Πισσαρίδης: Κάναμε τα εύκολα στις μεταρρυθμίσεις

Κάναμε τα εύκολα όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα, λέει σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή» ο νομπελίστας οικονομολόγος Χριστόφορος Πισσαρίδης, σημειώνοντας ότι ακόμη δεν έχουν προχωρήσει η απλούστευση και η ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα, παραμένουν τα προβλήματα στην Παιδεία, ενώ δεν έχει αλλάξει το μοντέλο των μικρών οικογενειακών επιχειρήσεων.

Επίσης, ο κ. Πισσαρίδης εξακολουθεί να υποστηρίζει πως η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να δώσει έμφαση στην αγροτική παραγωγή.

Ο καθηγητής στο London School of Economics, κάτοχος Νομπέλ Οικονομίας το 2010, που ανακηρύχθηκε πρόσφατα και επίτιμος διδάκτωρ του ΕΚΠΑ, μας μίλησε και για τους δασμούς Τραμπ. Η αβεβαιότητα, λέει, είναι ίσως χειρότερο από τους ίδιους τους δασμούς για τις επενδύσεις.

«Η Ευρώπη δεν φαίνεται να επηρεάζεται πολύ, γιατί είναι χαμηλοί σχετικά οι δασμοί, ενώ κάποιοι υπήρχαν ήδη, π.χ. στα αυτοκίνητα. Οπωσδήποτε θα υποστεί ζημιά, αλλά όχι τόσο μεγάλη όσο η Κίνα και ίσως άλλες χώρες στην Ασία. Η Ευρώπη ίσως αντιμετωπίσει περισσότερα προβλήματα στο απώτερο μέλλον, επειδή πολλοί Κινέζοι εξετάζουν τώρα μια μεγαλύτερη διείσδυση, πιο επιθετική, στην ευρωπαϊκή αγορά μέσω π.χ. των πλατφορμών, όπως η Temu και η Shein. Ο συναγωνισμός θα είναι μεγάλος. Η ευρωπαϊκή παραγωγή δεν θα μπορέσει να ανακόψει αυτήν την εισβολή των Κινέζων».

– Στην Ελλάδα έχει προχωρήσει, έστω και λίγο, το παραγωγικό μοντέλο που περιγράφατε στην έκθεσή σας πριν από πέντε χρόνια;

– Πολλοί υπουργοί έχουν κάνει μεταρρυθμίσεις και όντως είναι προς αυτήν την κατεύθυνση. Αυτά είναι τα «φρούτα που κρέμονται χαμηλά» και αυτά τα έχουν μαζέψει. Οι επενδύσεις στην Ελλάδα ήταν στο 12% του ΑΕΠ και τώρα είναι 16% του ΑΕΠ. Πρέπει να αυξηθούν τουλάχιστον στο 20% του ΑΕΠ, αλλά και αυτό δεν είναι κάτι που θα γίνει άμεσα. Σιγά σιγά. Αν όντως αυτό το 16% είναι βιώσιμο, είναι καλή εξέλιξη. Εχω μιλήσει, επίσης, σε εταιρείες της χρηματαγοράς που φέρνουν επενδύσεις από το εξωτερικό και λένε πως για πρώτη φορά βλέπουν τόσο μεγάλο ενδιαφέρον τουλάχιστον από ξένους επενδυτές. Κάτι γίνεται οπωσδήποτε προς την κατεύθυνση που είχαμε πει.

– Αλλά εσείς μιλούσατε για την ανάγκη αύξησης της παραγωγικότητας, δημιουργίας μεγαλύτερων επιχειρήσεων και αυτό δεν το βλέπουμε.

