Η Επικοινωνία ως Παράσταση: Σκηνοθετώντας τη Διδασκαλία με Εφ-ευρετικότητα. Συνέδριο

Διακρατική, Διεπιστημονική Κοινότητα

Προαναγγελία Επιστημονικού Συνεδρίου για τις αρχές του 2018 σε συνεργασία με το Καλλιτεχνικό Γυμνάσιο Περιστερίου

Με την αιγίδα της Γ΄Δ/νσης Δ.Ε. Αθήνας

Θέμα του Συνεδρίου:

Η Επικοινωνία ως Παράσταση: Σκηνοθετώντας τη Διδασκαλία με Εφ-ευρετικότητα

Οι βασικοί άξονες του Κριτικού Αναπτυξιακού Μοντέλου της Κοσμίδου-Hardy πάνω στο οποίο στηρίζονται αρκετές από τις κύριες δραστηριότητες της ΣΥ.Ν.Θ.Ε.ΣΗ. αλλά και οι στόχοι της Αυτογνωσίας – Κοινωνιογνωσίας είναι η

Επικοινωνία, η Έρευνα και η Συμβουλευτική (βλ. σχ. 1). Κάθε ξεχωριστός από τους τρεις αυτούς άξονες αναλύεται και αναπτύσσεται σε ένα επιμέρους κριτικό και πλούσιο μοντέλο, ενώ το Κριτικό Αναπτυξιακό Μοντέλο αποτελείται από τη σύνθεση των τριών αυτών επιμέρους μοντέλων. Σε άλλες δραστηριότητες και συνέδριά μας επικεντρωθήκαμε στους δύο άξονες που είναι η Συμβουλευτική με το δάσκαλο ως Σύμβουλο, καθώς και στην Ενεργό Έρευνα με το δάσκαλο ως Ερευνητή. Στο συνέδριο που προγραμματίζουμε θα επικεντρωθούμε στην επικοινωνία –ιδιαίτερα στην επικοινωνία ως ‘παράσταση’- και στο δάσκαλο ως Επικοινωνό.

Σχήμα 1. Πηγή: Kοσμίδου-Hardy 2008α, 2008β

Η επικοινωνία είναι ένα πλούσιο και πολύπλοκο επιστημονικό πεδίο για όποιον επιθυμεί να ασχοληθεί σοβαρά με το ζήτημα αυτό. Είναι όμως και πολύ ενδιαφέρον πεδίο. Μας εμπλουτίζει όχι μόνον θεωρητικά αλλά και σε πρακτικό επίπεδο, γιατί προωθεί τη βελτίωση της επικοινωνίας, θέμα ιδιαίτερα σημαντικό για τη διδασκαλία η οποία βασίζεται σε κάποιο μοντέλο επικοινωνίας.

Στο Κριτικό Αναπτυξιακό Μοντέλο, το μοντέλο επικοινωνίας που προωθείται δεν είναι το γραμμικό μοντέλο των ΜΜΕ αλλά ένα ολικό μοντέλο στο πλαίσιο του οποίου η επικοινωνία ορίζεται ως «κοινωνική αλληλεπίδραση μέσα από μηνύματα» (Κοσμίδου-Hardy, 2002, 2005, Fiske 1982, Hall 1997). Ένα σημαντικό στοιχείο στο πλαίσιο του μοντέλου αυτού είναι η αναγνώριση πως το πιο σημαντικό ζήτημα στην επικοινωνία δεν είναι η αποστολή και πρόσληψη μηνυμάτων αλλά η παράσταση.

Από τη δεκαετία του 1960 ο όρος ‘παράσταση’ απελευθερώθηκε από το χώρο του θεάτρου και χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια σειρά πολιτισμικών δραστηριοτήτων (Κοσμίδου-Hardy 1997, 1999, Diamond 1996), όπως για παράδειγμα, τη λαϊκή διασκέδαση, πράξεις του λόγου, πολιτικές διαδηλώσεις, τη συμπεριφορά μας σε ποικιλία πλαισίων όπως: στο σπίτι, στον εργασιακό χώρο, στο σχολείο και στη σχολική τάξη, σε κοινωνικές εκδηλώσεις (π.χ. συνέδρια).

