Κοινός τραπεζικός λογαριασμός: Τι συμβαίνει με καταθέσεις και φόρο κληρονομιάς

Το Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών αποφαίνεται ότι επί καταθέσεων σε κοινό τραπεζικό λογαριασμό το Δημόσιο δεν μπορεί να επιβάλει φόρο κληρονομιάς σε περίπτωση θανάτου ενός εκ των συγκαταθετών για τα ποσά που ήδη κατά το χρόνο θανάτου βρίσκονται κατατεθειμένα στον κοινό λογαριασμό

Συγκεκριμένα:

Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών

Τμήμα 11ο (Μονομελές)

11969/2024

Πρόεδρος: Σπυρίδων Παπαδοκωστάκης, Πρωτοδίκης ΔΔ

Φορολογία κληρονομιών – άρθρο 25 παρ. 2 περ. γ του ν. 2961/2001- Απαλλαγή από το φόρο χρηματικής

κατάθεσης σε τράπεζα σε ανοικτό λογαριασμό στο όνομα δύο ή περισσοτέρων από κοινού (Compte Joint, Joint Account) κατά τις διατάξεις του ν. 5638/1932, στην οποία έχει τεθεί ο πρόσθετος όρος ότι με το θάνατο οποιουδήποτε δικαιούχου η κατάθεση και ο λογαριασμός αυτής περιέρχεται αυτοδίκαια στους λοιπούς επιζώντες μέχρι τον τελευταίο από αυτούς. Το Δημόσιο δεν μπορεί να επιβάλει φόρο κληρονομίας σε περίπτωση θανάτου ενός εκ των συγκαταθετών για τα ποσά που ήδη κατά το χρόνο θανάτου βρίσκονται κατατεθειμένα στον κοινό λογαριασμό. Ερμηνεία διατάξεων ν. 5638/1932.

Απόσπασμα

[…]

«Επί σύμβασης κατάθεσης χρημάτων σε τράπεζα και σε περίπτωση θανάτου ενός από τους καταθέτες, δε χωρεί υποκατάσταση αυτού από τους τυχόν κληρονόμους του έναντι της τράπεζας, κατά της οποίας και δεν μπορούν να στραφούν, επικαλούμενοι το κληρονομικό τους δικαίωμα, διότι, διαφορετικά, θα επερχόταν μεταβολή του προσώπου του καταθέτη χωρίς τη συγκατάθεση της τράπεζας.

Ο επιζών καταθέτης, ως εις ολόκληρον δανειστής έναντι της τράπεζας, μπορεί να εισπράξει και ολόκληρο το ποσό της κατάθεσης, οπότε οι κληρονόμοι του αποθανόντος θα μπορούν να αξιώσουν απ` αυτόν το τμήμα εκείνο της κατάθεσης που αναλογεί στον δικαιοπάροχό τους, με βάση τις εσωτερικές σχέσεις των καταθετών. Εάν, όμως, έχει τεθεί ο όρος του άρθρου 2 του ν. 5638/1932, σε περίπτωση θανάτου ενός από τους καταθέτες, περιέρχεται αυτοδικαίως (“ιδίω ονόματι” και “εξ ιδίου δικαίου”) η κατάθεση και ο απ` αυτήν λογαριασμός στους επιζώντες, έναντι των οποίων οι κληρονόμοι του αποθανόντος καταθέτη δεν μπορούν να στραφούν και να αξιώσουν το κατά τις εσωτερικές σχέσεις τμήμα της κατάθεσης, που αναλογούσε σε εκείνον, όπως θα μπορούσαν αν δεν είχε τεθεί ο ως άνω όρος, του οποίου σε αυτό και μόνο εξαντλείται η νομική ενέργεια (βλ και ΑΠ 1279/2023, 1128/2017, 712/2009 κ.ά.).

Εν όψει, εξ άλλου, της ιδιαίτερης αυτής φύσης του κοινού λογαριασμού και υπό την προϋπόθεση ότι έχει τεθεί ο πρόσθετος όρος του άρθρου 2 του ν. 5638/1932, το Δημόσιο δεν μπορεί, …, να επιβάλει φόρο κληρονομίας σε περίπτωση θανάτου ενός εκ των συγκαταθετών για τα ποσά που ήδη κατά το χρόνο θανάτου βρίσκονται κατατεθειμένα στον κοινό λογαριασμό. Προκειμένου, όμως, να ισχύσει η εν λόγω απαλλαγή θα πρέπει να διαπιστώνεται από τον αρμόδιο Έφορο, στα πλαίσια ενάσκησης της ελεγκτικής αρμοδιότητάς του, ότι πρόκειται περί γνήσιου κοινού λογαριασμού μετά από έλεγχο των όρων της σχετικής σύμβασης.»

Στην προκείμενη περίπτωση, με δημόσια διαθήκη, η κληρονομούμενη όρισε την προσφεύγουσα εκτελέστρια αυτής, αφ’ ετέρου κατέλειπε σε τρίτα πρόσωπα συνολικό ποσό (….) ευρώ εκ των τραπεζικών καταθέσεών της, τις οποίες θα προσπαθούσε να συγκεντρώσει σε έναν μοναδικό τραπεζικό λογαριασμό αντί περισσοτέρων, ορίζοντας, περαιτέρω, ότι τυχόν εναπομείναν χρηματικό υπόλοιπο των ίδιων τραπεζικών καταθέσεων καταλείπεται στην προσφεύγουσα ως συνδικαιούχο του εν λόγω λογαριασμού.

[…] Το Δικαστήριο αφού έλαβε υπόψη ότι ι) δικαιούχος του εν λόγω τραπεζικού λογαριασμού και του κατατεθειμένου χρηματικού ποσού ήταν και η ίδια η προσφεύγουσα, ιι) όπως ειδικότερα προκύπτει από τα ομοίως προσκομιζόμενα στοιχεία περί Γενικών Όρων Συναλλαγών και περί εφαρμογής τους επί κοινών λογαριασμών τηρούμενων στο ίδιο αυτό πιστωτικό ίδρυμα κατά τον κρίσιμο χρόνο, μεταξύ των όρων αυτών καταλεγόταν και εκείνος με τον οποίο προβλεπόταν ότι σε περίπτωση θανάτου ενός εκ των συνδικαιούχων, η κατάθεση και ο λογαριασμός περιέρχεται στον έτερο, έκρινε ότι το ποσό των (….) ευρώ το οποίο περιέλαβε η προσφεύγουσα στην προκείμενη δήλωσή της περί φόρου κληρονομίας εξαιρείται, του επίδικου φόρου κληρονομίας