Οι κυβερνοεπιθέσεις και το πλήγμα στην αξιοπιστία της Τράπεζας Θεμάτων

Το διήμερο 29ης και 30ής Μαΐου θα μείνει σίγουρα ανεξίτηλα χαραγμένο στη μνήμη τόσο της εκπαιδευτικής κοινότητας, όσο και των ανθρώπων που κλήθηκαν να διαχειριστούν ψηφιακά τη διεξαγωγή των απολυτήριων εξετάσεων. Για τους πρώτους ως ένα διήμερο απρόβλεπτου άγχους και αποδιοργάνωσης, για τους δεύτερους ως ένας «πονοκέφαλος», απότοκο του πλήγματος ενός εκπαιδευτικού εργαλείου που χτυπήθηκε τυφλά και κατέρρευσε προσωρινά, θέτοντας το όλο ζήτημα στην κορυφή της δημόσιας ατζέντας.

Οι ψηφιακοί επιδρομείς βρήκαν, ως φαίνεται, τον τρόπο να εισβάλουν στη συγκεκριμένη πλατφόρμα, καταφέρνοντας «το μεγαλύτερο πλήγμα που συνέβη ποτέ σε ελληνικό δημόσιο κυβερνητικό σχηματισμό», σύμφωνα και με την κοινή ανακοίνωση που εξέδωσαν τα υπουργεία Παιδείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, μία ημέρα μετά την επίθεση. Κατά το «επίσημο» αφήγημα, άλλωστε, «η πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων δέχθηκε 165 εκατομμύρια χτυπήματα από 114 χώρες».

Κι αν ο στόχος υπήρξε η πλήξη του γοήτρου του σύγχρονου ελληνικού ψηφιακού κράτους, τα μεγαλύτερα θύματά της ήταν ο «άμαχος πληθυσμός»: οι χιλιάδες μαθητές που κλήθηκαν να διαχειριστούν το άγχος από τις επακόλουθες καθυστερήσεις αλλά και οι καθηγητές τους που επιδόθηκαν σε έναν πρωτοφανή αγώνα δρόμου για να αντεπεξέλθουν στο χάος που επικράτησε.

H Ελένη Χαλκέα, φιλόλογος και καθηγήτρια στο 4ο Γενικό Λύκειο Νίκαιας, αναφέρεται στην 29η Μαΐου ως εξής: «Αγχωθήκαμε πολύ. Ημασταν στο σχολείο από τις 6.30 το πρωί και το πρόβλημα παρατηρήθηκε στις 6.45. Σε επικοινωνία με το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) μας ανέφεραν πως γνωρίζουν το πρόβλημα, πως γίνεται ένας πανικός και να κάνουμε υπομονή. Τελικά καταφέραμε να δώσουμε τα θέματα με δύο ώρες καθυστέρηση, γεγονός που συμπαρέσυρε χρονικά και τους μαθητές της Γ' Λυκείου οι οποίοι εξετάζονταν στη δεύτερη βάρδια. Αυτό τους προκάλεσε μία παραπάνω αναστάτωση με δεδομένο ότι ακολουθούν οι Πανελλαδικές τους Εξετάσεις».

H Ματίνα Ρ., από την άλλη, είναι μαθήτρια της Γ' Λυκείου. Την περασμένη Δευτέρα το πρωί έφτασε στο σχολείο της για να εξεταστεί σε ενδοσχολικό της μάθημα. «Οι εξετάσεις ήταν προγραμματισμένο να ξεκινήσουν στις 8. Ωστόσο, ένα τέταρτο αργότερα, οι καθηγητές μάς ενημέρωσαν ότι το σύστημα έχει πέσει. Τα θέματα έφτασαν τελικά στα χέρια μας στις 10.15», περιγράφει, ενώ ερωτώμενη για το πώς βίωσε την αναμονή με τους συμμαθητές της απαντά:

«Ενιωσα άγχος, ένταση και αμηχανία. Είναι λογικό να συμβαίνουν λάθη στα τεχνικά συστήματα, το ζήτημα όμως είναι πώς ανταποκρίνονται οι αρμόδιες Αρχές. Ισως θα έπρεπε να ορίσουν τα θέματα οι καθηγητές μας λόγω της έκτακτης συνθήκης».

«Εκκόλαψη «παπαγάλων»

Η γιγαντιαία αυτή βάση δεδομένων, ένα ψηφιακό αποθετήριο εκπαιδευτικού υλικού, βάσει του οποίου επιλέγεται το 50% των θεμάτων που αφορούν αποκλειστικά τις ενδοσχολικές εξετάσεις, εφαρμόστηκε για πρώτη φορά τη σχολική χρονιά 2013-2014, καταργήθηκε τον Μάρτιο του 2015, επανήλθε εκ νέου το 2020, για να εφαρμοστεί τελικά στις απολυτήριες εξετάσεις του σχολικού έτους 2021-2022 για τους μαθητές της Α', Β' και Γ' Γενικού και Επαγγελματικού Λυκείου.

Η εφαρμογή της προκαλεί αμφίθυμες αντιδράσεις τόσο από μερίδα εκπαιδευτικών - που αναγνωρίζουν, ωστόσο, τις καλές προθέσεις της σύστασής της - όσο και από την Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία. Σύμφωνα με τον Ιωάννη Τυρλή, γενικό γραμματέα της Εταιρείας, «η αγωνία για επιτυχία στις εξετάσεις εγκλωβίζει τα παιδιά σε μία διαδικασία αποστήθισης των θεμάτων της Τράπεζας, που βρίσκονται αναρτημένα και λυμένα στο Διαδίκτυο, με ορατό τον κίνδυνο της εκτροπής από τον ανώτερο εκπαιδευτικό στόχο». Ενα ακόμη στοιχείο που δύναται να οδηγήσει σε στρεβλώσεις είναι, σύμφωνα με τον ίδιο, το γεγονός ότι «ενώ στη δεξαμενή της Τράπεζας Θεμάτων υπάρχουν πολύ αξιόλογα θέματα, υπάρχουν και κάποια που δεν πληρούν τις προδιαγραφές των οδηγιών που έχει θέσει το ΙΕΠ».

Στον απόηχο των παραπάνω, εύλογα εγείρονται ερωτήματα που κυριαρχούν στη δημόσια συζήτηση. Αποτελεί η Τράπεζα Θεμάτων ένα ποιοτικό και αποτελεσματικό εκπαιδευτικό εργαλείο; Κατά πόσο η ψηφιακή επίθεση που δέχτηκε πλήττει την αξιοπιστία της αλλά και πόσο οχυρωμένοι είμαστε απέναντι σε άλλους - και ενδεχομένως πιο φιλόδοξους - επίδοξους ψηφιακούς εχθρούς;