Επικοινωνούμε μέσα από παραστάσεις που δίνουμε και, επομένως, στο πλαίσιο της κριτικής αυτογνωσίας και κοινωνιογνωσίας που προωθούμε στη ΣΥ.Ν.Θ.Ε.ΣΗ. είναι σημαντικό:

Να προσπαθήσουμε να γνωρίσουμε περισσότερο τον εαυτό μας μέσα από την παρατήρηση και την κριτική ανάλυση των προσωπικών μας παραστάσεων,

Να προσπαθήσουμε να πειραματιστούμε με την παράσταση ως μέθοδο μάθησης και ανάπτυξης σε προσωπικό και σε κοινωνικό επίπεδο,

Να συζητήσουμε τρόπους με τους οποίους είναι δυνατόν να προωθήσουμε την ανάπτυξη καινοτόμων επικοινωνιακών πρακτικών και παραστάσεων.

Τέτοιες επικοινωνιακές μεθόδους ακολουθήσαμε σε αριθμό συνεδρίων όπου παρουσιάσαμε βασικά και κεντρικά θεωρητικά μας ζητήματα μέσα από ποικίλες παραστάσεις μας. Ενδεικτική είναι η διαλογική παράσταση από τον επικοινωνιακό διάλογο που παρουσίασε η Κοσμίδου- με τη Φιλαρέτη Κομνηνού το 2002 (Κοσμίδου- 2002, σσ. 76-79) στο τελικό διεθνές συνέδριο του τριετούς διακρατικού προγράμματος ΣΥ.Ν.Θ.Ε.ΣΗ[1]. Αυτή η μέθοδος ήταν ένα απλό παράδειγμα της επικοινωνίας ως παράστασης, μιας παράστασης που ‘σκηνοθετήθηκε’ ανάμεσα σε δύο πρόσωπα[2] προκειμένου να παρουσιαστούν ουσιαστικά θεωρητικά ζητήματα για τη διδασκαλία και το ρόλο του εκπαιδευτικού. Αργότερα, μικρός αριθμός εκπαιδευτικών υιοθέτησε την ίδια μέθοδο, κυρίως σε συνέδρια.

Στη ΣΥ.Ν.Θ.Ε.ΣΗ. προωθούμε επίσης την παραγωγή κειμένων σε ηλεκτρονική μορφή [βίντεο, φιλμ) με παραστάσεις που προωθούν μια πιο γνήσια και δημοκρατική αναπαράσταση της πραγματικότητας[3].

Ένα σημαντικό ζήτημα λοιπόν για τη διδακτική μεθοδολογία είναι να ασχοληθούμε περισσότερο με τις παραστάσεις μας και τη σκηνοθεσία τους.

Η συνεργασία μας με τους εκπαιδευτικούς για μια άλλη προσέγγιση της διδασκαλίας την οποία χρειάζεται να ‘σκηνοθετήσουμε’ με τέχνη και με γνώση, με εφ-ευρετικότητα και δημιουργικότητα, ενέχει και το σημαντικό στοιχείο της αξιολόγησης. Μιας ουσιαστικής, όμως, αξιολόγησης με κύριο αξιολογητή τον ίδιο τον εκπαιδευτικό ο οποίος σχεδιάζει, σκηνοθετεί και αξιολογεί με υπευθυνότητα και με δημιουργικότητα.

Η δημιουργικότητα είναι ένα επίσης σημαντικό στοιχείο στη διαδικασία αυτή, μια δημιουργικότητα όμως που δεν περιορίζεται μόνο στο επίπεδο εκπόνησης εργασιών με τεχνοκρατικό τρόπο, αλλά χαρακτηρίζει όλη τη μεθοδολογία του εκπαιδευτικού που σχεδιάζει στρατηγικά και σκηνοθετεί.

