Γιατί κάποιοι δεν κόλλησαν κορονοϊό: Μι “άλυτη” – σχεδόν – απορία

Ένα από τα πιο εκπληκτικά πράγματα τα οποία έμαθαν οι επιστήμονες από την εσκεμμένη έκθεση εθελοντών στην Covid-19 ήταν ότι σχεδόν οι μισοί από αυτούς δεν μολύνθηκαν ποτέ – ακόμη και όταν ο ιός εισήχθη απευθείας στη μύτη τους. Ακόμη πιο περίεργο, αυτοί ήταν άνθρωποι οι οποίοι δεν είχαν μολυνθεί ή εμβολιαστεί προηγουμένως. Αυτή η λεγόμενη δοκιμή-πρόκληση σχεδιάστηκε αρχικά ως ένας τρόπος προκειμένου να επιταχυνθεί η δοκιμή των εμβολίων, ωστόσο κατέληξε ως ένα παράθυρο παρατήρησης της δυναμικής του ιού.

Τι δείχνει η εμπειρία

Δύο χρόνια πια από την έναρξη της πανδημίας, περίπου οι μισοί Αμερικανοί

εξακολουθούν να μην έχουν καταγεγραμμένη μόλυνση από τον κορονοϊό, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις. Χωρίς πιο ενδελεχή μελέτη, είναι δύσκολο να γνωρίζουμε πόσοι βρέθηκαν θετικοί σε τεστ αντιγόνου στο σπίτι, είχαν ασυμπτωματικές λοιμώξεις ή ίσως είχαν ήπιες λοιμώξεις που τις αγνόησαν ως “απλό κρυολόγημα” χωρίς να υποβληθούν ποτέ σε εξέταση.

Ωστόσο η δοκιμή-πρόκληση και οι μελέτες των επαφών σε επίπεδο νοικοκυριού δείχνουν ότι ορισμένοι άνθρωποι είναι δύσκολο να μολυνθούν. Σε μια μελέτη, μόλις το 38% των μη εμβολιασμένων ανθρώπων οι οποίοι ζούσαν με μολυσμένο άτομο κόλλησαν τον ιό. Το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 25% για τους εμβολιασμένους.

Ποιος είναι τελικά ευάλωτος;

Το γεγονός εγείρει το ερώτημα ποιος είναι ευάλωτος σε αυτό το τελευταίο κύμα, το οποίο έχει στην αιχμή του την δευτερεύουσα παραλλαγή BA.2, η οποία αρχίζει να προκαλεί αύξηση κρουσμάτων στις βορειοανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες. Οι ειδικοί τους οποίους επικαλέστηκαν οι New York Times της περασμένης εβδομάδας υπολόγισαν ότι το 45% των Αμερικανών έχουν κολλήσει Covid-19 κατά τη διάρκεια του κύματος Όμικρον, επομένως υπέθεταν ότι το υπόλοιπο 55% θα ήταν ευάλωτο στην BA.2.

Μάλλον όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Τα άτομα τα οποία – με βάση την παραπάνω λογική – θα ήταν ευάλωτα δεν μολύνονται και όσοι θα έπρεπε να έχουν ανοσία στην Όμικρον μολύνονται ξανά. Τα δε δεδομένα από τη μελέτη εκούσιας πρόκλησης λοίμωξης και τις επαφές εντός των νοικοκυριών αποκαλύπτουν ότι υπάρχει κάτι περισσότερο από το να είσαι απλά προσεκτικός και εμβολιασμένος που διαχωρίζει όσους μολύνονται και επαναμολύνονται από εκείνους που παραμένουν χωρίς καθόλου Covid.

Μια εξήγηση

Μια εξήγηση η οποία έχει δοθεί έχει να κάνει με το κοινό κρυολόγημα. Τα κρυολογήματα προκαλούνται από έναν ολόκληρο ζωολογικό κήπο ιών, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων κορονοϊών – 229E, NL63, OC43, HKU1. Μια πρόσφατη μελέτη η οποία δημοσιεύτηκε στο Nature έδειξε ότι οι άνθρωποι που έχουν παραμείνει απαλλαγμένοι από τον Covid τείνουν να έχουν περισσότερα ανοσοκύτταρα γνωστά ως Τ-λεμφοκύτταρα, τα οποία δημιουργούνται από προηγούμενες επαφές με αυτούς τους κορονοϊούς που προκαλούν κρυολόγημα.

Άλλες μελέτες, ωστόσο, έχουν δείξει το αντίθετο – ότι το να έχει περάσει κανείς πρόσφατα κρυολόγημα από κάποια μορφή κορονοϊού μπορεί να τον κάνει πιο ευάλωτο στον SARS-CoV-2. Κάθε ένα από τα δύο αποτελέσματα μοιάζει εύλογο. Η ανοσία η οποία διεγείρεται από έναν παρόμοιο ιό μπορεί να βοηθήσει στο “μπλοκάρισμα” του SARS-CoV-2 ή μπορεί να επηρεάζει την ανοσολογική απόκριση αυξάνοντας την παραγωγή αντισωμάτων τα οποία δεν λειτουργούν ιδιαίτερα καλά εναντίον αυτής της νέας απειλής. “Νομίζω ότι έχουν υπάρξει πολύ καλές μελέτες οι οποίες εκθέτουν τόσο το ένα όσο και το άλλο επιχείρημα”, αναφέρει ο ανοσολόγος Danny Altmann από το Imperial College του Λονδίνου. “Δεν θα έβαζα στοίχημα το σπίτι μου ποια είναι η ορθή απάντηση”, συμπληρώνει.

