Ευαγόρας Παλληκαρίδης: Το όνομα του Κύπριου ήρωα στο 23ο Δημοτικό Σχολείο Λάρισας

“Είναι χρέος μας να συνεχίσουμε να δίνουμε στα παιδιά μας, τις αρχές, τις αξίες κι όλα όσα χρειάζονται για να κρατήσουμε την ιστορία και την παράδοση μας για το παρόν και το μέλλον”, δήλωσε από την Λάρισα, η υπουργός Παιδείας και Αθλητισμού και Νεολαίας της Κύπρου, δρ. Αθηνά Μιχαηλίδου, με αφορμή την ονοματοθεσία του 23ου Δημοτικού Σχολείου Λάρισας σε «23ο Δημοτικό Σχολείο Λάρισας – Ευαγόρας

Παλληκαρίδης». Η κ. Μιχαηλίδου, σημείωσε ότι “στην Κύπρο νιώθουμε πιο έντονα την ανάγκη σύνδεσης με την Ελλάδα και της συνέχειας γι’ αυτό και με πολύ μεγάλη χαρά δεχθήκαμε την πρόσκληση και απευθύνουμε κι εμείς από την πλευρά μας πρόσκληση στο σχολείο να επισκεφθεί με τους δασκάλους του, την Κύπρο και να έχουμε ένα πρόγραμμα συνεργασίας και με άλλα σχολεία, κάτι που θα θεσμοθετηθεί σε συνεργασία με το Ελληνικό υπουργείο Παιδείας”. Από την πλευρά της η υφυπουργός Παιδείας κ. Ζ. Μακρή υπογράμμισε ότι η επίσκεψη της Κύπριας υπουργού Παιδείας στην Λάρισα και στην Μαγνησία τον προηγούμενο μήνα δεν έχει απλά ισχυρό συμβολισμό αλλά και ουσιαστικό περιεχόμενο. “Η συνεργασία μεταξύ των δύο υπουργείων είναι αγαστή, θα συνεχιστεί και θα ενδυναμωθεί και οι εκπαιδευτικές εκδρομές με τις ανταλλαγές επισκέψεων έχουν τη σημασία τους και τις υποστηρίζουμε με ιδιαίτερη θέρμη”.

Ο δήμαρχος Λαρισαίων κ. Θαν. Μαμάκος, επεσήμανε ότι “η εκδήλωση αποδεικνύει τους ιδιαίτερους δεσμούς της πόλης αλλά και τη συμπόρευση των δύο λαών. Το 23ο δημοτικό σχολείο και η πόλη της Λάρισας αποτίουν φόρο τιμής στον Ελλληνοκύπριο αγωνιστή, τον Κύπριο ήρωα και ποιητή, Ευαγόρα Παλληκαρίδη με την ονοματοθεσία του σχολείου. Η συμπόρευση των δύο αδελφών λαών είναι δεδομένη και η διατήρηση των κεκτημένων στη βάση της διεθνούς κοινότητας και της ευρωπαϊκής οικογένειας που ανήκουν οι χώρες μας, αποτελούν υπαρξιακές αρχές που χωρίς αυτές δεν μπορούμε να προχωρήσουμε”.

Η διευθύντρια Εταιρικής Κοινωνικής Υπευθυνότητας της τράπεζας Κύπρου κ. Ε. Ιωαννίδου, επικεφαλής του SupportCy, αναφέρθηκε στην βοήθεια των εθελοντών από την Κύπρο κατά τη διάρκεια των πλημμυρών του Σεπτεμβρίου του 2023 και στη συγκεκριμένη σχολική μονάδα, τις προσπάθειες που έγιναν ένα χρόνο πριν και δήλωσε ιδιαίτερα συγκινημένη που κλήθηκε για να πάρει μέρος στη συγκεκριμένη εκδήλωση. Παρόντες μεταξύ άλλων ήταν ο πρόεδρος του Συλλόγου Κυπρίων ν. Λάρισας κ. Ντ. Αυγουστής, η διευθύντρια του 23ου δημοτικού σχολείου κ. Μ. Χάμου καθώς και εκπρόσωποι φορέων και των αρχών της πόλης. Νωρίτερα η Κύπρια υπουργός Παιδείας είχε διαδοχικές συναντήσεις με τον Μητροπολίτη Λαρίσης και Τυρνάβου κ. Ιερώνυμο, τον περιφερειάρχη Θεσσαλίας κ. Δ. Κουρέτα και τον δήμαρχο Λαρισαίων κ. Θ. Μαμάκο, ενώ το απόγευμα στις 7 θα πραγματοποιηθεί μουσική εκδήλωση στο Δημοτικό Ωδείο Λάρισας.