Βασικά ερωτήματα που είναι πιθανόν να μας βοηθήσουν στη σκηνοθεσία αυτή αλλά και να αποτελέσουν θέματα παρουσιάσεων στο Συνέδριό μας αναφέρονται πιο κάτω:

Για να παρουσιαστεί ένα λογοτεχνικό έργο ως θεατρική παράσταση χρειάζεται να σκηνοθετηθεί προσεκτικά, έτσι ώστε να προσελκύσει το ενδιαφέρον των θεατών και να μεταδώσει τα βασικά μηνύματα / διδάγματα του έργου με επιτυχία. Εγώ ως εκπαιδευτικός σκηνοθετώ τη διδασκαλία μου με αντίστοιχο τρόπο ή απλά ‘παραδίδω την ύλη’ με τρόπο βαρετό;

Αν κάθε διδακτική ενότητα οδηγεί στην επόμενη σε μια αλληλουχία θεμάτων που συνδέονται μεταξύ τους για να οδηγήσουν σε ένα συνολικό στόχο και αποτέλεσμα, πώς ‘σκηνοθετώ’ το σύνολο αυτών των ενοτήτων; Τι μέσα χρησιμοποιώ; Πώς αξιολογώ τη διαδικασία και το αποτέλεσμα;

Θεωρώ ότι δεν έχω υποχρέωση να ‘σκηνοθετώ’ τη διδασκαλία μου; Αν ναι ή όχι, αιτιολόγησε την άποψή σου σύμφωνα και με την εμπειρία σου.

Σκηνοθετώ τη διδασκαλία του ‘μαθήματός μου’: Το δικό μου παράδειγμα.

Πέρα από το στενό σχεδιασμό του μαθήματος: Σκηνοθετώντας και ερευνώντας τη ροή της αλυσίδας των διδακτικών ενοτήτων.

Η επικοινωνία ως παράσταση: Ποιος και πώς σκηνοθετεί την παράσταση;

Σκηνο-γραφία, Σκηνο-θεσία, Διδασκαλία: Η εξερεύνηση ενός ελκυστικού τρίγωνου.

Ο Δάσκαλος ως Ηθο-ποιός, Σκηνο-θέτης, Σκηνο-γράφος: πέρα από τη στενή αντίληψη της διδασκαλίας.

Οργάνωση της ετήσιας διδασκαλίας με βάση τη στρατηγική και τη μεθοδολογία της Ενεργού Έρευνας: Ένα παράδειγμα/μια πρόταση από/για τη διδακτική πράξη.

‘Παίζοντας’ στο κέντρο της σκηνής της σχολικής τάξης: Οργάνωση και σκηνοθεσία για το ‘ανέβασμα’ του διδακτικού μου έργου.

“LA LA LAND” ή απλά.... πώς να κάνω χώρο ή ‘τόπο’ στο όνειρο τόσων νέων ανθρώπων μέσα από τη σκηνοθεσία της διδασκαλίας με μια άλλη ‘ματιά’.

«Ακριβό μου ‘διθέσιο’: Κινητήρα και πλαίσιο θέλουν ένα αλλιώτικο ‘πείραγμα’ για να σε πάνε ‘κάπου αλλού’» και να σπάσουν τα δεσμά της διδασκαλίας ρουτίνας.

Σκηνοθετώντας τη ‘μελωδία’ του μαθήματος: πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί;

Άλλα προτεινόμενα θέματα.

Με αυτήν την προαναγγελία, λοιπόν, του συνεδρίου σας προσκαλούμε να πάρετε μέρος στο συνέδριο με μια από τις εξής προτεινόμενες μορφές.

Εφ-ευρετική παρουσίαση/εισήγηση

Εργαστήριο

Poster

Για το σκοπό αυτό παρακαλούμε να στείλετε το θέμα και τη μορφή της παρουσίασης που προτείνετε μαζί με περίληψη 500 λέξεων μέχρι 30 Οκτωβρίου 2017 στη δ/νση: [email protected] .

