«Ξένη όπως Πολυξένη»: γράφει η Βάσια Τραμπούλη

ΜΙΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΕΝΑΣ ΘΕΑΤΡΙΚΟΣ ΜΟΝΟΛΟΓΟΣ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Να μη φοβάσαι τίποτα.
Εμένα να κοιτάζεις βαθιά στα μάτια
και θα δεις πώς είναι η ζωή.
Είναι όμορφη!
Τρομακτική!
Θα σου τα μάθω όλα. Αυτά που ξέρω βέβαια.
Και όσα ακόμα γνωρίσω.
Και, πίστεψέ με,
είναι πολλά αυτά που στο νησί θα γίνουν.

Η Πολυξένη, κόρη του Πρίαμου και της Εκάβης, αδελφή του Πάρι, του Έκτορα και της Κασσάνδρας, λιγότερο γνωστή από τους υπόλοιπους της οικογένειας, θυσιάζεται για να αποχωρήσουν τα πλοία των Αχαιών από την Τροία αφού τελειώνει ο δεκαετής πόλεμος.

Στην αρχή του έργου η Πολυξένη βρίσκεται σε ένα νησί μεταφερμένη εκεί μάλλον ως μία άλλη Ιφιγένεια που διασώθηκε από κάποια θεά και δεν χάθηκε στη σφαγή.

«Βλέπω νερό παντού και μυρίζω αλμύρα.
Σαν σε νησί να βρίσκομαι.
Με γαληνεύει ήδη η θάλασσα. Ηρεμεί η ψυχή μου.»

Το έργο είναι ένας θεατρικός μονόλογος. Ξεκίνησα να το γράφω τέλη Οκτώβρη του 2016 και το τελείωσα τον Ιούνιο του 2017. Το ραντεβού μου με την Πολυξένη ήταν εβδομαδιαίο, αλλά ζούσε μαζί μου καθημερινά. Η φωνή της υπήρχε μέσα στο κεφάλι μου. Το έργο αρχικά είναι βασισμένο σε στοιχεία από τις τραγωδίες και τους μύθους και μετά από ένα σημείο γίνεται τελείως μυθοπλαστικό. Τα λόγια της Πολυξένης έρχονταν ρυθμικά, χωρίς να επιδιώκεται ομοιοκαταληξία.

«Ήμουν γενναία και το ένιωθα και άντεξα τον πόνο. Και μπόρεσα και έκλεισα τα ξεσκισμένα ρούχα, να μη με δουν τα μάτια τους γυμνή καθώς θα πέφτω.»

Την Πολυξένη τη «γνώρισα» το 1994 όταν παρακολούθησα την Εκάβη του Ευρυπίδη, με Εκάβη την Άννα Συνοδινού και Πολυξένη τη Μαρία Σκουλά. Ο χαρακτήρας και η δυναμική αυτού του δεύτερου ρόλου, με κέρδισε και έμεινε μέσα στο μυαλό μου όλα αυτά τα χρόνια. Μέχρι που αποφάσισα να γράψω έναν αρχαιόθεμο μονόλογο. Και αντί να διαλέξω οποιαδήποτε άλλη ευρύτερα γνωστή ηρωίδα, προτίμησα την Πολυξένη. Η Πολυξένη έχει ζήσει τον πόλεμο, έχει χάσει τους δικούς της, θα γινόταν σκλάβα του Αχιλλέα αν εκείνος δεν πέθαινε. Δε φοβάται όμως το θάνατο κι έτσι θυσιάζεται.

Στο έργο παρακολουθούμε την πορεία της Πολυξένης να επιβιώσει στο νησί. Μόνη της, συνομιλεί με τους θεούς με τα σημάδια γύρω της, παλεύει με τον καιρό, νοσταλγεί τους δικούς της, αναπολεί όμορφες στιγμές της παιδικής της ηλικίας. Μια απρόσμενη επιστροφή από το μέλλον μέσα σε καλάθι, ένα ναυάγιο κι ένας απρόσμενος επισκέπτης από το παρελθόν ταλαιπωρούν αλλά και γεμίζουν τις μοναχικές ώρες της Πολυξένης στο νησί.

