Στα άδυτα του «άγνωστου» κόσμου της ψυχικής υγείας

Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας σήμερα και πολλά μπορεί να διαβάσεις και να ακούσεις. Μερικά ευσταθούν κι άλλα όχι. Το πιο σημαντικό είναι να γνωρίζεις πως μπορείς να βοηθήσεις τον εαυτό σου και τον άλλον και πως δεν είσαι μόνος. Τα προβλήματα ψυχικής υγείας υπάρχουν, δεν πρέπει να τα αγνοείς αλλά να είσαι παρόν.

Τα προβλήματα ψυχικής υγείας και οι εκφάνσεις, οι εκδηλώσεις είναι πολλές και οφείλεις να τα αναγνωρίζεις γιατί μπορείς να προλάβεις. Το iPop.gr με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, επικοινώνησε με την Αλεξάνδρα Καππάτου,

Ψυχολόγο-Παιδοψυχολόγο.

Κι επειδή λιγάκι τα έχουμε μπερδεμένα στο μυαλό μας, η Αλεξάνδρα Καππάτου μας εξήγησε με τον πιο απλό και κατανοητό τρόπο τι είναι η ψυχική υγεία, ποια είναι τα προβλήματα ψυχικής υγείας, ποια είναι τα πιο συχνά περιστατικά αλλά και πώς μπορεί κάποιος να βοηθήσει.

Τι είναι ψυχική υγεία; Όπως μας εξήγησε η κα Καππάτου έχουμε δύο είδη υγείας, τη σωματική και την ψυχική. Η ψυχική αφορά σε οτιδήποτε έχει να κάνει με τον ψυχικό τομέα και δη με ψυχικές διαταραχές, όπως αγχώδεις διαταραχές, κατάθλιψη, βιοψυχαναγκαστικές διαταραχές, το αυτιστικό φάσμα, σχιζοφρένεια κλπ. Δηλαδή, διάφορα πράγματα και καταστάσεις από τις πιο «ελαφριές» μέχρι και τις πιο βαριές. Τα προβλήματα ψυχικής υγείας μπορεί ακόμη να θεωρούνται ταμπού στην Ελλάδα, αλλά ποιος είναι υπεύθυνος για αυτό;

Και ποια είναι τα πιο συχνά περιστατικά;

«Μέσα από την κλινική μου εμπειρία μπορώ να πω πως τα πιο συχνά περιστατικά είναι κυρίως οι αγχώδεις διαταραχές, η κατάθλιψη και τα προβλήματα στις σχέσεις», επισήμανε η Αλεξάνδρα Καππάτου.

Τα προειδοποιητικά σημάδια υπάρχουν. Αλλά ποια είναι;

Τα σημάδια υπάρχουν και οφείλουμε να δίνουμε προσοχή ώστε να τα αναγνωρίσουμε. Όταν ένα άτομο αισθάνεται ότι δεν τα βγάζει πέρα με την καθημερινότητά του, δεν έχει διάθεση, έχει υπέρμετρο άγχος και αυτό σωματοποιείται (πονοκέφαλος, πόνος στο στομάχι κλπ), κρίσεις πανικού, έλλειψη ενδιαφέροντος, όλα αυτά αποτελούν ενδείξεις.

Πολύ περισσότερο, όπως μας εξηγεί η Ψυχολόγος, μπορεί ένα άτομο να αντιμετωπίζει διαταραχές στον ύπνο ή αλλαγές στις συνήθειες της καθημερινότητας, όπως διαταραχή της σχέσης του με το φαγητό (ανορεξία ή υπερφαγία). Όλα αυτά είναι ενδείξεις.

Δεν υπάρχει μόνο ένα στοιχείο, αλλά μια σωρεία παραγόντων ή παραμέτρων, νιώθουμε ότι κάτι δεν πάει καλά με εμάς. Αισθανόμαστε ότι δεν έχουμε τον έλεγχο στη ζωή μας. Όλα αυτά τα «σημάδια» όταν τα βιώνουμε για περισσότερες από 15 μέρες πρέπει να προβληματιστούμε για το τι μπορεί να συμβαίνει. Κι αν δεν το κάνουμε εμείς, πρέπει και το περιβάλλον μας να το κάνει 

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας με αφορμή τη συγκεκριμένη ημέρα έδωσε έμφαση στην αυτοκτονία, η οποία είναι μια πολύ σημαντική παράμετρος. Μάλιστα, στους νέους 15-29 ετών, η δεύτερη αιτία θανάτου είναι η αυτοκτονία.

Παρότι στη χώρα μας τα ποσοστά είναι από τα πιο χαμηλά στον κόσμο, λόγω του κλίματος, της δεμένης ελληνικής οικογένειας αλλά και της εξωστρέφειας που μας χαρακτηρίζει είναι ένα θέμα που συναντάμε ιδιαίτερα και στην εφηβεία.

Και υπάρχουν πολλές έρευνες που δείχνουν πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση και κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Το 20% των μαθητών Γυμνασίου και Λυκείου, σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρία, έχει σκεφτεί την αυτοκτονία. Και 1 στους 10 μαθητές στις ΗΠΑ έχει κάνει απόπειρα.

«Το πιο βασικό είναι η πρόληψη. Να μπορούμε, να αναγνωρίσουμε κάποια στοιχεία. Ωστόσο, στην περίπτωση των εφήβων είναι πιο δύσκολο», αναφέρει η κα Καππάτου.

