Μάης ο μυθοδίαιτος

Αρθρογράφος: Ευθυμία Γιώσα

Μια ασάφεια πλανάται πάνω από τ’ όνομά του. Μυθικώς εκπορεύομενο από τη θυγατέρα του Άτλαντα, Μαία; Λατινογενώς εκβαλλόμενο από το maior, τουτέστιν πρεσβύτερος; Ανεξαρτήτως ονοματοδοτικής πηγής, μαζί με τα στεφάνια, την τελευταία υπόκλιση του έαρος και την υπόσχεση του θέρους, ο Μάιος φέρνει μαζί του, σαν εγγενές χαρακτηριστικό, κι εκείνη την ακάματη αφήγηση- σχεδόν μυθική γι’ αυτό επιζήσασα- περί ανατροπής.

Ο Μάης του 1886 στο Σικάγο μπορεί δικαίως να θεωρηθεί ως ο «ηθικός αυτουργός» της επαναστατικής φήμης του μηνός. Από τότε μέχρι και σήμερα

θυμόμαστε πάντα να γιορτάσουμε την Εργατική Πρωτομαγιά. 131 χρόνια μετά, βέβαια, ο εορτασμός της προσιδιάζει όλο και περισσότερο στο τυπικό τηλεφώνημα που κάνουμε σε κάποιον μακρινό φίλο την ημέρα της γενέθλιας ή ονομαστικής γιορτής του, ενώ όλο τον υπόλοιπο χρόνο εντέχνως αγνοούμε ο ένας την ύπαρξη του άλλου. Την Πρωτομαγιά, από το 1976 κι έπειτα, ανακαλούμε στη μνήμη και τον Παναγούλη. Εκτός κι αν χρησιμοποιούμε την κόκκινη γραμμή του μετρό και αποβιβαζόμαστε στον Άγιο Δημήτριο, στάση που ο Άγιος μοιράζεται εδώ και λίγα χρόνια με τον τεθνεόντα πολιτικό. Ίσως πλέον να χρειάζονται και παλαιοντολόγοι πόλεων, να ξεσκονίζουν τα ονόματα των δρόμων (και των παραδρόμων) της, απολιθωματικές αποδείξεις κι αυτά της ανθρωπογεωγραφίας της. Παρέα με τα συνθήματα. Σαν ένα από εκείνα του Μάη του ’68: «Να είστε ρεαλιστές, ζητήστε το αδύνατο».

Έναν Μάη του 1494 έφτασε κι ο Κολόμβος στις ακτές της Τζαμάικα επανανακαλύπτοντας έναν τόπο που είχαν προλάβει να τον μετοικήσουν άλλοι. Το 1758 γεννήθηκε ο Ροβεσπιέρος κι έδωσε στην επανάσταση τη μορφή της λαιμητόμου, καθώς όπως έλεγε κι ο στενός του συνεργάτης Σαιν-Ζύστ «δεν είναι δυνατόν να βασιλεύει κανείς πλήρης αθωότητος. Θα ήταν κατάφωρη παραφροσύνη κάτι τέτοιο. Κάθε βασιλιάς είναι είτε στασιαστής είτε σφετεριστής». Η ίδια (σφετεριστική) λαιμητόμος τούς σκότωσε αμφότερους. Χρειάστηκε ο Μάης του 1824 στην Βιέννη, εκείνη η πρώτη νότα της 9ης Συμφωνίας στην επίσημη πρεμιέρα της, για να φθαρεί λιγάκι η θηλιά των απανταχού απαγχονισμένων (μέχρι εκείνη τη στιγμή). Όχι, οι νότες δεν μπορούν να καταργήσουν τις θηλιές. Μπορούν, ωστόσο, να τις διασύρουν.

Τον Μάιο του 1902 η Κούβα ανεξαρτητοποιείται και έναν άλλον Μάιο, ύστερα από 26 χρόνια, το κλάμα ενός νεογέννητου γίνεται ο προάγγελος της ανατροπής του Μπατίστα. Το μωρό ήταν αγόρι και το ονόμασαν Ερνέστο. Φίλοι κι εχθροί συνήθισαν να τον αποκαλούν Τσε.

«Φαντάσου να έπρεπε κάθε μέρα κάποιος να προσπαθεί να σκοτώσει το φεγγάρι, συλλογίστηκε. Το φεγγάρι σώνεται και χάνεται (…). Πάλι καλά που δεν είμαστε αναγκασμένοι να προσπαθήσουμε να τα βάλουμε με τον ήλιο, το φεγγάρι, ή τ’ αστέρια. Φτάνει που ζούμε από τη θάλασσα και σκοτώνουμε τα αληθινά μας αδέλφια», γράφει ο Χέμινγουεϊ στο βιβλίο του Ο γέρος κι η θάλασσα. Ήταν Μάης του 1953 όταν τιμήθηκε για το συγκεκριμένο έργο του με το βραβείο Πούλιτζερ για να έρθει ο Μάης του 2013 στην Πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης με πέντε νεκρούς και χιλιάδες τραυματίες. «Αξιότιμε Πρωθυπουργέ, ήμουν ένας άνθρωπος που δεν ενδιαφερόμουν για την πολιτική: τότε πώς μου ήρθε να βγω στους δρόμους; Όχι για τα δέντρα. Επαναστατώ αφού είδα πώς επιτεθήκατε, νωρίς το ξημέρωμα, σ’ αυτούς τους νέους που διαδήλωναν ήσυχα στις σκηνές τους. Βγήκα στους δρόμους γιατί εύχομαι ο γιός μου να μην περάσει τα ίδια πράγματα και γιατί θέλω να ζήσει σε μια δημοκρατική χώρα», έγραφε πριν από τέσσερα χρόνια σε ένα γράμμα με παραλήπτη τον Ερντογάν κάποιος Τούρκος πολίτης. Άραγε, επανάσταση σημαίνει αποκατάσταση της αδικίας;

Κι αν ναι, υπάρχει περίπτωση να υπάρξει κάποιος Μάης στα χρονικά ύδατα του οποίου θα μπορέσει να κολυμπήσει, χωρίς να πνιγεί στ’ ανοιχτά, μια επανάσταση; Κι αν υπάρξει, τι είδους επανάσταση θα είναι τώρα πια; Τι είδους ανατροπή; Ενδεχομένως κάποια εκσυγχρονισμένη μορφή τους, που θα λάβει μάλιστα και ένα νεωτερικό όνομα, όπως «μετα-επανάσταση» και «μετα-ανατροπή», εναρμονισμένη με την περίφημη «μετα-αλήθεια» της επιβαλλόμενης πραγματικότητας; Κι αν υποθέσουμε ότι, τελικά, ανατροπή σημαίνει ανανέωση κι αν η ανανέωση προϋποθέτει μια υπόσχεση, ποια θα είναι αυτή; Κι απέναντι σε ποιον; «Με περιμαζεύουν οι τραυματιοφορείς και οι ράφτες του ονείρου» (Δ. Αγγελής, Ένα ελάφι δακρύζει πάνω στο κρεβάτι μου), ακούω τον Μάη, με τη βοήθεια του ποιητή, να μου λέει.

Κουράγιο, φίλτατε. Εσύ, τουλάχιστον, θα ξαναζήσεις.

ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΟΣ

Ετικέτες: Ευθυμία Γιώσα