Η Πολυξένη μιλάει για τον πόλεμο, την απώλεια, τις παιδικές μνήμες, την επιρροή της οικογένειας, τη μοναξιά και τη θέση της γυναίκας.

«Ήταν πολύ σκληρό να βλέπω αδέλφια και πατέρα έτσι εύκολα να χάνονται στου πόλεμου τη βία. Μα η μάνα μου με έμαθε ποτέ να μην ξεχνάω πως τη ζωή κανείς δε σου χαρίζει, παρά μονάχα μια φορά όταν θα σε γεννήσουν η μάνα και ο πατέρας σου και ύστερα είσαι μόνος. Παλεύεις για να κρατηθείς μη και θυμώσουν οι θεοί και κάτσεις στην καρέκλα της τιμωρίας, της φυλακής ή ακόμα και του τάφου.»

Μόνο που όλα αυτά δεν ήταν αυτοσκοπός να ειπωθούν μέσα από την Πολυξένη. Εκείνη απλώς υπήρχε, εγώ την αγάπησα και την άφησα να μιλήσει για διάφορα πράγματα που κι εμένα εκείνη την εποχή με απασχολούσαν πολύ.

«Δε θα σωπάσω, δεν θα το κλείσω ούτε στιγμή το στόμα μου καθόλου.
Και θα μιλήσω και θα πω όσα με πνίγουν και θεωρώ πως πρέπει να ειπωθούνε.»

H Πολυξένη έζησε σε μία μεγάλη οικογένεια και βίωσε έναν άσχημο πόλεμο με πολλές απώλειες. Δεν γνωρίζει τι έχουν απογίνει οι αδελφές της και η μητέρα της, αλλά επιθυμεί να ξαναγυρίσει στην Τροία. Θα το καταφέρει;

«Ένα δύο τρία, κλείνω τα μάτια και πηγαίνω πίσω στην Τροία…»«Σπίτι μπορεί να είναι εκεί που είσαι εσύ…
Εκεί που είναι οι δικοί σου…
Εκεί όπου έχεις μεγαλώσει…
Πατρίδα μπορεί να είναι εκεί που είναι εκείνος που αγαπάς…
Εκεί που είναι τα παιδιά σας…
Οι φίλοι σας, οι συγγενείς, άνθρωποι αγαπημένοι…»

Βάσια Τραμπούλη

Ο θεατρικός μονόλογος της Βάσιας Τραμπούλη Ξένη όπως Πολυξένη διακρίθηκε με έπαινο στα Κρατικά Βραβεία του Υπουργείου Πολιτισμού του 2018. Τον Οκτώβριο του 2020 εκδόθηκε από τις Εκδόσεις BookLab (σελ. 80, τιμή: €8,48).

Η Βάσια Τραμπούλη έχει σπουδάσει Ιστορία και Φιλοσοφία της Επιστήμης στο ΕΚΠΑ. Έχει συμμετάσχει ως συγγραφέας και ως ηθοποιός στα σπονδυλωτά έργα «Νομίζω πως ένα Τετραγωνικό σου αρκεί» (Επί Κολωνώ, σκην. Αλ. Παυλίδου), «Games» (σκην. Β. Ασλανίδης), «Υπο…κρίση» (Επί Κολωνώ Off-off Festival, σκην. Α. Γκούβη) και στις συγγραφικές περφόρμανς «Ασκήσεις Ετοιμότητας» (σκην. Α. Φλουράκης), «Νεκρικά Αντικείμενα» και «Ιστορικά Αντικείμενα» (σκην. Γ. Αγγουριδάκη) στο Θέατρο Μπιπ. Έχει εργαστεί ως βοηθός του Ανδρέα Φλουράκη στο τμήμα Θεατρικών Σπουδών όπου και επιμελήθηκε την περφόρμανς «Φοιτητικά Αντικείμενα».
Επικοινωνία με τη συγγραφέα: vassia.tr@gmail.com

www.ert.gr