ΣτΕ για κρατικά πανεπιστήμια: «Ημέρα δικαίωσης και ευθύνης»

Με απόφαση της Ολομέλειας, το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε κατά πλειοψηφία συνταγματικό τον νόμο 5094/2024 για τη λειτουργία μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα, επικυρώνοντας ουσιαστικά την πιο ριζική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση των τελευταίων δεκαετιών. Ο νόμος, τον οποίο είχε εισαγάγει στη Βουλή ο τότε Υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης, προκάλεσε έντονες συζητήσεις και προσφυγές, ωστόσο πλέον διαθέτει τη σφραγίδα συνταγματικής εγκυρότητας από το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο της χώρας. Στο σκεπτικό της απόφασης, η Ολομέλεια του ΣτΕ διαπίστωσε ότι το ισχύον Σύνταγμα, σε συνδυασμό με το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν αποκλείει τη δυνατότητα λειτουργίας παραρτημάτων πανεπιστημίων που προέρχονται από άλλα κράτη-μέλη ή από χώρες της GATS, υπό τον όρο ότι τηρούνται οι αρχές της ακαδημαϊκής ελευθερίας και εξασφαλίζεται υψηλό επίπεδο σπουδών. Επισημάνθηκε ότι η ερμηνεία του άρθρου 16 του Συντάγματος πρέπει να γίνεται σε συμφωνία με τις ευρωπαϊκές αρχές περί ελευθερίας εγκατάστασης και ίδρυσης εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Οι αιτήσεις ακύρωσης που είχαν υποβάλει πανεπιστημιακοί και η ΠΟΣΔΕΠ απορρίφθηκαν, ενώ το Δικαστήριο έκρινε ότι το νέο σύστημα αδειοδότησης δεν εισάγει υπέρμετρους περιορισμούς στην ελευθερία εγκατάστασης.

Ο Υπουργός Οικονομίας Κυριάκος Πιερρακάκης, χαιρετίζοντας την απόφαση, δήλωσε ότι «η σημερινή εξέλιξη συνιστά δικαίωση της πολιτικής μας βούλησης να σπάσουμε ριζωμένα ταμπού και να δώσουμε περισσότερες επιλογές στους φοιτητές». Τόνισε ότι «η Ελλάδα παύει πλέον να αποτελεί εξαίρεση στον παγκόσμιο εκπαιδευτικό χάρτη» και επεσήμανε τη σημασία της συνύπαρξης δημόσιων και μη κρατικών πανεπιστημίων στην ενίσχυση της έρευνας, της καινοτομίας και της διεθνούς συνεργασίας. Στην ίδια δήλωση υπογράμμισε πως «το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο πιστοποιεί ότι η κυβέρνηση λειτούργησε με σεβασμό στους θεσμούς» και καταλόγισε ευθύνες σε όσους, στο όνομα του Συντάγματος, εμπόδισαν κάθε εκπαιδευτική πρόοδο.

Την ικανοποίησή του εξέφρασε και ο Ευάγγελος Βενιζέλος, καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, σημειώνοντας ότι η απόφαση του ΣτΕ επιβεβαιώνει τη θεωρητική του θέση περί «επαυξημένου Συντάγματος». Υπενθύμισε ότι ήδη από το 2001 είχε εισηγηθεί την προσθήκη ερμηνευτικής δήλωσης στο άρθρο 28, που επέτρεπε την ευθυγράμμιση του Συντάγματος με το ευρωπαϊκό δίκαιο. «Δεν απαιτείται αναθεώρηση του άρθρου 16 για την ίδρυση μη κρατικών ΑΕΙ», σημείωσε, χαρακτηρίζοντας τιμητική την αποδοχή των θέσεων που είχε διατυπώσει μαζί με τον Βασίλη Σκουρή, πρώην πρόεδρο του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Από την πλευρά του, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης χαρακτήρισε την απόφαση «ιστορικής σημασίας», επισημαίνοντας ότι «η Ελλάδα του 2025 δεν καθοδηγείται πια από τις παρωπίδες του παρελθόντος, αλλά από πολιτικές που ενισχύουν τη θέση της χώρας διεθνώς». Σε ανάρτησή του ανέφερε πως «χιλιάδες φοιτητές και οικογένειες στερήθηκαν επί δεκαετίες ένα αυτονόητο δικαίωμα λόγω ιδεοληψιών και αδράνειας». Ο κ. Μαρινάκης κατέληξε πως «η σημερινή ημέρα δεν είναι μόνο ημέρα δικαίωσης, αλλά και ημέρα ευθύνης, ώστε να συνεχίσουμε να απαντάμε στις πραγματικές ανάγκες των πολιτών με πραγματικές πολιτικές».