Απονομή βραβείου μεταφρασμένης ποίησης «Άρης Αλεξάνδρου»

Την ερχόμενη Δευτέρα 11 Νοεμβρίου στις 19.00 στην Στοά του Βιβλίου θα γίνει η απονομή του φετινού βραβείου μεταφρασμένης ποίησης «Άρης Αλεξάνδρου» και συζήτηση για την ποίηση και την μετάφρασή της στον καιρό της κρίσης.

Στην εκδήλωση θα μιλήσουν οι: Γιώργος Κεντρώτης ποιητής, μεταφραστής, καθηγητής θεωρίας και πράξης της μετάφρασης στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, ο Στρατής Πασχάλης ποιητής, μεταφραστής και η Έφη Γιαννοπούλου μεταφράστρια, μέλος της συντακτικής ομάδας του περιοδικού Unfollow.

Τη συζήτηση θα συντονίσει ο Αλέξης Ζήρας.

Το σκεπτικό της επιτροπής θα παρουσιάσει ο διευθυντής του περιοδικού Κώστας Γ. Παπαγεωργίου

Η κριτική επιτροπή είναι οι: Τιτίκα Δημητρούλια, Αλέξης Ζήρας, Γιώργος Μπλάνας, Κώστας Γ. Παπαγεωργίου, Βαγγέλης Χατζηβασιλείου.

Την εκδήλωση και την επιμέλεια της έχουν οι εκδόσεις Γκοβόστη και το περιοδικό «Τα ποιητικά».

Ο Άρης Αλεξάνδρου

Ο Άρης Αλεξάνδρου είναι ένας από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς Έλληνες συγγραφείς, με πολύ σημαντικό μεταφραστικό έργο -ο οποίος έγινε ιδιαίτερα γνωστός με το μυθιστόρημά του Το Κιβώτιο- αλλά και ποιητής. Τα γραπτά του αντιπροσωπεύουν το ιδεώδες πρότυπο της πνευματικής ανεξαρτησίας. Δεν υποτάχτηκε στις υποδείξεις και προτροπές κάποιας ιδεολογίας και ουδέποτε εντάχθηκε σε κάποιο «κοπάδι» πιστών οπαδών.

Μνημειώδης είναι η φράση του “Δεν ανήκω σε κανένα κόμμα και σε καμιά πολιτική οργάνωση. Δεν είμαι μέλος καμιάς εκκλησίας. Δεν είμαι οπαδός καμιάς θρησκείας…” (στη συλλογή κειμένων του Έξω Απ’ τα Δόντια, εκδ. Ύψιλον 1982).

Ο Άρης Αλεξάνδρου (φιλολογικό ψευδώνυμο του Αριστοτέλη Βασιλειάδη) γεννήθηκε στο Λένινγκραντ από πατέρα Έλληνα (Βασίλη Βασιλειάδη) και μητέρα Ρωσίδα εσθονικής καταγωγής (την Πολίνα Άντοβνα Βίλγκεμσον), το 1922.

Πήγε με την οικογένειά του στην Ελλάδα το 1928 και αφού έμεινε δύο χρόνια στη Θεσσαλονίκη, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές του σπουδές στο Βαρβάκειο. Έδωσε εξετάσεις και πέρασε στην ΑΣΟΕΕ, όμως εγκατέλειψε σύντομα τις σπουδές του για να ασχοληθεί με τη μετάφραση στα ελληνικά Ρώσων συγγραφέων στον εκδοτικό οίκο Γκοβόστη, με το ψευδώνυμο Άρης Αλεξάνδρου (1943).

Από την εποχή της μεταξικής δικτατορίας, ο Αλεξάνδρου μαζί με μερικούς φίλους του, είχε δημιουργήσει μια ομάδα μαρξιστικού προσανατολισμού, η οποία συνέχισε τη δράση της τον πρώτο καιρό της κατοχής. Το 1941 η ομάδα αυτή προσχώρησε σε μια κομμουνιστική οργάνωση από μέλη της πρώην ΟΚΝΕ, από την οποία όμως ο Αλεξάνδρου αποχώρησε ένα χρόνο αργότερα.

Οι αγγλικές δυνάμεις τον συνέλαβαν το 1944 και τον έστειλαν στο στρατόπεδο Ελ Ντάμπα. Παρέμεινε έγκλειστος εκεί μέχρι τον Απρίλιο του 1945. Από τότε και για 15 χρόνια, ο Άρης Αλεξάνδρου γνώρισε διώξεις και εκτοπίστηκε για τις πολιτικές του ιδέες στη Λήμνο, τη Μακρόνησο, τον Άγιο Ευστράτιο και αλλού. Το 1948, μολονότι δεν είχε ουδεμία ανάμειξη στον εμφύλιο πόλεμο, καταδικάστηκε σε αναγκαστικό «παραθερισμό» στα διάφορα στρατόπεδα εκτόπισης (Ιούλης 1948-Δεκέμβρης 1951). Το 1952 συλλαμβάνεται ξανά και καταδικάζεται σε 10 χρόνια φυλάκιση (ειρκτή) ως ανυπότακτος για την περίοδο που ήταν εξόριστος!! Αποφυλακίστηκε μετά από αναθεώρηση της δίκης, αφού συμπλήρωσε 7 χρόνια «θητείας» στις φυλακές Αβέρωφ, Αίγινας και Γυάρου.

