Πώς αλλάζει ο χάρτης της Ουκρανίας

Δύο φορές στη διάρκεια των τελευταίων τριών μηνών κυβερνητικοί παράγοντες στο Κίεβο και τη Δύση, πολλά διεθνή Μέσα και γνωστοί αναλυτές έκαναν λόγο για σημείο καμπής στον πόλεμο της Ουκρανίας, ο οποίος συμπληρώνει την παραμονή των Χριστουγέννων δέκα μήνες. Σε αυτή τη βάση, δε, επιχείρησαν να προβλέψουν τη συνέχειά του ή ακόμη και το τέλος του, ορίζοντας μάλιστα τους κερδισμένους και τους χαμένους.

«Η προοπτική μιας ήττας της Ρωσίας είναι πραγματική και συναρπαστική. Ταυτόχρονα, όμως, οι επιτυχίες της Ουκρανίας ανοίγουν μια νέα και επικίνδυνη φάση στον πόλεμο» έγραφε στις 12 Σεπτεμβρίου στους «Financial Times» ο Γκίντεον Ράχμαν, στον απόηχο της (μάλλον απρόσμενης, ως εκείνη τη στιγμή) υποχώρησης των ρωσικών δυνάμεων στην Ανατολική Ουκρανία και της απώλειας πολλών περιοχών και πόλεων (όπως η Ιζιούμ) που μέχρι εκείνη τη στιγμή κατείχαν και φαινόταν αρκετά δύσκολο να χάσουν.

«Η απελευθέρωση της Χερσώνας συνιστά μια αποφασιστική νίκη, η οποία αλλάζει τη μορφή της σύγκρουσης: Η Κριμαία, η οποία προσαρτήθηκε από τη Μόσχα το 2014 και έκτοτε η ανακατάληψή της θεωρούνταν πολύ δύσκολη, τώρα μοιάζει εκτεθειμένη στην αντεπίθεση των Ουκρανών» σημείωνε από την πλευρά της η «Monde» δύο μήνες αργότερα (στις 14 Νοεμβρίου), μετά τη νέα επιτυχία των ουκρανικών δυνάμεων, που ανάγκασαν τους Ρώσους να εγκαταλείψουν μια περιοχή την οποία πρόσφατα είχαν προσαρτήσει και να υποχωρήσουν στην ανατολική πλευρά του Δνείπερου.

Αναμφίβολα, οι δύο παραπάνω εξελίξεις έχουν καθορίσει τη μορφή που έχει λάβει ο χάρτης της Ουκρανίας καθώς μπαίνει ο χειμώνας, με αποτέλεσμα οι μάχες, αντικειμενικά σε μεγάλο βαθμό, να περιοριστούν. Πρακτικά, όπως εκτιμούν οι περισσότεροι ειδικοί, όταν μπει η άνοιξη λίγα πράγματα θα έχουν αλλάξει ουσιαστικά στις γραμμές του μετώπου και τους συσχετισμούς - εκτός εάν έχει μεσολαβήσει κάποια πολύ μεγάλη ανατροπή.

Το σίγουρο είναι ότι, όπως αποτυπώνεται και στο σχετικό γράφημα, η σύγκριση με την εικόνα που επικρατούσε τις πρώτες εβδομάδες μετά την εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου ή ακόμη και τον περασμένο Αύγουστο δείχνει ότι το τελευταίο τρίμηνο η πλάστιγγα έχει γείρει προς την πλευρά της Ουκρανίας. Αυτό, όμως, σε καμία περίπτωση δεν προδιαγράφει το τέλος - ο Πούτιν είπε την Τετάρτη ότι ο πόλεμος μπορεί να αποδειχθεί μια «μακρόχρονη διαδικασία» - ή το τελικό αποτέλεσμα. Εξάλλου, μπορεί να υπάρξουν και άλλα σημεία καμπής, όπως έχει συμβεί πολλάκις μέχρι σήμερα.

Για του λόγου το αληθές, η κατάσταση έμοιαζε εξαιρετικά δύσκολη για τους Ουκρανούς μετά την απώλεια της Μαριούπολης, τον περασμένο Μάιο, καθώς και ολόκληρης της επαρχίας του Λουγκάνσκ τον Ιούλιο. Οι εξελίξεις αυτές, άλλωστε, είχαν σχεδόν «σβήσει» την ευφορία που επικράτησε μετά την άρση της πολιορκίας του Κιέβου και την υποχώρηση των ρωσικών δυνάμεων από την περιοχή της πρωτεύουσας και, στη συνέχεια, από τις περιοχές γύρω από το Χάρκοβο.

Ουδείς μπορεί να ξεχάσει, επίσης, το κλίμα που επικρατούσε τις παραμονές της εισβολής και τις πρώτες ημέρες μετά την 24η Φεβρουαρίου, όταν οι περισσότεροι (ανάμεσά τους, πιθανότατα, και το Κρεμλίνο) ανέμεναν μια γρήγορη σχετικά ήττα και συνθηκολόγηση των Ουκρανών εξαιτίας του δυσμενούς (αν όχι συντριπτικού) συσχετισμού δύναμης εις βάρος τους. Κάτι που σχετικά γρήγορα διαψεύστηκε από τις εξελίξεις στα πεδία των μαχών Κάπως έτσι επαναβεβαιώθηκε, ανάμεσα στα άλλα, ότι ο πόλεμος έχει τους δικούς του κανόνες, που δεν συνάδουν αναγκαστικά με τα σχέδια που καταστρώνονται επί χάρτου. Οπως έχει και τις εκπλήξεις του, συχνά δυσάρεστες, σαν αυτές που βίωσε η Μόσχα με την βύθιση του «Μόσκβα», της ναυαρχίδας του στόλου της στη Μαύρη Θάλασσα, ή με τα πλήγματα σε θεωρητικά απρόσβλητες βάσεις στην Κριμαία και τη ρωσική ενδοχώρα.