Τα νεκροταφεία μεταναστών στο χωριό Σιδηρώ Σουφλίου

του ΘΩΜΑ ΣΙΔΕΡΗ*

Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, οι μετανάστες που δεν μπόρεσαν να διασχίσουν τον ποταμό Έβρο και έχασαν τη ζωή τους, η τελευταία στάση γι’ αυτούς είναι το χωριό Σιδηρώ, 25 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Σουφλίου. Εκεί, σε τρία νεκροταφεία έχουν ταφεί μετανάστες.

Η Σιδηρώ, αλλιώς Ντιμίριαν, είναι ένα μικρό χωριό Πομάκων. Ο μοναδικός δρόμος που οδηγούσε σε αυτό ήταν κάποτε τόσο δύσβατος που μόνο Πομάκοι με τα μουλάρια τους μπορούσαν να το διαβούν. Περνούσε μέσα από ένα κατάφυτο δάσος και ήταν μήκους

δέκα χιλιομέτρων. Φθάνοντας στους πρόποδες του βουνού του «Αντά Τεπέ», το δάσος αρχίζει να αραιώνει. Κάπου εκεί ξεφυτρώνουν αραιά και τα σπίτια των Πομάκων, με τις στέγες τους φτιαγμένες από χόρτο. Στο κέντρο του οικισμού ο ψηλός μιναρές και λίγο πιο πέρα, μια τοποθεσία γυμνή, η «Ντουμπράβα».

Υγρός τάφος

Σύμφωνα με τον Ιμάμη του χωριού, εκεί δημιουργήθηκε το πρώτο νεκροταφείο μεταναστών στον Έβρο, ίσως και στην Ελλάδα. Τα πρώτα χρόνια, οι μετανάστες θάβονταν σε δύο νεκροταφεία που προϋπήρχαν στη Σιδηρώ. Με τα χρόνια όμως αυξήθηκαν οι προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές και, κατά συνέπεια, οι θάνατοι. Οι κάτοικοι του χωριού άρχισαν να διαμαρτύρονται για τον ολοένα αυξανόμενο αριθμό ταφών. Έτσι, δημιουργήθηκε έξω από το χωριό ένα νεκροταφείο αποκλειστικά για μετανάστες. Η έκταση που καταλαμβάνει είναι περίπου 10 στρέμματα.

Η διαδικασία προ της ταφής είναι η εξής: όσοι μετανάστες ή πρόσφυγες χάνουν τη ζωή τους, μεταφέρονται οι σοροί τους στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης για ιατροδικαστική εξέταση. Εκεί υποβάλλονται, εκτός των άλλων, και σε τεστ DNA για να γίνει αργότερα δυνατή η ταυτοποίησή τους από τους συγγενείς τους.

Ο Kαθηγητής Ιατροδικαστικής στο Νοσοκομείο της Αλεξανδρούπολης, Παύλος Παυλίδης, σε μία δήλωση που έκανε τελευταία αναφέρει σχετικά: «Από το 2000 έως και το 2016, συνολικά 350 μετανάστες ανασύρθηκαν νεκροί από την ελληνική όχθη του ποταμού Έβρου. Από το 2000 μέχρι σήμερα, στον ποταμό Έβρο έχουν χάσει τη ζωή τους περισσότεροι από 1.000 άνθρωποι»

Αλ Χάμντου λιλλάχι ράμπιλα αλαμίν (= ο θάνατος είναι παντού ο ίδιος)

Η τελευταία πράξη παίζεται στο νεκροταφείο της Σιδηρούς όπου οι σοροί θάβονται με τις ισλαμικές παραδόσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι και στα τρία νεκροταφεία της Σιδηρούς είναι θαμμένοι μερικές εκατοντάδες μετανάστες. Φυσική συνέχεια του γυμνού και άδειου τοπίου, οι γυμνοί τάφοι, αμέτρητοι, ανάμεσα στους τριακόσιους και τετρακόσιους.

“Olum sarhoşluğu bir harikat olarak insana gelir de ona iste bu senin öteden beri kacip durduğun seydir denir” (= Ποιος να ήταν άραγε μέσα στο φέρετρο; Άντρας; Γυναίκα; Παιδί; Γέρος;)

Το τελευταίο και μεγαλύτερο νεκροταφείο χτίστηκε στο χωριό το 2005 και μπορεί να διακρίνει κάποιος τους τάφους των μεταναστών τον έναν δίπλα στον άλλον. Τα γύρω υψώματα έχουν καλυφθεί με χόρτα. Ανάμεσα στους τάφους και τέσσερις ανοιχτοί λάκκοι. Έχει βρέξει και είναι γεμάτοι νερό. Τα νεκρά σώματα θα μεταφερθούν εδώ. Από τον υγρό τάφο του Έβρου στους υγρούς τάφους της Σιδηρούς.

Nεκροί χωρίς ταυτότητα

Το νεκροταφείο προστατεύεται με συρματόπλεγμα. Στην είσοδό του μια μεγάλη καγκελόπορτα. Εκτός από 2-3 τάφους, όπου στο μάρμαρο πάνω υπάρχουν με αραβικά γράμματα τα ονόματα των νεκρών. Πρόσφυγες από το Αλέπο της Συρίας και την Παλαιστίνη. Στους υπόλοιπους τάφους καμία ένδειξη, κανένα απολύτως στοιχείο «Οι άγνωστοι νεκροί». Ο πιο παλιός τάφος μεταναστών χρονολογείται από το 2002. Πάνω του ακόμη και σήμερα βρίσκονται κάποιες σκόρπιες πέτρες. Κάποτε, τρεις οικογένειες από το Ιράν πήραν τα οστά των δικών τους ανθρώπων και τα μετέφεραν στην πατρίδα τους.

Σε ένα από τα νεκροταφεία της Σιδηρούς θάφτηκαν μόνο σε μία ημέρα 23 μετανάστες, σύμφωνα με τον Ιμάμη του χωριού. Αυτό έγινε το 2003.

Πάντως, τα τελευταία χρόνια, εκτός της Σιδηρούς, οι νεκροί μετανάστες θάβονται και σε νεκροταφεία της Αλεξανδρούπολης, της Ορεστιάδας και του Διδυμοτείχου.

O Θωμάς Σίδερης είναι δημοσιογράφος της ΕΡΤ και, παράλληλα, υποψήφιος διδάκτωρ στο γνωστικό αντικείμενο της “Ανθρωπογεωγραφίας”.

www.ert.gr