Ευαγόρας ΠαλληκαρίδηςΟ Ευαγόρας Παλληκαρίδης ήταν Ελληνοκύπριος αγωνιστής της Ε.Ο.Κ.Α., ήρωας της Κύπρου και ποιητής. Για τη δράση του συνελήφθη από τις βρετανικές δυνάμεις και εκτελέστηκε διά απαγχονισμού. Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης γεννήθηκε στην Τσάδα της Πάφου, στις 26 Φεβρουαρίου 1938. Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας του Μιλτιάδη. Στην οικογένεια του Ευαγόρα ανήκει – δεύτερος ξάδερφος – και ο Στέλιος Μαυρομμάτης. Πέρασε τις 6 τάξεις του Δημοτικού σχολείου με άριστα.  Την 1η Απριλίου 1953, ο Ευαγόρας πρωταγωνιστεί σε διάφορες διαδηλώσεις κατά της Αγγλοκρατίας στην Κύπρο. Συγκεκριμένα, στις 2 Ιουνίου θα γινόταν η στέψη της Βασίλισσας Ελισάβετ Β΄. Στην Βρετανική Αυτοκρατορία και σε όλες τις αποικίες γίνονταν προετοιμασίες για το μεγάλο γεγονός. Στην Πάφο στο «Ιακώβιο Γυμναστήριο» αναρτάται η σημαία του Ηνωμένου Βασιλείου, γεγονός που εξοργίζει τους μαθητές. Παραμονή της στέψης, οι μαθητές της Πάφου και οι φοιτητές του Λιασιδίου Κολεγίου οργάνωσαν διαδήλωση με αίτημα να υποσταλεί η βρετανική σημαία και να εκκενωθεί το γήπεδό τους από στρατιώτες και αστυνομικούς. Ο 15χρονος, τότε, Ευαγόρας αναρριχάται στον ιστό, κατεβάζει και σκίζει την σημαία: το γεγονός αυτό έδωσε το έναυσμα για επέκταση των διαδηλώσεων.

Οι μαθητές και το πλήθος συγκρούονται με την αστυνομία, η οποία ενισχύεται από Τούρκους. Ο διοικητής στέλνει διαταγή να αποσυρθούν οι αστυνομικοί, γιατί δεν έπρεπε η στέψη της βασίλισσας να αμαυρωθεί με αίμα. Έτσι οι μαθητές παρέσυραν ό,τι είχε σχέση με τους εορτασμούς για την στέψη. Η Πάφος έγινε το μόνο μέρος όπου δεν γιορτάστηκε η στέψη. Ο Ευαγόρας συνελήφθη, αλλά αφέθηκε ελεύθερος λόγω της μικρής του ηλικίας.

Ένταξη στην ΕΟΚΑ

Σε ηλικία 17 χρόνων, ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης εγκατέλειψε το σχολείο και εντάχθηκε στις αντάρτικες ομάδες της ΕΟΚΑ. Στις 17 Νοεμβρίου 1955 οι μαθητές του Γυμνασίου συγκεντρώθηκαν και προετοίμαζαν μια διαδήλωση από τις γνωστές που οργάνωνε η ΑΝΕ (Άλκιμος Νεολαία ΕΟΚΑ) ως αντιπερισπασμό. Οι στρατιώτες είχαν διαταγή να πυροβολήσουν αδιάκριτα τους διαδηλωτές. Ο Ευαγόρας συλλαμβάνεται και οδηγείται στο δικαστήριο με την κατηγορία ότι συμμετείχε παράνομα σε οχλαγωγίες. Ο Ευαγόρας δεν παραδέχτηκε την κατηγορία και η δίκη αναβλήθηκε για τις 6 Δεκεμβρίου. Ήταν η αρχή του τέλους.

Μια μέρα πριν τη δίκη, μπαίνει κρυφά στο σχολείο και αφήνει στην έδρα ένα σημείωμα:

Παλιοί συμμαθηταί,

Αυτή την ώρα κάποιος λείπει ανάμεσά σας, κάποιος που φεύγει αναζητώντας λίγο ελεύθερο αέρα, κάποιος που μπορεί να μη τον ξαναδείτε παρά μόνο νεκρό. Μην κλάψετε στον τάφο του, Δεν κάνει να τον κλαίτε. Λίγα λουλούδια του Μαγιού σκορπάτε του στον τάφο. Του φτάνει αυτό ΜΟΝΑΧΑ.
Θα πάρω μιαν ανηφοριά θα πάρω μονοπάτια
να βρω τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά.
Θ΄ αφήσω αδέλφια συγγενείς, τη μάνα, τον πατέρα
μεσ΄ τα λαγκάδια πέρα και στις βουνοπλαγιές.
Ψάχνοντας για τη Λευτεριά θα ΄χω παρέα μόνη
κατάλευκο το χιόνι, βουνά και ρεματιές.
Τώρα κι αν είναι χειμωνιά, θα ΄ρθει το καλοκαίρι
Τη Λευτεριά να φέρει σε πόλεις και χωριά.
Θα πάρω μιαν ανηφοριά θα πάρω μονοπάτια
να βρω τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά.
Τα σκαλοπάτια θ΄ ανεβώ, θα μπω σ΄ ενα παλάτι,
το ξέρω θαν απάτη, δεν θαν αληθινό.
Μεσ΄ το παλάτι θα γυρνώ ώσπου να βρω τον θρόνο,
βασίλισσα μια μόνο να κάθεται σ΄ αυτό.
Κόρη πανώρια θα της πω, άνοιξε τα φτερά σου
και πάρε με κοντά σου, μονάχα αυτό ζητώ.
Γειά σας παλιοί συμμαθηταί. Τα τελευταία λόγια τα γράφω σήμερα για σας. Κι όποιος θελήσει για να βρει ένα χαμένο αδελφό, ένα παλιό του φίλο, ας πάρει μιαν ανηφοριά ας πάρει μονοπάτια να βρει τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά. Με την ελευθερία μαζί, μπορεί να βρει και μένα. Αν ζω, θα μ΄ βρει εκεί.

