μέλλοντος φέρνει μια ισχυρή διχογνωμία. Τι είδους αντιπολίτευση θα κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ; Δικαστική; Θεσμική; Κινηματική; Εναν συνδυασμό σκληρού ροκ και της ρήσης του Ηλία Ηλιού «θα σας ταράξουμε στη νομιμότητα;»; Μια άγρια εκφώνηση παράλληλη με τις νέες αναζωπυρώσεις των κοινωνικών προβλημάτων λόγω ύφεσης;

Προς το παρόν ο Αλέξης Τσίπρας έχει επιλέξει στα υγειονομικά τη γραμμή Ανδρέα Ξανθού και στα οικονομικά ένα σχέδιο αντι-Πισσαρίδη στο οποίο είχε και έχει τον πρώτο λόγο ο Γιώργος Σταθάκης. Η γραμμή Ξανθού - Σταθάκη, ήπια μα και δυναμική αλλά χωρίς χτυπήματα κάτω από τη ζώνη, δεν είναι δεκτή από μερίδα στελεχών που ερμηνεύουν το αντι-Πισσαρίδη ως «ετεροκαθορισμό» και ήττα εκ των προτέρων. Η συζήτηση για την αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων και για το Ταμείο Ανάκαμψης θα έλθει στο κέντρο της συζήτησης του ΣΥΡΙΖΑ και το βέβαιον είναι πως θα φανερώσει και μια σειρά ακόμη διχασμών. Από το είδος της αντιπολίτευσης περνάει και η ανάταξη του κόμματος. Και από το πόσο πειστικοί για τη χώρα θα είναι περνάει η εναλλακτική.

Το φάντασμα αυτό είναι το πιο καθοριστικό για τις σκέψεις του Τσίπρα. Μια βόλτα έξω αρκεί για να πειστεί κάποιος γιατί είναι καθηλωμένος ο ΣΥΡΙΖΑ και δεν μπορεί να φτιάξει νέες κοινωνικές συμμαχίες. Εγκλωβισμένος επίσης μεταξύ ενός ριζοσπαστισμού και ενός ρεαλισμού δεν έχει βρει τη χρυσή τομή για να επιστρέψει στους πολίτες και να ανακτήσει εμπιστοσύνη. Αυτά όλα απασχολούν την Κουμουνδούρου που προσδοκά στην επίλυση της δύσκολης εξίσωσης.