«Ο κορονοϊός και η διπλή διάσταση του πάθους»

Της Ανδριανής Μητροπούλου *

Το άκουσμα της λέξης «πάθος» συνειρμικά κάποιους μας παραπέμπει σε έντονα θετικά συναισθήματα, όπως η αγάπη, ο έρωτας και ο ενθουσιασμός, και κάποιους άλλους μας παραπέμπει σε έντονα αρνητικά συναισθήματα, όπως η οδύνη.

Η λέξη προέρχεται από τον αόριστο β’ «ἔπαθον» του ρήματος «πάσχω» κι αναφέρεται σε ό,τι παθαίνει κάποιος είτε αυτό είναι καλό είτε αυτό είναι κακό. Στην αδύναμη εκδοχή της έννοιας τοποθετείται κάποιος που πάσχει, υποφέρει από κάτι. Εκεί έχει τοποθετηθεί η Ελληνική, κι όχι μόνο, κοινωνία το τελευταίο χρονικό διάστημα, καθώς πάσχει, υποφέρει από τον κορωνοϊό. Πρόκειται για έναν ιό που έχει επιφέρει πολυεπίπεδες επιπτώσεις, βιολογικές, συναισθηματικές, κοινωνικές, οικονομικές κ.ά. Το γεγονός ότι πρόκειται για έναν καινούριο ιό, που είναι δύσκολο να ελεγχθεί η διάδοσή και η (επί)δραση του, έχει κατακλύσει τους περισσότερους με ένα αίσθημα προσωπικής απειλής και φόβου. Απειλείται η ζωή του ανθρώπου, όχι μόνο στην βιολογικής της διάσταση αλλά και στην κοινωνικοσυναισθηματική. Απειλείται η καθημερινότητά μας με τις όποιες συνήθειες έχουν εδραιωθεί ως τώρα. Απειλείται ή αίσθηση ελέγχου και παντοδυναμίας προς την ζωή, καθώς  ένας ιός μας ελέγχει και μας περιορίζει. Απειλείται η αίσθηση ελευθερίας μας. Απειλείται… Απειλείται… ή μήπως όχι;

Είναι γεγονός πως σε κάθε τι άγνωστο νιώθουμε φόβο, και σε περιόδους ασθένειας νιώθουμε αδύναμοι και παθητικοί. Όλα αυτά γίνονται αντιληπτά όταν το «πάθος» αποτελεί ένα αρνητικό βίωμα. Σαν αντίβαρο μπορεί να χρησιμοποιηθεί η δυνατή εκδοχή του «πάθους», κάποιο πολύ ισχυρό συναίσθημα που υπερισχύει της λογικής και μας εξοπλίζει με μεγάλη ενεργητικότητα και αποφασιστικότητα για την επίτευξη κάποιου στόχου. Στην προκειμένη κατάσταση ως στόχος μπορεί να τεθεί ο πόθος για την ζωή. Ο στόχος μας υπενθυμίζει που θέλουμε να φτάσουμε. Εάν είναι ιερός κάθε εμπόδιο θα ξεπεραστεί. Ο καθένας από εμάς έχει έναν διαφορετικό, ιερό,  λόγο για να ζήσει. Για μία μητέρα στόχος μπορεί  να αποτελεί η επιθυμία «να ζήσει για το παιδί της», γι έναν έφηβο στόχος μπορεί να αποτελεί το όραμα «να ζήσει για να αλλάξει τον κόσμο», γι έναν ερωτευμένο στόχος μπορεί να αποτελεί η επιθυμία «να ζήσει για να δημιουργήσει οικογένεια με τον σύντροφό του». Σε κάθε περίπτωση η δύναμη για ζωή προσφέρει την αίσθηση του άτρωτου, ο άνθρωπος παύει να πάσχει παθητικά, δραστηριοποιείται  και διεκδικεί ένα κομμάτι της ζωής του. Διεκδικεί με κάθε διαθέσιμο όπλο.

