Ανεξαρτησία… 9.000 χλμ. μακριά!

Τρύπα στη Γεωγραφία, χαμένη στη λήθη και την απελπισία. Η απομακρυσμένη νησιωτική επαρχία Ανομπόν της Γουινέας Ισημερινού, στα ανοιχτά του Ατλαντικού, βρίσκεται στο επίκεντρο μιας αμφιλεγόμενης και πρωτοφανούς διπλωματικής απόπειρας: να ενταχθεί στην Αργεντινή, μια χώρα που βρίσκεται σχεδόν 9.000 χιλιόμετρα μακριά. Η προσπάθεια αυτή έρχεται ως ύστατη λύση, μετά την αποτυχία της μονομερούς ανακήρυξης ανεξαρτησίας το 2022, που δεν αναγνωρίστηκε διεθνώς και προκάλεσε σφοδρή καταστολή από το καθεστώς του Τεοντόρο Ομπιάνγκ.

Το Ανομπόν, με πληθυσμό περίπου 11.000 κατοίκων, καταγγέλλει συστηματική παραμέληση και καταπίεση από την κυβέρνηση της Γουινέας Ισημερινού. Στερείται βασικών υποδομών όπως ηλεκτροδότηση, νερό και πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη. Από την ανακήρυξη της «Δημοκρατίας του Ανομπόν» τον Ιούνιο του 2022, το νησί έχει μετατραπεί σε ένα σχεδόν στρατιωτικοποιημένο περιβάλλον, με έναν αστυνομικό ανά τέσσερις κατοίκους, περιορισμένη πρόσβαση σε τηλέφωνο και Διαδίκτυο, ενώ αναφέρονται εκτεταμένες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αυθαίρετες συλλήψεις, ακόμα και βασανιστήρια.

Το κίνημα ανεξαρτησίας δεν ξεκίνησε αυθόρμητα. Από το 2021 είχαν αρχίσει γενικές συνελεύσεις του λαού για την αυτονομία, αλλά η απάντηση της κυβέρνησης ήταν η σιωπή. Το 2022 οι ηγέτες του κινήματος εξορίστηκαν και από τότε έχουν αναζητήσει υποστήριξη από διεθνείς οργανισμούς, όπως η ένταξη στην UNPO (Οργάνωση Εθνών και Λαών χωρίς Αντιπροσώπευση), χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα.

Η νέα στρατηγική των εξόριστων ηγετών της «Δημοκρατίας του Ανομπόν» είναι να ζητήσουν την ένταξη της νήσου στην Αργεντινή, είτε ως επαρχία είτε ως συνδεδεμένο κράτος. Το επιχείρημά τους βασίζεται σε ένα ιστορικό προηγούμενο: το Ανομπόν ανήκε στον Βιραϊνάτο του Ρίο ντε λα Πλάτα (που περιλάμβανε την περιοχή της σημερινής Αργεντινής) κατά την ισπανική αποικιοκρατία, πριν από το 1810. Αν και το ιστορικό επιχείρημα είναι αμφιλεγόμενο, για τους κατοίκους του Ανομπόν δεν έχει τόσο σημασία το παρελθόν, όσο η απελευθέρωση από το παρόν καταπιεστικό καθεστώς.

Ο εξόριστος πρωθυπουργός του Ανομπόν, Ορλάντο Καρταχένα Λαγκάρ, μιλώντας στην αργεντίνικη ραδιοφωνία, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Μπορούμε να γίνουμε επαρχία της Αργεντινής ή συνδεδεμένο κράτος. Το μόνο που ζητάμε είναι να σωθούμε από το καθεστώς του Ομπιάνγκ». Παράλληλα, ο δικηγόρος του κινήματος στην έδρα του ΟΗΕ, Αϊτόρ Μαρτίνεθ, κατήγγειλε μαζικές παραβιάσεις δικαιωμάτων και «ένα καθεστώς που πρέπει να ανησυχεί όλη τη διεθνή κοινότητα».

Το Ανομπόν, με κύρια γλώσσα το κρεολικό fá d’ambô, κατοικείται κυρίως από απογόνους ανγκολέζων σκλάβων και βασίζεται στην αλιεία και στη γεωργία επιβίωσης. Το απομονωμένο αυτό νησί είναι σύμβολο για πολλούς της παραμέλησης και της καταπίεσης που μπορεί να υποστεί μια κοινότητα από το ίδιο της το κράτος.

Η έκκληση προς την Αργεντινή, αν και δεν αναμένεται να βρει επίσημη ανταπόκριση (ο Μιλέι και η χώρα έχουν τα δικά τους εσωτερικά προβλήματα), αναδεικνύει την απόγνωση ενός λαού που ζητά απλώς μια αξιοπρεπή ζωή. Μέχρι στιγμής, το μόνο βέβαιο είναι ότι το καθεστώς της Γουινέας Ισημερινού δεν δείχνει διατεθειμένο να παραχωρήσει κανενός είδους αυτονομία στο Ανομπόν – και η διεθνής κοινότητα συνεχίζει να σιωπά.