Αδικαίωτη Δικαιοσύνη

Η Ελλάδα του 2025 εξακολουθεί να είναι προβληματική, αντιφατική, ανασφαλής, με αρνητικούς δείκτες στους κρίσιμους τομείς κράτους δικαίου, κοινωνικού κράτους, διαφάνειας, ελέγχου και λογοδοσίας, για συμβάσεις, έργα, προμήθειες και προγράμματα. Κάθε δημοκρατική πολιτεία, που εμφανίζει έλλειμμα και στρεβλώσεις, σ’ αυτούς τους κρίσιμους τομείς, είναι «λιποβαρής δημοκρατία». Γιατί πάνω σ’ αυτούς τους τομείς απαιτείται να θεμελιώνεται κάθε δημοκρατικό σύνταγμα. Και από την πραγματική κατοχύρωση και προστασία όλων αυτών των αξιών, που συγκροτούν αυτούς τους τομείς, προκύπτει και διαμορφώνεται η κοινωνική ηθική, δηλαδή η κοινωνική υπευθυνότητα. Η ευθύνη, ο τρόπος με τον οποίο ο πολίτης θα λειτουργήσει, ως υπαρξιακή και κοινωνική οντότητα, με δημιουργική πολιτική και κοινωνική χειραφέτηση. Η προεδρευομένη κοινοβουλευτική δημοκρατία βρίσκεται σε απόσταση από την πραγματικότητα, που βιώνουν και εσωτερικεύουν οι πολίτες, στην πλειονότητά τους. Κι αυτήν την απόσταση δεν μπορούν να συγκαλύψουν τα ξέφτια της μεταπολίτευσης, τα δάνεια της αγοράς, οι κυβερνητικές σκηνοθεσίες. Η προεδρευομένη κοινοβουλευτική δημοκρατία έχει μεταλλαχθεί σε πρωθυπουργοκεντρική δημοκρατία, του εκάστοτε μονοκομματικού πλειοψηφικού κυβερνητισμού, που παραμένει αναλλοίωτος, με καθεστωτικά χαρακτηριστικά, παρά τις αλλαγές συνθηκών και τις εναλλαγές κομμάτων στην εξουσία. Δεν δημιουργεί όρους και συνθήκες προγραμματικών συγκλίσεων. Δεν συμβάλλει στην ανάδειξη αντιπροσωπευτικών ηγεσιών. Δεν διαμορφώνει εναρμονισμένο με τις ανάγκες της χώρας δημόσιο βίο. Τέλος,  επαναλαμβάνεται, στερεότυπα και ομοιόμορφα, από όλες τις κομματικές πλειοψηφίες, που κυβέρνησαν (ΝΔ+ΠΑΣΟΚ – ΣΥΡΙΖΑ+ΑΝΕΛ), διακηρύσσοντας ότι θέλουν, ξέρουν και μπορούν να υλοποιήσουν αξιόπιστα προγράμματα ανασυγκρότησης και ανάπτυξης. Παρά ταύτα, η διαρκέστερη, σταθερότερη και συγκριτικά καλύτερη δημοκρατία της νεότερης ιστορίας μας, οδηγήθηκε στη χρεοκοπία και στην επιτήρηση, με τα εξουθενωτικά μνημόνια. Καμία κυβερνητική τετραετία δεν είναι έξω από τον χορό των σκανδάλων και η διαπλοκή-διαφθορά παγιώθηκε σε οργανικό-δομικό στοιχείο της πολιτείας. Αιτίες της κυλιόμενης σύνθετης κρίσης, μέχρι και σήμερα, δρουν εντός του πολιτικού συστήματος: Είναι η κρίση κομμάτων, διακυβέρνησης και θεσμών. Σε πείσμα, όμως, της πραγματικότητας και απέναντι στην κοινωνία που δυσκολεύεται, δεν αισιοδοξεί και διαμαρτύρεται, ο κ. Μητσοτάκης και οι περί αυτόν κεκράχτες της εξουσίας του αυτοπροβάλλονται, εν χορδαίς και οργάνοις, περίπου, ως πολιτικοί ηγεμόνες, γιατί, όπως αρέσκονται να λένε, «δεν υπάρχει εναλλακτική πρόταση».

Ολοι γνωρίζουν ότι κανένα κοινωνικό πεδίο, οποιασδήποτε χώρας, σε κάθε εποχή, δεν είναι αδρανές ούτε περιχαρακώνεται. Τα γεγονότα, και, μάλιστα, συλλογικές δραματικές δοκιμασίες και τραυματικές κοινωνικές απώλειες, δεν είναι περιστατικά που ξεθυμαίνουν, χωρίς κοινωνικοηθικές και θεσμικοπολιτικές συνέπειες. Στοιχειώδης προσέγγιση της κυβερνητικής νοοτροπίας και συμπεριφοράς του κ. Μητσοτάκη και των στελεχών του, δείχνει ότι χρησιμοποιούν τους παραδοσιακούς τρόπους πολιτευτισμού, με τις σύγχρονες τεχνικές των εγχειριδίων εμπορικής διαφήμισης και αγοραίου ανταγωνισμού, που βλέπουν το κοινωνικό βίωμα ως περιστασιακό αφήγημα, για περιτύλιγμα, και την κοινωνία ως μαζικό σύνολο καταναλωτών, για χειραγώγηση, στον εκλογικό καθρέφτη.