Ευαγόρας Παλληκαρίδης

Ήρωας ως το τέλος

Στις 18 Δεκεμβρίου 1956 μαζί με άλλους δύο συναγωνιστές του μετέφεραν όπλα και τρόφιμα από τη Λυσό. Ξαφνικά βρέθηκαν αντιμέτωποι με βρετανική περίπολο. Οι δύο συναγωνιστές του Ευαγόρα κατάφεραν να διαφύγουν, αλλά ο ίδιος συνελήφθη. Στην κατοχή του είχε ένα οπλοπολυβόλο Μπρεν γρασαρισμένο. Ήταν συνεπώς ανέτοιμο για να χρησιμοποιηθεί. Επίσης κουβαλούσε 3 γεμιστήρες γεμάτες. Κατηγορήθηκε για κατοχή και διακίνηση οπλισμού και μεταφέρθηκε στη Λευκωσία και η δίκη ορίζεται για τις 25 Φεβρουαρίου. Στη δίκη του, ο Παλληκαρίδης δεν άφησε περιθώρια στους δικηγόρους του να τον υπερασπιστούν, αφού παρά τις αντιρρήσεις τους παραδέχθηκε την ενοχή του: “Γνωρίζω ότι θα με κρεμάσετε. Ό,τι έκαμα το έκαμα ως Έλλην Κύπριος όστις ζητεί την Ελευθερίαν του. Τίποτα άλλο..”

Την επόμενη μέρα της καταδίκης του Παλληκαρίδη, οι μαθητές του Γυμνασίου Πάφου απείχαν από τα μαθήματά τους σε ένδειξη διαμαρτυρίας και έστειλαν τηλεγράφημα στον Τζον Χάρντινγκ, με το οποίο του ζητούσαν να απονεμηθεί χάρη στον Ευαγόρα. Όλος ο κόσμος αρχίζει μια προσπάθεια να σώσει τον νεαρό μαθητή. Η ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να αποτρέψει την εκτέλεσή του. Η Κυπριακή αδελφότητα Αθηνών ζητά προσωπική παρέμβαση του βασιλιά Παύλου. Η Βουλή των Ελλήνων στέλνει τηλεγραφήματα προς την Βουλή των Κοινοτήτων και τα Ηνωμένα Έθνη. Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Δωρόθεος ο Χωρεπίσκοπος Σαλαμίνος Γεννάδιος, ο δήμαρχος Λευκωσίας κ. Δέρβης, 40 Εργατικοί Βρετανοί βουλευτές, συντεχνίες, ο Αρχιεπίσκοπος Νοτίου Αφρικής Νικόδημος, ο Αμερικανός Γερουσιαστής Fulton, απλοί πολίτες προσπαθούν να ματαιώσουν αυτή την εκτέλεση. Ο Χάρτινγκ όμως και η βρετανική διπλωματία απορρίπτει την απονομή χάριτος.

Το τελευταίο γράμμα

Ο Ευαγόρας στο τελευταίο γράμμα του δηλώνει: Θ΄ ακολουθήσω με θάρρος τη μοίρα μου. Ίσως αυτό να ναι το τελευταίο μου γράμμα. Μα πάλι δεν πειράζει. Δεν λυπάμαι για τίποτα. Ας χάσω το κάθε τι. Μια φορά κανείς πεθαίνει. Θα βαδίσω χαρούμενος στην τελευταία μου κατοικία. Τι σήμερα τι αύριο; Όλοι πεθαίνουν μια μέρα. Είναι καλό πράγμα να πεθαίνει κανείς για την Ελλάδα. Ώρα 7:30. Η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου. Η πιο όμορφη ώρα. Μη ρωτάτε γιατί.

Απαγχονίστηκε στις 14 Μαρτίου 1957, σε ηλικία μόλις 19 ετών. Ήταν ο νεαρότερος αλλά και ο τελευταίος αγωνιστής που απαγχονίστηκε από τους Βρετανούς. Ο τάφος του βρίσκεται στα Φυλακισμένα Μνήματα στη Λευκωσία.