Τι μπορεί να κάνει κάποιος για να βοηθήσει ένα άτομο;

Ο γνωστός, ο φίλος, ο σύντροφος αν δει μια αλλαγή στη διάθεση ενός ατόμου και δη ενός παιδιού, αν κλείνεται στον εαυτό του, αν γκρινιάζει, είναι θλιμμένος, κάνει απαισιόδοξες σκέψεις για τον εαυτό του, θα πρέπει να αναλογιστεί τι συμβαίνει.

Πρέπει να πλησιάσουμε το άτομο, να συζητήσουμε μαζί του. «Δεν είσαι πολύ χαρούμενος…. πώς αισθάνεσαι;», μια τόσο «απλή» ερώτηση μπορεί να βοηθήσει. Συνήθως το άτομο μας λέει πως νιώθει και στη συνέχεια εμείς θα πρέπει να το προτρέψουμε να απευθυνθεί σε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.

Οι άνθρωποι που μπορεί να πάσχουν μας το λένε. Φράσεις όπως «δεν αξίζει η ζωή μου, καλύτερα να πεθάνω, και που ζω τι καταλαβαίνω» θα πρέπει να μας θορυβήσουν.

Οι έρευνες δείχνουν ότι 4 στους 5 έχουν δώσει σημάδια ότι σκέφτονται να βάλουν τέλος στη ζωή τους. Μας προειδοποιούν κι εμείς πρέπει να παρέμβουμε πριν να είναι αργά.

«Οφείλουμε πάντα να δίνουμε σημασία χωρίς να προκαλούμε πανικό. Και στα παιδιά τα σημάδια υπάρχουν. Αν το παιδί μιλάει πολύ συχνά για τον θάνατο ή την εξαφάνιση, αν κάνει σκέψεις αυτοκτονίας ακόμα και με τη μορφή «πλάκας», αν δείχνει έλλειψη ενδιαφέροντος για τους φίλους του ή τις δραστηριότητές του και ειδικά αν όλα αυτά συμβαίνουν μετά από μια πρόσφατη απώλεια, ένα διαζύγιο, θα πρέπει να μας ανησυχήσουν», ανέφερε η κα Καππάτου.

Πρέπει να προσέξεις τις αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού σου. Αν είναι αγχωμένος, λυπημένος, απαθής ή και ευερέθιστος, αν νιώθει ντροπή, ενοχές όλα αυτά και πολλά περισσότερα δείχνουν πως έχει κατάθλιψη. Συνεχίζοντας η Ψυχολόγος, μας αναφέρει πως ίσως μπορεί ένα παιδί να φλερτάρει με τον κίνδυνο και να μην το συνειδητοποιεί ούτε το ίδιο, ούτε κι εμείς. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι αυτό το θέμα μας δίνει πολλά σημάδια και να δούμε πώς μπορούμε να το πλαισιώσουμε και να προλάβουμε.

Μπορεί κάποια στερεσογόνα γεγονότα που βιώνει ο έφηβος να μας φαίνονται επουσιώδη, όπως μια ερωτική απογοήτευση ή οι κακοί βαθμοί, αλλά οι γονείς θα πρέπει να έχουν ανοιχτά τα μάτια και τα αυτιά και να παρατηρούν συμπεριφορές. Πολλές φορές το ίδιο το παιδί μας λέει τι βιώνει και μας καθοδηγεί.

Πότε η συμβουλευτική δεν είναι αρκετή και χρειάζεται συμπληρωματική βοήθεια;

Αν το άτομο ή το παιδί έρθει σε ψυχολόγο, βλέπουμε ποια είναι η εικόνα και τα δεδομένα, τα αξιολογούμε. Η χορήγηση φαρμάκων σε ένα παιδί γίνεται με φειδώ κι έπειτα από μελέτη κι έλεγχο.

«Αν παρουσιάζονται συμπτώματα, τα οποία δεν υποχωρούν μέσα σε ένα θεραπευτικό πλαίσιο, χρειάζεται συμπληρωματική βοήθεια. Είναι απαραίτητη η γνώμη παιδοψυχιατρικής αξιολόγησης. Ορισμένες φορές χρειάζεται διαχείριση από δύο ειδικότητες»,επισημαίνει η κα Καππάτου και αναφέρει πως σε κάθε περίπτωση χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή.

Κι από τι εξαρτάται η ψυχική υγεία;

Από τη σχέση με τους γονείς, την επικοινωνία, το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει ένα παιδί. Η καλή συνεργασία, η συνεννόηση μεταξύ των γονέων, η σαφής οριοθέτηση, ο σεβασμός, το υγιές περιβάλλον που σέβεται το παιδί, το ενθαρρύνει να παίρνει πρωτοβουλίες, να αναγνωρίζει και να εκφράζει τα συναισθήματα, αν είναι δίπλα του, όλα αυτά αποτελούν θετικές προϋποθέσεις που βοηθούν το παιδί σημαντικά να αναπτύξει μια ψυχική ανθεκτικότητα και ό,τι γίνει να το μοιραστεί.

Διαβάστε επίσης:

Τι μπορώ να κάνω όταν νιώθω μοναξιά;

Photo: unsplash/nikko macaspac

Το άρθρο Στα άδυτα του «άγνωστου» κόσμου της ψυχικής υγείας εμφανίζεται στο iPop.