Υπάρχει, όμως, και η Ελλάδα των προσπαθειών και αξιώσεων, της αγωνιστικής αισιοδοξίας και της δημιουργικής έμπνευσης. Υπάρχουν νέες δυνάμεις, διεκδικητικές και ασυμβίβαστες, που δεν βολεύονται στον μικρόκοσμο των επιλογών και συμπεριφορών του κ. Μητσοτάκη και των στελεχών του. Αντιστέκονται όταν ακούνε τον ρέκτη υπουργό Δικαιοσύνης να διακηρύσσει το… «μεταρρυθμιστικό θεώρημα», ότι «όποιος τα βάζει με το κράτος, τρώει το κεφάλι του». Ή τον, περί παντός ομιλούντα, Πρωθυπουργό, ότι η αντιπολίτευση και η κοινωνία, που δυσπιστούν έναντι της δικαιοσύνης και κατακρίνουν τον κ. Μητσοτάκη για παρεμβάσεις και συγκαλύψεις, «αμφισβητούν την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, επιδιώκουν την αποσταθεροποίηση και θέλουν να μας γυρίσουν στη ζούγκλα».

Ενα από τα πολλά κατά συνθήκη ψεύδη, που χρησιμοποιούνται, για να προβάλλονται ως ψευδο-άλλοθι και να διαμορφώνουν ψευδο-συνείδηση στην κοινή γνώμη, είναι και αυτό περί ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης. Η Δικαιοσύνη, όμως, ως κρατική δομή και λειτουργία, αλλά και ως συνταγματική εξουσία διασφάλισης δημοκρατικής νομιμότητας και κοινωνικής συνοχής, στη νεότερη ιστορία του ελληνικού κράτους, μέχρι και σήμερα, δεν απέκτησε ποτέ την οντότητα «ανεξάρτητου θεσμού». Γι’ αυτό, γύρω από το πρόβλημα της ανεξάρτητης δικαιοσύνης, δεν έπαψαν ούτε θα πάψουν οι πολιτικοί και κοινωνικοί αγώνες. Πουθενά και ποτέ, όμως, η ανεξαρτησία των θεσμών δεν είναι δεδομένη, για επίδειξη κι επίκληση, ως λατρευτικό μόρφωμα. Η ανεξαρτησία κι αξιοπιστία των δημοκρατικών κοινωνικών θεσμών αποτελεί καταξίωση του κράτους δικαίου, του κοινωνικού κράτους και της χρηστής διοίκησης, που δεν είναι αυτοφυή ούτε εξ ουρανού ή παροχές της εξουσίας. Κατακτώνται, με συνεχή άσκηση και διεκδίκηση του συνταγματικού πατριωτισμού, που δεν είναι αφηρημένη διακηρυκτική αρχή, αλλά συγκεκριμένη επιταγή αγωνιστικής κριτικής και παρέμβασης κοινωνίας και πολιτών.

Το καθολικό αίτημα για δικαιοσύνη παραμένει αδικαίωτο, γιατί το φαλκιδεύει η εκτελεστική εξουσία, η κυβέρνηση με τις υπερεξουσίες και παραεξουσίες του κατεστημένου της διαπλοκής. Η δικαιοσύνη, ως μηχανισμός του κράτους, εργαλειοποιείται, για να καταστέλλονται διαδηλώσεις και να απαγορεύονται απεργίες, για να διώκονται ενοχλητικοί κι αμφισβητίες, για να επιβάλλονται «κρατούσες αντιλήψεις», για να συγκαλύπτονται κυβερνητικές εμπλοκές. Εκεί που οι πολίτες αξιώνουν και δεν βρίσκουν δικαιοσύνη, με πραγματικό περιεχόμενο ζωής, έναντι των ανισοτήτων και των αυθαιρεσιών, ο κ. Μητσοτάκης και τα επιτελεία του επιδίδονται στο «θεσμικό κουκλοθέατρο», για αποπροσανατολισμό και συγκάλυψη της πραγματικότητας και των ευθυνών τους. Εκεί που η κοινωνία αξιώνει δικαιοσύνη, που να εμπνέει ισονομία και να διαμορφώνει κοινωνική και θεσμική αισιοδοξία κι αξιοπιστία, ο κ. Μητσοτάκης και οι επικοινωνιακοί μηχανισμοί του κάνουν σημαία τα «άδεια πουκάμισα» φθαρμένων συνθημάτων, γιατί «έτσι είθισται» να πράττει η κυβερνητική εξουσία των υπόλογων, όταν της ζητάνε λογοδοσία και κυρώσεις. Η Δικαιοσύνη, την οποία αξιώνουν η κοινωνία και οι πολίτες, είναι ζωντανή δύναμη ρύθμισης της συλλογικής και προσωπικής υπόστασης, πραγματικό μέτρο προστασίας δικαιωμάτων, θυσιών και κοινών αγαθών, για ένα καλύτερο παρόν και μέλλον, προσταγή αγωνιστικής στάσης ζωής, εγγύηση ελευθερίας και δημοκρατικού ανθρωπιστικού πολιτισμού. Αυτή η δικαιοσύνη είναι κοινωνική διεργασία, που δίνει περιεχόμενο ζωής, στις αξίες που έχουν νόημα για τον πολίτη και την κοινωνία. Η δικαιοσύνη, στην οποία αναφέρονται ο κ. Μητσοτάκης και τα στελέχη του, είναι η «θεσμική ειδωλολατρία», η γνωστή ξεπεσμένη κοινωνικοηθική υποκρισία, στην πλήθουσα αγορά των αργυραμοιβών της εξουσίας, των ομοτράπεζων και των υπαλλήλων της, που κορυβαντιούν, ως κύμβαλα αλαλάζοντα. Και στην Ελλάδα του 2025, η Ανεξάρτητη Δικαιοσύνη είναι ζητούμενο και διεκδικούμενο δημοκρατικό αγαθό.

Ο Νίκος Α. Κωνσταντόπουλος είναι νομικός, πρ. πρόεδρος Συνασπισμού