Η βόμβα των κόκκινων δανείων απασφαλίστηκε

Του Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου

Bόμβα έτοιμη να σκάσει είναι τα κόκκινα δάνεια στην Ελλάδα, καθώς οι τράπεζες αλλά και η κυβέρνηση πιέζονται από τους δανειστές να ξεκαθαρίσουν το σκηνικό, τη στιγμή που κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει «αναίμακτα» και θα έχει πρωτόγνωρες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις.

Το κρίσιμο σημείο είναι οι έλεγχοι (τα λεγόμενα stress tests) που θα γίνουν του χρόνου και θα δείξουν εάν οι τράπεζες

χρειάζονται νέα κεφάλαια λόγω ανοιγμάτων από τα κόκκινα δάνεια οπότε θα πρέπει να γίνει νέα ανακεφαλαιοποίηση.

Οι τράπεζες έχουν κίνητρο να εισπράξουν το ταχύτερο και όσο το δυνατόν περισσότερα από τα κόκκινα δάνεια, προκειμένου να αποφύγουν την ανακεφαλαιοποίηση αφού εάν τελικά συμβεί κάτι τέτοιο οι μέτοχοί τους, που είναι κυρίως funds και επενδυτές από το εξωτερικό, θα χάσουν τα χρήματα που έχουν τοποθετήσει καθώς και τον μετοχικό έλεγχο αφού το ποσοστό τους θα «εξατμιστεί».

Στην πραγματικότητα εάν μια τράπεζα χρειαστεί ανακεφαλαιοποίηση θα κρατικοποιηθεί , οπότε είναι λογικό οι μέτοχοί τους να κάνουν ό,τι μπορούν για να την αποφύγουν, πιέζοντα τις διοικήσεις να μειώσουν τη ζημιά από τα κόκκινα δάνεια, είτε ρυθμίζοντάς τα για να «πρασινίσουν», είτε πουλώντας τα έστω και κοψοχρονιά σε ξένες εταιρείες για να εισπράξουν ό,τι μπορούν, είτε προχωρώντας σε πλειστηριασμούς.
Μέχρι σήμερα δεν έχουν γίνει μαζικοί πλειστηριασμοί καθώς ούτε οι τράπεζες το ήθελαν, ούτε, βέβαια, οι κυβερνήσεις.

Οι δανειστές, όμως, κυρίως το ΔΝΤ επιμένουν στους πλειστηριασμούς όχι μόνο για να εισπραχθούν χρήματα, αλλά και για δύο πρόσθετους λόγους:

Οι δανειστές έχουν την πεποίθηση ότι σημαντική μερίδα δανειοληπτών είναι στρατηγικοί κακοπληρωτές, δηλαδή έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν, αλλά δεν το κάνουν λόγω της ανεκτικότητας που υπήρξε μέχρι σήμερα. Επομένως, πιστεύουν ότι εάν αρχίσουν να βγαίνουν ακίνητα και επιχειρήσεις «στο σφυρί» θα ασκηθεί πίεση στην κατηγορία αυτή των δανειοληπτών οι οποίοι θα αρχίσουν να εξοφλούν.

Επιπλέον το ΔΝΤ εκτιμά ότι οι πλειστηριασμοί θα ρίξουν τις τιμές των ακινήτων ακόμα χαμηλότερα με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα «σοκ» το οποίο θα προκαλέσει επανεκκίνηση στην κτηματαγορά, έστω και σε εξευτελιστικές τιμές.

Είναι επίσης γεγονός ότι και κυβερνητικοί αξιωματούχοι τελευταία αναφέρονται στους στρατηγικους κακοπληρωτές.

Στην πραγματικότητα η θεωρία των «στρατηγικών κακοπληρωτών» είναι μια δικαιολογία για να προχωρήσει το βίαιο ξεκαθάρισμα των κόκκινων δανείων και οι εκτιμήσεις για το ποσοστό που αντιπροσωπεύουν οι συγκεκριμένοι δανειολήπτες είναι πιθανότατα φουσκωμένες.

Άλλωστε δεν έχουν θεσπιστεί αντικειμενικά κριτήρια από τη νομοθεσία για την αξιολόγηση των δανειοληπτών οπότε οι εκτιμήσεις για το κατά πόσον υπάρχει στρατηγικός κακοπληρωτής ή όχι εναπόκεινται στην ερμηνεία των τραπεζών.

Μόνο «όπλο» των δανειοληπτών είναι οι λεγόμενες «εύλογες δαπάνες διαβίωσης» που αντιστοιχούν σε κάποια όρια εισοδήματος ελάχιστης επιβίωσης, αλλά προφανώς αυτό δεν καλύπτει την πολύπλοκη πραγματικότητα μιας μεσαίας τάξης που είδε τα εισοδήματά της να βυθίζονται, τις φορολογικές υποχρεώσεις να αυξάνονται κατακόρυφα και αδυνατεί να ανταποκριθεί στην αποπληρωμή των δανείων.

Αλλά και τα μέσα «άμυνας» των δανειοληπτών με τον λεγόμενο Κώδικα Δεοντολογίας και τον Εξωδικαστικό Μηχανισμό έχουν περιορισμένη εμβέλεια, αφού τελικός κριτής κάθε πιθανής διευθέτησης είναι και πάλι ο πιστωτής, κατά βάση οι τράπεζες, οι οποίες έχουν απόλυτη ελευθερία ως προς το τι θα δεχθούν και τι όχι.

Επιπλέον, οι δικλείδες ασφαλείας και προστασίας των δανειοληπτών, όπως ο νόμος Κατσέλη, αφήνει εκτός προστασίας πρώτης κατοικίας μεγάλο αριθμό δανειοληπτών που ξεπερνούν τα σχετικά εισοδηματικά και περιουσιακά όρια.

Με τα δεδομένα αυτά φτάνουμε σε πρωτόγνωρες καταστάσεις, όπου ένα τμήμα της μεσαίας τάξης που έχει «φτύσει αίμα» τα τελευταία χρόνια με μεγάλες απώλειες εισοδήματος και ακραία φορολογική επιβάρυνση (με την οποία χρηματοδοτήθηκε και η στήριξη των τραπεζών) θα δει τώρα την περιουσία του να αλλάζει χέρια σε εξευτελιστικές τιμές, προς όφελος κάποιων ξένων fund και επενδυτών που έχουν ήδη μυριστεί τα κέρδη και σπεύδουν να επωφεληθούν.