Αυθαίρετα : Ο χρόνος τελειώνει, τα πρόστιμα έρχονται

Αλλάζει το σκηνικό για την τακτοποίηση αυθαιρέτων από την 1η Οκτωβρίου 2020. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει, πρώτον, πως οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων με μεγάλες αυθαιρεσίες (αυτά που ανήκουν στη λεγόμενη κατηγορία 5) έχουν στη διάθεσή τους μόνο δύο εβδομάδες να ξεκινήσουν τη διαδικασία

πληρώντας το σχετικό παράβολο και, δεύερον, οι ιδιοκτήτες ακινήτων με μικρότερες αυθαιρεσίες έχουν ένα ακόμη περιθώριο έξι χρόνων (μέχρι τέλους Μαρτίου 2026) να τα τακτοποιήσουν, καταβάλλοντας όμως μεγαλύτερα πρόστιμα.

Οπως προκύπτει, σε δυσκολότερη θέση είναι οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων που ανήκουν στη λεγόμενη κατηγορία 5 (πρόκειται για τα αυθαίρετα που δεν έχουν οικοδομική άδεια ή έχουν υπέρβαση - τουλάχιστον - κατά 40% στην κάλυψη και τη δόμηση ή καθ' ύψος πάνω από 20%), για τους οποίους ο χρόνος κυλάει αντίστροφα. Γι' αυτά τα αυθαίρετα, μετά την 1η Οκτωβρίου, δεν υπάρχει καμία δυνατότητα - κατά το υπουργείο Περιβάλλοντος - τακτοποίησης. Επιπλέον, όσοι διαθέτουν τέτοιου είδους αυθαίρετα στις λεγόμενες «οικιστικές πυκνώσεις», δηλαδή σε δάση και δασικές εκτάσεις, δεν μπορούν να προχωρήσουν αυτή τη στιγμή στη διαδικασία τακτοποίησης. Γι' αυτούς, κατά το υπουργείο, θα υπάρξει ειδική μέριμνα μετά την ολοκλήρωση των δασικών χαρτών.

Στο μεταξύ, όσοι από τους ιδιοκτήτες έχουν αυθαίρετα με μεγάλες αυθαιρεσίες εκτός «οικιστικών πυκνώσεων» και πληρώσουν το προβλεπόμενο παράβολο (που κυμαίνεται από 250 έως 10.000 ευρώ ανάλογα τα τετραγωνικά μέτρα) μπορούν να κάνουν χρήση των ευνοϊκών ρυθμίσεων που προβλέπονται από τον ισχύοντα νόμο: δυνατότητα εξόφλησης σε 100 δόσεις των προστίμων, μείωση κατά 20% σε όσους ιδιοκτήτες πληρώσουν εφάπαξ το πρόστιμο και κατά 10% σε όσους καταβάλουν το 30% του προστίμου.

Ημερομηνία... λήξης

Και με τα έως τώρα στοιχεία μιλάμε για ένα πρόβλημα που αγγίζει πάνω από μισό εκατομμύριο ιδιοκτήτες (με τον πραγματικό αριθμό να είναι πολύ μεγαλύτερος). Κι αυτό διότι σήμερα, τα παντελώς αυθαίρετα κτίσματα που έχουν δηλωθεί ανέρχονται, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Τεχνικού Επιμελητήριου Ελλάδας, σε 557.470 (με τον συνολικό αριθμό δηλώσεων κτιρίων με αυθαιρεσίες να ανέρχεται σε 1.642.000).

Επιπλέον, θα πρέπει να ξεκαθαριστεί πως όλα τα τακτοποιημένα αυθαίρετα κτίσματα που ανήκουν στη λεγόμενη κατηγορία 5 έχουν ημερομηνία... λήξης. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει πως θα ανήκουν στους ιδιοκτήτες τους (που πλήρωσαν ή έχουν προγραμματίσει να πληρώσουν το σχετικό πρόστιμο) για 30 χρόνια και μετά θα κατεδαφίζονται...

Εως τώρα οι ιδιοκτήτες κτισμάτων με μεγάλες αυθαιρεσίες ήξεραν πως τα αυθαίρετά τους τακτοποιούνταν προσωρινά για 30 χρόνια, και στη συνέχεια, με την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού στην περιοχή όπου βρίσκονται (με τη δημιουργία ζωνών υποδοχής συντελεστή δόμησης) και την αγορά από πλευράς των αυθαιρετούχων του συντελεστή δόμησης που τους «λείπει», θα εξαιρούνταν οριστικά από την κατεδάφιση.

Και γιατί τώρα έχουν ημερομηνία... λήξης; Επειδή σύμφωνα με τα όσα προβλέπονται με το νομοσχέδιο για τον «εκσυγχρονισμό της χωροταξικής και πολεοδομικής νομοθεσίας», που αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή τον ερχόμενο μήνα, αποκλείεται κάθε νομιμοποίηση αυθαίρετων μέσω της μεταφοράς του συντελεστή δόμησης. Οπως λένε από το υπουργείο Περιβάλλοντος, για το θέμα αναζητείται νέα λύση για να μη μείνουν μετέωροι οι ιδιοκτήτες.

Μικρότερες παραβάσεις

Οπως προαναφέρθηκε, για τα αυθαίρετα με μικρότερες παραβάσεις, όσοι ιδιοκτήτες επιλέξουν να προχωρήσουν με βάση το νέο καθεστώς που θα ισχύσει, θα έχουν περιθώριο να τα τακτοποιήσουν έως το τέλος Μαρτίου 2026.

Αυτό το χρονικό περιθώριο ωστόσο δεν σημαίνει πως πρόκειται για νέα παράταση. Κι αυτό διότι με το νέο καθεστώς θεσπίζονται νέα κλιμακωτά πρόστιμα τα οποία θα υπολογίζονται ανάλογα με τον χρόνο τακτοποίησής τους και σύνδεσης - εφαρμογής με την Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου.

Τα νέα πρόστιμα

Από την 1η Οκτωβρίου το ειδικό πρόστιμο αυξάνεται:
1) Κατά 10% αν η αυθαίρετη κατασκευή βρίσκεται σε περιοχές προστασίας για τις οποίες έχουν εκδοθεί και ισχύουν Προεδρικά Διατάγματα.
2) Κατά 20% αν η αυθαίρετη κατασκευή υπαχθεί στο νέο καθεστώς από την 1η Οκτωβρίου 2020 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2021.
3) Κατά 25% αν υπαχθεί από την 1η Οκτωβρίου 2021 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2022.
4) Κατά 30% αν υπαχθεί από την 1η Οκτωβρίου 2022 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2023.
5) Κατά 35% αν υπαχθεί από την 1η Οκτωβρίου 2023 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2024.
6) Κατά 40% αν υπαχθεί από την 1η Οκτωβρίου 2024 μέχρι τις 31 Μαρτίου 2026.