Η Επιστήμη σε αυτήν την κρίσιμη μάχη μας έχει προσφέρει κάποια «όπλα», προτείνοντας κάποια μέτρα για την αντιμετώπιση κι εξάπλωση του κορωνοϊού. Αποτελεί ατομική ευθύνη το εάν θα επιλέξουμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά τα όπλα αλλά και με ποιόν τρόπο. Η συνθήκη «μένουμε σπίτι» ίσως να φάνηκε περιοριστική, ασφυκτική και να βιώσαμε τα σπίτια μας ως φυλακές πολυτελείας. Είναι σημαντική η ματιά που επιλέγουμε να δούμε τα γεγονότα. Μπορούμε να αξιοποιήσουμε τη συνθήκη «μένουμε σπίτι» προσφέροντας στο σπίτι το νόημα που του αρμόζει, δηλαδή έναν χώρο στον οποίο νιώθουμε ασφάλεια, ασφάλεια να επικοινωνήσουμε, να αισθανθούμε και να δημιουργήσουμε. Η καθημερινότητα ανατρέπεται και προσφέρει την ευκαιρία στους ανθρώπους να έρθουν συναισθηματικά πιο κοντά. Οι γονείς μπορούν να περάσουν ποιοτικά και δημιουργικά χρόνο με το παιδί τους, να επανασυνδεθούν μαζί του, να ανακαλύψουν καινούριες πτυχές αλλά και να (ανα)γνωρίσουν δικές τους, κάτι που η προηγούμενη καθημερινότητα καθιστούσε δύσκολο. Επιπλέον, είναι μία καλή ευκαιρία για διαδικτυακή επικοινωνία με φιλικά μας πρόσωπα. Και καθώς τα αγγίγματα μεταξύ προσώπων είναι περιοριστικά, είναι μία καλή ευκαιρία να αγγίξουμε τον εαυτό μας, να τον φροντίσουμε, να ακούσουμε τί ανάγκες κι επιθυμίες έχει, να εκτιμήσουμε όσα κι όσους έχουμε.

Όπως το πάθος μπορεί να μετατραπεί από μία κατάσταση αδυναμίας σε μία κατάσταση σθένους, έτσι κι όλο αυτό που βιώνουμε μπορεί να αλλάξει. Το πάθος για την ζωή μπορεί να μας αλλάξει! Εξάλλου, μην ξεχνάμε ότι διανύουμε την περίοδο της άνοιξης, όπου η φύση «ξυπνά» από την κρύα και σκοτεινή εποχή του χειμώνα και μας χαρίζει και πάλι την ζωή! Στον κύκλο της ζωής τίποτα δεν μένει στάσιμο, όλα μεταβάλλονται , αρκεί μόνο να προηγηθεί «το ξύπνημα».

Σε περιόδους κρίσης είναι καλό να μην επικρατεί ούτε πανικός ούτε αδιαφορία. Η λύση βρίσκεται κάπου στην μέση. Πρόκειται για μία πρωτόγνωρη εμπειρία γι όλους κι όποιος προσαρμοστεί πιο γρήγορα στα νέα δεδομένα θα ανταπεξέλθει καλύτερα των συνθηκών. Όσα συμβαίνουν μας επηρεάζουν και μέσα από αυτήν την διαδικασία αλληλεπίδρασης,  όλοι έχουμε να μάθουμε κάτι καινούριο γι εμάς και για τους άλλους.

Εύχομαι στον καθένα υγεία και μία εσωτερική αφύπνιση, που θα τον κινητοποιήσει , σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.  Να αγαπάτε με πάθος τον εαυτό σας, το σύνολό σας και την ευθύνη.

“Ν’ αγαπάς την ευθύνη.

Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου

 έχω χρέος να σώσω τη γη.

Αν δε σωθεί, εγώ φταίω.”

Νίκος Καζαντζάκης

*Ψυχολόγος, συνεργάτης του ΚΕΠ Υγείας, Δήμου Ρήγα Φεραίου

www.ert.gr