– Ναι, αυτό δεν έχει γίνει ακόμη. Αυτό είναι το αιώνιο πρόβλημα του ελληνικού χώρου. Του Ελληνα του αρέσει το μικρό κατάστημα, η μικρή επιχείρηση, να είναι ο διευθυντής, να έχει την οικογένειά του εκεί. Αυτή φυσικά είναι μια νοοτροπία που πρέπει να αλλάξει. Παράλληλα, όμως, οι κλάδοι της οικονομίας στην Ελλάδα, κυρίως ο τουρισμός, είναι τέτοιοι που δύσκολα μπορείς να φτιάξεις μεγάλες εταιρείες. Δεν θέλεις να γεμίσουν τα νησιά με τεράστια ξενοδοχεία. Πρέπει να αναπτυχθούν και άλλοι κλάδοι της οικονομίας, εκτός τουρισμού, για να γίνουν μεγαλύτερες και πιο παραγωγικές μονάδες. Ο τουρισμός δεν έχει ελπίδες για να αυξηθεί η παραγωγικότητα. Μόνο αν πάρει τα ανθρωποειδή ρομπότ, αλλά δεν νομίζω να φτάσουμε στο σημείο που η εξυπηρέτηση του τουρίστα στην Ελλάδα θα γίνεται με ρομπότ. Ελπίζω όχι τουλάχιστον. Το τελευταίο που θα ήθελα θα ήταν να ήμουν σε ένα ελληνικό νησί και να έρθει ένα ρομπότ να μου πει: «Τι θέλετε, κύριε;». Παρά το ότι ο Ρουμπινί που ήταν στους Δελφούς, επέμενε πως θα γίνει πολύ σύντομα αυτό.

– Είχατε πει ότι η Ελλάδα μπορεί να γίνει η «Καλιφόρνια της Ευρώπης». Τώρα, πού πιστεύετε ότι πρέπει να δώσουμε έμφαση για την ανάπτυξη;

– Οχι σε ένα πράγμα μόνο, σε πολλά. Εξακολουθώ να πιστεύω πως δεν έχουμε εκμεταλλευθεί ακόμη τη γεωργία όσο πρέπει, ενώ θα μπορούσαμε με τη μεσογειακή δίαιτα που έχει επικρατήσει. Δύο ελληνικά προϊόντα βλέπεις παντού, το γιαούρτι και τη φέτα. Κι όμως, μια μεγάλη εταιρεία παραγωγής γιαουρτιού έλεγε στους Δελφούς ότι απειλείται η παραγωγή της λόγω μη διευκόλυνσης από το κράτος. Επίσης, τα φρέσκα προϊόντα, το ελαιόλαδο, το οποίο δεν εκμεταλλευόμαστε όσο πρέπει, ακόμη εξάγουμε ελιές στην Ιταλία. Μετά είναι η βιομηχανία που πρέπει να υποστηριχθεί. Το μη μισθολογικό κόστος είναι μεγάλο και αποτελεί αντικίνητρο για την επέκταση της παραγωγικής δραστηριότητας. Ακόμη, πρέπει να ανακτηθεί το καλά εκπαιδευμένο ελληνικό εργατικό δυναμικό που φεύγει για να εργασθεί σε εταιρείες υψηλής τεχνολογίας εκτός Ελλάδας. Αυτό μπορεί να βοηθήσει περισσότερο τη Microsoft και άλλες εταιρείες που θέλουν να έρθουν στην Ελλάδα να κάνουν data centers. Και φυσικά, πάντα να κοιτάζουμε εταιρείες με εξωστρέφεια, όχι εταιρείες που θα παράγουν για την ελληνική αγορά μόνο.

– Στην τεχνολογία έχουμε προοπτικές στην Ελλάδα;

– Εχουμε προοπτικές στους τομείς αυτούς, πιστεύω και μαζί με τα data centers. Ωστόσο, υπάρχουν και δυσκολίες. Αν κατονόμαζα μια μεταρρύθμιση στην οποία είχαμε δώσει μεγάλη έμφαση στην έκθεσή μας και δεν έχει γίνει, είναι η απλούστευση και η ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα.