Η δονκιχωτική γλύκα του διαβάσματος

Από τη στιγμή που αρχίζεις την περιπλάνησή σου στις σελίδες ενός βιβλίου ξέρεις ότι μπαίνεις σε ένα άλλο παράλληλο σύμπαν, σε μια ξεχωριστή ατμόσφαιρα «σύνθεση – μείγμα» της απεικόνισης του συγγραφέα και της δικής σου φαντασίωσης, και είναι βαθιά επιθυμία σου κάπου να χαθείς, να βρεις άλλους τόπους και καιρούς και να δημιουργήσεις το δικό σου προσωρινό κόσμο που θα σου αφήσει όμως κάποιο «σημάδι» στη ζωή σου.

Ξεκινώντας το διάβασμα έχεις στήσει ένα σκηνικό. Ονειρεύεσαι το πού θα κινηθεί ο συγγραφέας και όσο προχωράς στην αφήγηση κάθε φορά μετασχηματίζεις το σχεδίασμα του ονείρου σου.

Στην αρχή το διάβασμα είναι ανηφορικό. Πρέπει να μεταναστεύσεις στο χωροχρόνο που σου προτείνεται, να αποδεχτείς (έστω εν μέρει) ως βάση της όλης αναγνωστικής περιπέτειάς σου την ιστορία του συγγραφέα, να εξοικειωθείς με ονόματα και με ρόλους και κυρίως να βρίσκεται η σκέψη σου μπροστά από τη ροή της εξιστόρησης αλλά και μετά απ’ αυτή.

Ξεχερσώνεις τις δυσκολίες. Ψυχανεμίζεσαι με τις τόσες και τόσες συναισθηματικές προεκτάσεις των κεντρικών προσώπων. Παίρνεις τη θέση του βασικού ήρωα και ενώ διαβάζεις του συγγραφέα τις σκέψεις και τους στοχασμούς, παράλληλα έχεις βάλει και εσύ διαλόγους και κυρίως μονολόγους στον ίδιο τον ήρωα. Όταν διαβάζεις, διαβάζεις ταυτόχρονα και αξεδιάλυτα και τους δικούς σου στοχασμούς και δύσκολα καταλαβαίνεις τι είναι δικό σου και τι είναι ξένο. Νιώθεις ότι ο ήρωας έχει αυτομολήσει από του συγγραφέα την πένα και αποτελεί «μήλο της έριδας» ανάμεσα σε εσένα και τον συγγραφέα. Ποιος μπορεί να διαβάσει την Οδύσσεια και να μην προοικονομεί τα γεγονότα, να μην ταυτίζεται με τον Οδυσσέα, να μην αναμιγνύει τον Οδυσσέα του Ομήρου με το δικό του Οδυσσέα, να μην έχει φτάσει στο τέλος και να γυρίζει ξανά και ξανά πίσω και να αλλάζει και να τροποποιεί πρόσωπα και γεγονότα, πορείες και εμπόδια, πράγματα και συμπεράσματα;

Είναι η φοβερή ελευθερία του πνεύματός σου που μόνο με το διάβασμα μπορείς να κατακτήσεις και γίνεται αυτή η ελευθερία άλλοτε έκσταση της σκέψης και σκίρτημα της καρδιάς και άλλοτε παράξενη νοσταλγία και απόλυτα ξεχωριστή φαντασίωση. Και απλώνεται ένας συναισθηματικός κόσμος στον οποίο συνυπάρχουν του βιβλίου τα σημάδια και η δική σου ονειροφαντασία και περιπλανιέσαι και άλλοτε χάνεσαι σε απάτητα μονοπάτια και άλλοτε ξαναβρίσκεις τα προηγούμενα χνάρια σου. Γι’ αυτό νιώθεις μια μορφή εξαΰλωσης, όταν είσαι χαμένος σε σειρές και σε σελίδες, σε λέξεις και σε νοήματα ως απόρροια της έξαρσης του πνεύματός σου.