Μετά την επιλογή των εργασιών από την επιστημονική επιτροπή του συνεδρίου, θα δοθούν στους εισηγητές και τις εισηγήτριες αναλυτικότερες οδηγίες τόσο σε σχέση με την παρουσίαση της εργασίας τους, όσο και σε σχέση με το κείμενο που χρειάζεται να καταθέσουν για την έκδοση του τόμου των εργασιών του συνεδρίου.

Αθήνα 02 Οκτωβρίου 2017

Για το Δ.Σ. της ΣΥ.Ν.ΘΕ.ΣΗ.

Χρυσούλα Κοσμίδου-Hardy

Πρόεδρος της ΣΥ.Ν.Θ.Ε.ΣΗ.,

Επίτιμη Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Βιβλιογραφικές παραπομπές

Diamond, E. (ed.) (1996). Performance and Cultural Politics. London: Routledge

Fiske, J. (1982), Introduction to Communication Studies. London: Methuen.

Hall, S. (ed.) (1997), Representation: Cultural representations and signifying practices. London: SAGE.

Κοsmidou-Hardy, C. (2006), “Media Education as Critical Education across the Curriculum: Towards a Cross-border Pedagogy?”, in Waclaw Strykowski (ed.), From New Teaching Techniques to Virtual Education: Media Eduation. Poznan, Poland: Wydanie. (135-148).

Κοσμίδου-Hardy Χρ. κ.ά., (επιμ.) (2002) «ΣΥΝΘΕΣΗ: Προωθώντας την Εφ-ευρετική Διδασκαλία». Αθήνα: ΠΡΙΣΜΑ.

Κοσμίδου-Hardy, Xρ. (1997). «Η Επικοινωνία και οι Σχέσεις στο Διαπολιτισμικό Σχολείο». Στο βιβλίο που εκδόθηκε από τον Γ.Μάρκου με τίτλο: ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ. Αθήνα: ΚΕΔΑ, 256-326.

Κοσμίδου-Hardy Χρ. (2002), «Εφ-ευρετική Διδασκαλία: Ένα Συν-θετικό Μοντέλο», στο Κοσμίδου-Hardy Χρ. κ.ά., (επιμ.) «ΣΥΝΘΕΣΗ: Προωθώντας την Εφ-ευρετική Διδασκαλία». Αθήνα: ΠΡΙΣΜΑ.(41-62)

Κοσμίδου-Hardy, Xρ. (2002), «Ο εφ-ευρετικός δάσκαλος ή δασκάλα: Βασικές προϋποθέσεις μέσα από την Επικοινωνία ως Παράσταση», στο Κοσμίδου-Hardy Χρ. κ.ά. (επιμ.) «ΣΥΝΘΕΣΗ: Προωθώντας την Εφ-ευρετική Διδασκαλία». Αθήνα: ΠΡΙΣΜΑ. (73-80).

Κοσμίδου-Hardy, Χρ., (2008α), Θεωρητικά ζητήματα για τη Συμβουλευτική και τον Επαγγελματικό Προσανατολισμό. Αθήνα: Πάντειο Πανεπιστήμιο για το Πρόγραμμα. με τίτλο Συμβουλευτικοί Ορίζοντες για τον Σχολικό Προσανατολισμό – ΣΟΣ Προσανατολισμός, Αθήνα.

Κοσμίδου-Hardy, Χρ., επιμ. (2008β), Οδηγός Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού για τον Τομέα της Εκπαίδευσης και της Απασχόλησης. Αθήνα: Επτάλοφος.

[1] Ακρωνύμιο για το: ΣΥνεργαστική Νέα Θέση για την Ευρωπαϊκή εκπαίδευση ΣΗμερα.

[2] Π.χ. Κοσμίδου-Hardy 2002, 2005, 2006.

[3] Βλ., για παράδειγμα, Kosmidou-Hardy Chrysoula and Hardy Russell (2006), EICON (Education in Information and Communication through Original Networks. Έκδοση στο πλαίσιο του Διακρατικού Ευρωπαϊκού Προγράμματος MEAC (Media Education Across the Curriculum).

Διδασκαλίαεπικοινωνία ΣΥΝΘΕΣΗ