Πώς το Google Earth ανακάλυψε μια αρχαία γειτονιά

Οι αρχαιολόγοι στην Οστια Αντίκα, αρχαίο λιμάνι της Ρώμης στον Τίβερη, θεωρούν ότι το 2020 θα είναι όντως μια καλή χρονιά, πέρα από τις τυπικές ευχές της περιόδου. Κι αυτό επειδή οι νέες ανασκαφές αναμένεται να προσθέσουν πληροφορίες για την πρώτη αποικία της πρωτεύουσας, η οποία στις ημέρες της δόξας της κατοικούνταν από 100.000 ανθρώπους. Η Μαρία Ροσάρια Μπαρμπέρα, επικεφαλής της ανασκαφής, θα επιβλέψει τις εργασίες - εφόσον πρώτα καταφθάσει και η απαραίτητη χρηματοδότηση. Μόλις ολοκληρωθεί το πρότζεκτ, οι αρχαιολόγοι πλέον θα έχουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για να εκτιμήσουν το κατά πόσο η Οστια άρχισε να παρακμάζει μετά την πτώση της Ρώμης, το 410.

«Ξέρουμε ότι ο Θεοδώριχος, ο βασιλιάς των Οστρογότθων, αποκατέστησε τα λουτρά δίπλα στην περιοχή στα τέλη του 5ου αιώνα και δεν θα το έκανε αυτό εκτός αν λειτουργούσαν ακόμα το πραιτόριο και το δικαστήριο, που σημαίνει ότι παρά την παρακμή της αυτοκρατορίας η Οστια εισήλθε στον 6ο αιώνα με την πολιτική ζωή της να συνεχίζεται» αναφέρει η αρχαιολόγος στους βρετανικούς «Times».

Ολα ξεκίνησαν το 2007, όταν ερευνητές εξετάζοντας εικόνες από το Google Earth παρατήρησαν στην περιοχή μια περίεργη συνέχεια από γραμμές και τελείες που ξεπρόβαλλαν στο μέσο της κοιλάδας, λίγο πιο πέρα από τα ιαματικά λουτρά στην πύλη της Πόρτα Μαρίνα στην πόλη. «Οι γραμμές σχηματίστηκαν από διαφορές στη βλάστηση, που επηρεάστηκε από το τι κρυβόταν από κάτω, και είχαν γίνει πιο προφανείς εξαιτίας του ξηρού καλοκαιριού» περιγράφει επίσης στους «Times» o αρχαιολόγος Μαρτσέλο Τούρτσι.

Ηταν μια παρατήρηση που δεν θα έλεγε τίποτε στους μη υποψιασμένους. Κι όμως, εκεί κρυβόταν η αρχή ενός κουβαριού που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια μεγάλη ανακάλυψη. Κάποια εκατοστά κάτω από τα πράσινα υψώματα και τις μαργαρίτες βρίσκεται στην πραγματικότητα ένας σημαντικός αρχαιολογικός τόπος από τα ρωμαϊκά χρόνια, σε μέγεθος δύο γηπέδων ποδοσφαίρου. Ο Τούρτσι αξιοποιώντας ηλεκτρικούς αισθητήρες, τις εικόνες του Google Earth και τις ιστορικές πηγές έφτανε στα ίχνη μιας χαμένης περιοχής της Οστια Αντίκα που ανταγωνίζεται πλέον σε ενδιαφέρον την Πομπηία.

Η Οστια Αντίκα είχε θαφτεί κάτω από τη λάσπη του Τίβερη σταδιακά τον 9ο αιώνα. Αποκαλύφθηκε όμως όταν ξεκίνησαν οι διαδικασίες ανασκαφής της το 1930, την εποχή του Μουσολίνι, αλλά οι εργασίες πάγωσαν εξαιτίας του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Μετά το 2007, ο Τούρτσι και οι συνεργάτες του, με τη βοήθεια του Πανεπιστημίου Αix-Marseille και γαλλικής ερευνητικής ομάδας, συγκέντρωσαν εικόνες από μηχανές αναζήτησης, όπως η Google και η Bing, τις οποίες τελικά διασταύρωσαν με τις αρχαίες πηγές. Στην πορεία της αναζήτησης θυμήθηκαν πως ένας χρονικογράφος του 4ου αιώνα είχε αναφέρει μια αγορά χτισμένη στην Οστια από τον αυτοκράτορα Αυρηλιανό στα τέλη του 3ου αιώνα κι ένα παρακείμενο πραιτόριο που ολοκληρώθηκε λίγο αργότερα.

Κανένα όμως από τα δύο κτίσματα δεν είχε εντοπιστεί στις εικόνες, παρά μόνο υπήρχε μια ελαφρά σκιαγράφησή τους από τις αλλαγές της βλάστησης που τα σκέπαζε κι άφηνε να εννοηθεί το περίγραμμα του πραιτορίου με ημικυκλικές προεκτάσεις. Για να σιγουρέψουν τα ευρήματα και να φτιάξουν έναν υπόγειο κατά κάποιο τρόπο χάρτη, βασισμένο στα στοιχεία που είχαν ήδη από την έρευνα, επιστράτευσαν μαγνητικούς αισθητήρες και ηλεκτροφόρους μεταλλικούς ανιχνευτές, τους οποίους έμπηξαν στο έδαφος. «Κοιτάζουμε μια μεγάλη ανοιχτή περιοχή που πλαισιώνεται από τη μια πλευρά από ένα κτίριο των 30 έως 60 μέτρων με πέντε αίθουσες  χωρισμένες με σειρές από στύλους που είναι οι κουκκίδες που είδαμε από το Διάστημα» ανέφερε ο Τούρτσι.

«Χρησιμοποιήθηκε πιθανώς ως δικαστήριο και ήταν μέρος του συγκροτήματος της αγοράς που περιγράφει η πηγή. Ξέρουμε ότι ο αυτοκράτορας Tάκιτος, ο διάδοχος του Αυρηλιανού, δώρισε 100 κολόνες στην Οστια κι αυτό θα εξηγούσε το πού πήγαν» συνέχισε ο αρχαιολόγος.