Μετά την αποφυλάκισή του παντρεύτηκε με την Καίτη Δρόσου. Με την επιβολή της δικτατορίας το 1967 διέφυγε στο Παρίσι, όπου για να επιβιώσει έκανε διάφορες δουλειές. Γύριζε κατάκοπος στο σπίτι του και έκλεβε ώρες από τον ύπνο του για να γράψει. Εργαζόταν πότε σαν το «παιδί» για όλες τις δουλειές σε πολυκατάστημα, πότε οδοκαθαριστής ή νυχτοφύλακας, πότε μεταφορέας βιβλίων, αλλά και αναγνώστης-σχολιαστής ρωσικών εγγράφων, παλεύοντας για το μεροκάματο καθώς οι καθημερινές υποχρεώσεις έτρεχαν πιεστικά, ενώ παράλληλα δεν απολάμβανε και της καλύτερης συμπαράστασης και κατανόησης από το περιβάλλον του. Και όμως έβρισκε το χρόνο που χρειαζόταν για να γράψει. Πίστευε ακλόνητα στο έργο του.

Πέθανε στο Παρίσι το 1978 από καρδιακή προσβολή.

Το συγγραφικό του έργο δεν ήταν ποσοτικά μεγάλο. Οι συνθήκες ζωής του (εξορίες και φυλακίσεις) και η ανάλωσή του σε «δουλειές του ποδαριού» δεν του επέτρεψαν να ασχοληθεί αποκλειστικά με την πνευματική παραγωγή.

Το «Κιβώτιο» είναι το μοναδικό (κυριολεκτικά και μεταφορικά) μυθιστόρημά του, αρκετό όμως για να τον κατατάξει στους εξέχοντες της νεότερης λογοτεχνίας. Το βιβλίο αυτό κυκλοφόρησε το 1972, μετά από 7 χρόνια κοπιώδους εργασίας και πολλών θυσιών.

Το «Κιβώτιο» θεωρείται κλασικό δείγμα αντι-μυθιστορήματος, καθώς ανατρέπει (χωρίς να ξενίζει) τους κανόνες και κώδικες της πεζογραφίας. Έχει περίπου τη δομή ενός προσωπικού ημερολογίου.

Ο μύθος του «Κιβωτίου» είναι συνοπτικά ο εξής: Μια 40μελής ομάδα «εθελοντών» και επίλεκτων κομμουνιστών αναλαμβάνει την ύψιστη αποστολή να μεταφέρει ένα κιβώτιο από την πόλη Ν στην πόλη Κ. Κανείς δεν έχει ιδέα για το περιεχόμενο του κιβωτίου ούτε για τον τελικό στόχο των κινήσεών τους: το αρχηγείο αρκείται να τους υποδεικνύει κάθε μέρα το δρομολόγιο της επομένης. Ωστόσο, έχει γνωστοποιηθεί σε όλους ότι η «επιχείρηση–κιβώτιο» είναι τόσο σημαντική ώστε ενδεχομένως να κρίνεται από αυτήν η έκβαση του πολέμου. Εξ ου και οι αυστηρές προδιαγραφές της πορείας: καμιά καθυστέρηση δεν θα γίνεται ανεκτή και κάθε τραυματίας ή απλώς βραδυπορών θα «κυανίζεται» (δηλαδή θα εκτελείται). Αυτή η επιχείρηση-εκατόμβη θα διαρκέσει δύο μήνες (μέσα Ιουλίου-μέσα Σεπτεμβρίου 1949). Ο μοναδικός επιζών -και αφηγητής- ολοκληρώνει την πορεία, παραδίδει το κιβώτιο στους αρμοδίους, εκείνοι το ανοίγουν και διαπιστώνεται ότι είναι άδειο! Ο αφηγητής συλλαμβάνεται και φυλακίζεται. Επιχειρεί με συνεχείς καταθέσεις του προς τις ανακριτικές Αρχές να εξηγήσει -και να ερμηνεύσει- το νόημα της παράδοξης αποστολής τους. Αυτός είναι πολύ συνοπτικά ο μύθος, η ιστορία του αντιμυθιστορήματος που τιτλοφορείται «Το Κιβώτιο».

Πρόκειται, όπως γράφτηκε πριν, για αντι-μυθιστόρημα, γιατί ακυρώνει εμφατικά όλους τους κώδικες του μυθιστορηματικού είδους, κρατώντας χαλαρά τον κώδικα του επιστολικού (μονοφωνικού) μυθιστορήματος ή του προσωπικού ημερολογίου με τα οποία συγγενεύει περισσότερο.

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο «Polis art café», Πεσμαζόγλου 5, αίθριο Στοάς βιβλίου.