Γονίδια

Περιπλέκοντας περισσότερο τα πράγματα, τα γονίδια επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο το ανοσοποιητικό μας σύστημα ανταποκρίνεται σε οποιονδήποτε ιό – ειδικότερα, μια ομάδα εξαιρετικά μεταβλητών γονιδίων που ονομάζεται HLA. Αυτά διατηρούν τον κώδικα για τις πρωτεΐνες οι οποίες επιτρέπουν στα κύτταρα να δίνουν σήμα στο ανοσοποιητικό σύστημα ότι έχουν μολυνθεί και πρέπει να θανατωθούν. Σε μολυσμένα κύτταρα, οι πρωτεΐνες HLA μπορούν να κολλήσουν σε μέρη του ιού και να τα εμφανίσουν στο εξωτερικό μέρος ενός κυττάρου, σαν στόχο.

Το σύστημα HLA είναι σαν ένας έλεγχος εκτέλεσης μιας αποστολής για τον τρόπο με τον οποίο προγραμματίζεται το ανοσοποιητικό σύστημα, λέει ο Altmann. Είναι το πιο ποικίλο μέρος του ανθρώπινου γονιδιώματος. Καθένας από εμάς φτιάχνει διαφορετικές πρωτεΐνες HLA οι οποίες εμφανίζουν διαφορετικά μέρη του ιού ως στόχους – και που προκαλούν την παραγωγή ανοσοκυττάρων, τα οποία ονομάζονται Τ-λεμφοκύτταρα, που επιτίθενται σε διαφορετικά μέρη του ίδιου ιού.

Προηγούμενες μελέτες υποδεικνύουν ότι άτομα με συγκεκριμένους τύπους γονιδίων HLA είναι λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν συμπτωματικό Covid. Μια άλλη μελέτη εντόπισε γενετικά μοτίβα τα οποία κάνουν ορισμένα εμβολιασμένα άτομα επιρρεπή σε σοβαρή μόλυνση με Όμικρον. Συνολικά, τα άτομα τα οποία είναι πιο επιρρεπή σε έναν παθογόνο παράγοντα μπορεί να είναι πιο ανθεκτικά σε άλλους.

Ποικιλομορφία

Υπάρχει λόγος για τον οποίο η εξέλιξη ευνοεί την ποικιλομορφία για την προστασία έναντι των παθογόνων παραγόντων με τρόπο όχι ομοειδή με εκείνον που αφορά την προστασία έναντι των αρπακτικών. Τα περισσότερα ζώα θα αντιμετωπίσουν τα ίδια αρπακτικά ξανά και ξανά, επομένως είναι πιο πιθανό να μεταδώσουν τα γονίδιά τους εάν όλοι οι απόγονοί τους έχουν μια βέλτιστη άμυνα – είτε είναι ταχύτητα είτε κοχύλια, αγκάθια ή τοξίνες.

Ωστόσο οι παθογόνοι παράγοντες είναι μια διαρκώς μεταβαλλόμενη απειλή, επομένως τα ζώα τα οποία καταφέρνουν να μεταδώσουν τα περισσότερα γονίδια είναι εκείνα τα οποία παράγουν ανοσολογικά διαφορετικούς απογόνους, αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες τουλάχιστον μερικοί από αυτούς να επιβιώσουν όποιες μορφές ασθένειας κι αν εμφανιστούν.

Υπάρχουν επίσης εξωτερικές μεταβλητές που επηρεάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Για παράδειγμα, τα ζώα υπό ορισμένα είδη στρες είναι πιο επιρρεπή σε μολυσματικές ασθένειες.

Εμείς και ο ιός

Θα ήταν υπέροχο αν η μισή ανθρωπότητα είχε φυσική αντίσταση σε όλες τις προηγούμενες και μελλοντικές παραλλαγές του SARS-CoV-2 και οι επιστήμονες μπορούσαν να την μελετήσουν για να καταλάβουν πώς να μιμηθούν τις άμυνές της. Μπορεί ωστόσο να αποδειχθεί ότι διαφορετικοί άνθρωποι είναι ευάλωτοι σε διαφορετικές παραλλαγές – ότι οι παλιές παραλλαγές καταρρέουν επειδή εξαντλούνται από άτομα επιρρεπή σε μολύνσεις, ωστόσο νέες παραλλαγές αναδύονται επειδή έχουν βρει τρόπους να μολύνουν εκείνους που είναι αδιαπέραστοι μέχρι την προηγούμενη εκδοχή του ιού.

Αυτό μπορεί ακόμη και να εξηγήσει το μυστήριο του γιατί τα κύματα Covid κλιμακώνονται και στη συνέχεια αποκλιμακώνονται μετά την κορύφωσή τους. Κάποιοι επιστήμονες είχαν εκφράσει ήδη από το φθινόπωρο του 2020 την εκτίμηση ότι η ανθρώπινη ετερογένεια μπορεί να εξηγήσει γιατί οι εξάρσεις της πανδημίας αρχίζουν να υποχωρούν όταν μόνον ένα κλάσμα ανθρώπων έχει μολυνθεί. Αξίζει σίγουρα να κατανοήσουμε καλύτερα αυτό το σημείο. Ο μόνος τρόπος για να καταπολεμήσουμε αποτελεσματικά τον ιό είναι να καταλάβουμε καλύτερα και εκείνον και τον εαυτό μας.

Capital.gr