Η ύπαρξή σου μεταρσιώνεται. Μια γλυκύτητα απλώνεται στα σχήματα της αναγνωστικής σου πραγματικότητας και γεύεσαι μέσα από μια ξεχωριστή πόρτα εισόδου του εαυτού σου το πορτρέτο σου, που δεν μπορείς να τη βρεις με κανέναν άλλο τρόπο. Αλλά για να νιώσεις τη γλυκύτητα του διαβάσματος πρέπει να ξέρεις να διαβάζεις. Γιατί διάβασμα δεν είναι το (απλό) διάβασμα. Όχι, διάβασμα είναι μια κατάκτηση του πνεύματός σου που πρέπει κάθε φορά να την επιβεβαιώνεις. Είναι αποτέλεσμα συστηματικής προσπάθειας. Είναι προσωπική επινόηση. Είναι δημιουργία ζωής. Είναι τέχνης έργο. Είναι ψυχική και συναισθηματική κατάσταση. Είναι στοιχείο βαθιάς μορφωτικής κουλτούρας.

Λίγοι, πολύ λίγοι άνθρωποι ξέρουν να διαβάζουν, γι’ αυτό και είναι λίγοι τελικά οι άνθρωποι που διαβάζουν. Γιατί τσαλαβουτούν στην άκρη του ποταμιού, δεν έχουν μπει μέσα, δεν έχουν ξεγυμνωθεί, δεν έχουν πάει κόντρα στο ρεύμα του, δεν έχουν παρασυρθεί από την ορμητικότητά του, δεν έχουν παλέψει με τις παγίδες του, δεν έχουν ασκηθεί στα παιχνίδια της ροής του και νομίζουν ότι παίζοντας με τα ακροδάκτυλα των ποδιών τους από την κοίτη του ξέρουν του ποταμιού τα μυστικά.

Το διάβασμα στο τέλος γίνεται όλο και πιο γρήγορο, σαν να μαζεύονται πολλά ποτάμια και να συγκλίνουν στην εκβολή τους στη θάλασσα, στο τέλος του ταξιδιού τους. Όσο προχωράει η ροή της αφήγησης, αλλάζει και η στάση σου ως αναγνώστη. Έχεις συμφωνήσει ολόθερμα σε κάποια σημεία, έχεις σφοδρές αντιρρήσεις αλλού. Θυμώνεις ή καταλαγιάζεις. Στεναχωριέσαι ή ευχαριστιέσαι. Γοητεύεσαι ή συννεφιάζεις.

Το διάβασμα δεν γίνεται σε κατάσταση ηρεμίας. Μπορεί το φυσικό σου είδωλο να παίρνει τη μορφή αγάλματος, αλλά το πραγματικό σου είδωλο είναι ανταριασμένο. Παλεύεις με φαντάσματά σου. Όχι, ο Δον Κιχώτης δεν είναι απλά και μόνο ήρωας του Θερβάντες, δεν είναι μόνο το εμβληματικό σύμβολο του θριάμβου της φαντασίας. Κάθε φορά που διαβάζεις «μεταρσιώνεσαι» σε Δον Κιχώτη, πρέπει να είσαι και λίγο πετροβολημένος, αλλιώς δεν μπορείς να νιώσεις τη γλύκα του διαβάσματος.

Νίκος Τσούλιαςhttp://www.alfavita.gr/sites/default/files/styles/special_edition_image/public/literature-3060241_960_720.jpg?itok=Ku2sggiJhttp://www.alfavita.gr/sites/default/files/styles/medium/public/nikos_tsoylias_0_0_0_0_0_0_0_0_1_0_1_1_0_2_1_1_1_0_0_0_0_0_1_0_1_0_0_0_0_0_1_0_0_1_0_0_0_1_1_0_1_0_0_0_0_0_0_1.png?itok=_KpL6UwuΕκπαίδευσηΆρθραΕτικέτες: Νίκος ΤσούλιαςΌταν διαβάζεις, διαβάζεις ταυτόχρονα και αξεδιάλυτα και τους δικούς σου στοχασμούς και δύσκολα καταλαβαίνεις τι είναι δικό σου και τι είναι ξένο.