Η αποκατάσταση του Ντρέιφους, έναν αιώνα μετά

Πριν από περισσότερο από έναν αιώνα καταδικάστηκε για προδοσία αλλά ήταν αθώος. Η υπόθεσή του συγκλόνισε τότε τη Γαλλία και έφερε στο φως την αίσθηση αντισημιτισμού που ήταν καλά κρυμμένη στην κοινωνία της εποχής. Την περασμένη Δευτέρα, ωστόσο, οι γαλλικές αρχές έκαναν το πρώτο βήμα προς την αποκατάσταση της μνήμης του Αλφρεντ Ντρέιφους, του εβραίου λοχαγού του στρατού. Ομόφωνα οι βουλευτές αποφάσισαν την προαγωγή του μετά θάνατον στον βαθμό του ταξιάρχου, κάτι που του είχαν αρνηθεί όσο ήταν ζωντανός.

«Κατηγορούμενος, ταπεινωμένος και καταδικασμένος επειδή ήταν Εβραίος, ο Αλφρεντ Ντρέιφους απολύθηκε από τον στρατό, φυλακίστηκε και εξορίστηκε στο Νησί του Διαβόλου. Η προαγωγή του στον βαθμό του ταξιάρχου θα αποτελούσε μια πράξη αποζημίωσης, μια αναγνώριση των προσόντων του και έναν φόρο τιμής στην αφοσίωσή του στη δημοκρατία» έγραψε ο Γκαμπριέλ Ατάλ, ο πρώην πρωθυπουργός ο οποίος πρότεινε τη συγκεκριμένη συμβολική κίνηση.

Αν και στο ελληνικό κοινό το όνομα του Αλφρεντ Ντρέιφους μπορεί να μη θυμίζει πολλά, στη Γαλλία η υπόθεσή του ξυπνάει άλλες μνήμες. Οι ρίζες της είναι πίσω στο 1894, όταν ένας αξιωματικός της γαλλικής αντικατασκοπίας εντόπισε ένα σκισμένο έγγραφο στην πρεσβεία της Γερμανίας στο Παρίσι. Οταν ξεκίνησε μια έρευνα για τον εντοπισμό του πληροφοριοδότη των Γερμανών, τα πυρά στράφηκαν στον Ντρέιφους, ο οποίος τότε ήταν 36 χρονών και υπηρετούσε στον στρατό ως λοχαγός, από την περιοχή της Αλσατίας στη Βορειοανατολική Γαλλία. Ωστόσο, οι κατηγορίες εναντίον του ήταν κατασκευασμένες, κάτι που αναγνωρίστηκε τον περασμένο μήνα κατά τη διάρκεια συνεδρίασης κοινοβουλευτικής επιτροπής της Γαλλικής Βουλής. «Ηταν ο αντισημιτισμός ενός τμήματος της στρατιωτικής ηγεσίας εκείνη την εποχή, ίσως σε συνδυασμό με τη ζήλια για τις εξαιρετικές ιδιότητες του Ντρέιφους, τα οποία διαδραματίστηκαν με φόντο την πίεση του Τύπου και των εθνικιστικών και αντισημιτικών κινημάτων που οδήγησαν στην κατηγορία χωρίς καμία απόδειξη και στην παράλογη επιμονή αυτής της κατηγορίας» επισήμανε ο Σαρλ Σίντζενστουλ, μέλος του κεντρώου κόμματος Αναγέννηση του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν.

Η πορεία του Ντρέιφους μετά τη στοχοποίησή του ήταν προδιαγεγραμμένη. Πέρασε από δίκη όπου τον έκριναν ένοχο για προδοσία, του αφαιρέθηκε δημόσια ο βαθμός του και του επέβαλαν ισόβια κάθειρξη στο Νησί του Διαβόλου, τις φρικτές φυλακές που λειτουργούσαν από το 1852 έως το 1953 στο σύμπλεγμα νησιών της Γαλλικής Γουιάνας. Η υπόθεση πήρε νέα τροπή όταν ανέλαβε άλλος διοικητής των μυστικών υπηρεσιών. Αυτός παρατήρησε ότι ο γραφικός χαρακτήρας σε ένα σκισμένο έγγραφο ταίριαζε με εκείνον ενός άλλου αξιωματικού, του Φερντινάνδου Βαλσίν Εστερχάζι. Ωστόσο, όταν παρουσίασε τα στοιχεία στους ανωτέρους του, εκείνοι όχι μόνο τα αγνόησαν, αλλά τον απέπεμψαν από τον στρατό και τον φυλάκισαν για έναν χρόνο. Αντίθετα, ο Εστερχάζι απαλλάχθηκε από τις κατηγορίες.

Εν τω μεταξύ, ο Ντρέιφους παρέμενε φυλακισμένος. Η υπόθεσή του άρχισε να τραβά την προσοχή της κοινής γνώμης, ιδίως όταν ο συγγραφέας Εμίλ Ζολά πήρε δημόσια θέση υπέρ του, με τη διάσημη ανοιχτή επιστολή του «Κατηγορώ». Σε αυτήν κατηγορούσε το κράτος για αντισημιτισμό και αδικία. Η κοινωνία διχάστηκε έντονα: από τη μία ήταν όσοι πίστευαν στην ενοχή του Ντρέιφους και από την άλλη οι υποστηρικτές του, που αγωνίζονταν για την αθώωσή του. Τελικά, τον Ιούνιο του 1899, ο άνδρας μεταφέρθηκε ξανά στη Γαλλία για νέα δίκη. Αν και καταδικάστηκε και πάλι, του δόθηκε χάρη και αφέθηκε ελεύθερος, χωρίς όμως να καθαριστεί το όνομά του. Χρειάστηκαν ακόμη επτά χρόνια, μέχρι το 1906, για να παρέμβει το Ανώτατο Δικαστήριο και να τον αθωώσει οριστικά. Τελικά επανήλθε στη θέση του με τον βαθμό του ταγματάρχη και υπηρέτησε κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πέθανε το 1935 σε ηλικία 75 ετών.