Οριακά πρώτος ο εκλεκτός του Τουσκ

Οι κοινοβουλευτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 15 Οκτωβρίου του 2023 είχαν χαρακτηριστεί ως οι σημαντικότερες μετά την πτώση του κομμουνισμού στην Πολωνία. Το ίδιο μπορεί να ισχυριστεί όμως κανείς και για τις προεδρικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν χθες και θα ολοκληρωθούν την 1η Ιουνίου στη χώρα. Είναι άλλωστε, τρόπον τινά, ένας δεύτερος γύρος για αυτό που ξεκίνησε τότε: μία φιλελεύθερη αντεπανάσταση, έπειτα από οκτώ χρόνια συντηρητικής επανάστασης υπό την (αντιδραστική όσο και απολυταρχική) διακυβέρνηση του κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) του Γιάροσλαβ Κατσίνσκι. Η επιστροφή του Ντόναλντ Τουσκ στην πρωθυπουργία είχε χαιρετιστεί ως δημοκρατικό θαύμα. Ο κυβερνητικός συνασπισμός του, ωστόσο, παρέμεινε εγκλωβισμένος σε μια θυελλώδη συγκατοίκηση με τον απερχόμενο πρόεδρο της Πολωνίας, Αντρέι Ντούντα, έναν σύμμαχο του PiS. Το αποτέλεσμα ήταν μια αίσθηση τέλματος, με τον Ντούντα να μπλοκάρει τη μεταρρυθμιστική ατζέντα του Τουσκ, και την εικόνα αυτού του τελευταίου στο εσωτερικό να φθίνει, σε απόλυτη αντίθεση με την εικόνα του «πρωτοκλασάτου ευρωπαίου ηγέτη» στο εξωτερικό. Οι δημοσκοπήσεις είχαν προαναγγείλει τον χθεσινό, πρώτο προεδρικό γύρο στην Πολωνία ως ένα ξεκάθαρο βήμα προς την αλλαγή αυτής της κατάστασης – αποδείχθηκε ωστόσο ένα μικρό και μάλλον αβέβαιο βήμα. Σύμφωνα με τα έξιτ πολ, ο Ραφάου Τσασκόφσκι, ο δήμαρχος της Βαρσοβίας, και εκλεκτός της Πλατφόρμας Πολιτών του Τουσκ, ήρθε οριακά πρώτος με 30,8% και θα μονομαχήσει την 1η Ιουνίου με τον υποψήφιο του PiS, Κάρολ Ναβρόσκι, που απέσπασε χθες 29,1% των ψήφων. Για ακόμα μια φορά, η ΕΕ έχει λόγους να ανησυχεί.

Ο βασικότερος ακούει στο όνομα Σλάβομιρ Μέντζεν. Ο 38χρονος υποψήφιος της ακροδεξιάς Συνομοσπονδίας ήρθε τρίτος χθες, μεταξύ συνολικά 13 υποψηφίων, με 15,4 %. Ο Μέντζεν, που κατόρθωσε να γίνει πολύ δημοφιλής μεταξύ των νέων χάρις (και) στη διαδικτυακή παρουσία του, εναντιώνεται στην ΕΕ, τις αμβλώσεις και τα δικαιώματα των ΛΟΑΤ+ ενώ διασπείρει ένα ανοιχτά αντιουκρανικό μήνυμα. Αποκλείστηκε βέβαια από τον δεύτερο προεδρικό γύρο, πιστεύεται όμως ότι έχει στον ορίζοντά του τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2027. Εκπληξη προκάλεσε και η 4η θέση ενός ακόμα ακροδεξιού υποψηφίου, του Γκεζέγκοζ Μπρον, με 6,2%. Στις πρώτες δηλώσεις του, ο Ναβρόσκι κάλεσε τους ακροδεξιούς ψηφοφόρους που στήριξαν άλλους υποψηφίους να «σώσουν την Πολωνία». Αρκετοί προσεκτικοί παρατηρητές κατέτασσαν άλλωστε την Ευρώπη στους ηττημένους αυτών των εκλογών: σε μία χώρα που πέρασε, μέσα σε δέκα χρόνια, από έναν ισχυρό ευρωενθουσιασμό σε έναν πολύ πραγματιστικό ευρωρεαλισμό, δεν βρέθηκαν πολλοί υποψήφιοι να σηκώσουν το λάβαρο της ΕΕ. Ακόμη και στις προεκλογικές συγκεντρώσεις του Ραφάου Τσασκόφσκι, οι σημαίες της ΕΕ ήταν σπανιότατες. Το Ευρωπαϊκό Πράσινο Σύμφωνο, το σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο… Η Ευρώπη έχει γίνει ένα άβολο θέμα. Το ίδιο ισχύει και για την Ουκρανία, η οποία γίνεται όλο και περισσότερο αντιληπτή ως πρόβλημα. Τίποτε από όλα αυτά, ωστόσο, δεν ακυρώνει τη σημασία που θα είχε μια νίκη του Τσασκόφσκι επί του 42χρονου συντηρητικού ιστορικού τον οποίο στηρίζει, ως ανεξάρτητο υποτίθεται, το PiS στον δεύτερο προεδρικό γύρο: σε αυτή την περίπτωση, η κυβέρνηση Τουσκ αφενός θα ενισχύσει τη θέση της, αφετέρου θα μπορέσει επιτέλους να κάνει πραγματικότητα κάποιες από τις φιλελεύθερες υποσχέσεις της σε κοινωνικά ζητήματα όπως οι αμβλώσεις και τα δικαιώματα των ΛΟΑΤ+. Οι επόμενες δύο εβδομάδες, συνόψισε χθες το βράδυ ο ίδιος ο Τουσκ, «θα κρίνουν το μέλλον της χώρας μας».