Τέλος εποχής για τη συμμαχία Ευρώπης-Ηνωμένων Πολιτειών

«Υπάρχουν δεκαετίες στις οποίες δεν συμβαίνει τίποτε και εβδομάδες στις οποίες συμβαίνουν δεκαετίες». Το γνωμικό αυτό, το οποίο -μάλλον εσφαλμένα- αποδίδεται στον Λένιν ξεπεράστηκε στην πράξη την περασμένη εβδομάδα, καθώς σε μια μόλις ημέρα «συνέβησαν δεκαετίες» όσον αφορά την ιστορική συμμαχική σχέση της Ευρώπης με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η Τετάρτη 12 Φεβρουαρίου 2025θα περάσει πιθανότατα στην ιστορία ωςη ημέρα κατά την οποία καταγράφηκε ηκατάρρευση της αμυντικής -και μάλλονκαι της πολιτικής- συμμαχίας της Ευρώπηςμε τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως τηνγνωρίζαμε από το 1941 μετη Χάρτα του Ατλαντικού.

Οι σοκαριστές δηλώσεις του νέου Αμερικανού Υπουργού Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ στην έδρα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες και η τηλεφωνική συνομιλία του Ντόναλντ Τραμπ με τον Βλαντίμιρ Πούτιν ταρακούνησαν με δραματικό τρόπο τους ηγέτες και την κοινή γνώμη στην Ευρώπη, παρότι πρόκειται για μια εξέλιξη που είχε ουσιαστικά προαναγγελθεί από τη νέα ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών εδώ και πολύ καιρό. Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν ήθελαν εδώ και χρόνια να συνειδητοποιήσουν την στρατηγική απόφαση των ΗΠΑ να υποβαθμίσουν τη συμμετοχή τους στην αμυντική συμμαχία, η οποία προστάτευσε την ειρήνη στην Ευρώπη για σχεδόν οκτώ δεκαετίες.

Αυτόόμως που συνέβη την περασμένη Τετάρτηδεν ήταν απλά ένα αγενές, σκληρό άδειασματης Ευρώπης από τις Ηνωμένες Πολιτείες,στη βάση του δόγματος “εμείς συνεισφέραμεόσα συνεισφέραμε, ήρθε η ώρα να αναλάβετεεσείς την ευθύνη της άμυνας της ηπείρουσας”. Εάν επρόκειτο μόνο για μιααναβάθμιση των ευθυνών των ευρωπαϊκώνχωρών στην κοινή αρχιτεκτονική ασφάλειαςτης Ευρώπης, τότε δεν θα μπορούσε εύκολακάποιος θα εκφράσει σοβαρές αντιρρήσεις,πόσω μάλλον θυμό ή οργή. Η Αμερική σήκωσεγια δεκαετίες ένα πολύ μεγάλο βάρος γιανα προστατεύσει την Ευρώπη από τηνΣοβιετική Ένωση. Αυτά όμως που είπαν οιΑμερικανοί αξιωματούχοι την προηγούμενηεβδομάδα στα μούτρα της Ευρώπης αποτελούνμια ιστορικών διαστάσεων διάρρηξη μιαςσυμμαχίας που βασιζόταν σε κοινές αξίεςκαι αρχές, όπως τις αντιλαμβάνονταν καιδιακήρυτταν τα ελεύθερα και δημοκρατικάέθνη.

ΗΧάρτα του Ατλαντικού, την οποίασυνυπέγραψαν ο Φρανκλίνος Ρούσβελτ καιο Ουίνστον Τσόρτσιλ τον Αύγουστο 1941,προέβλεπε μεταξύ άλλων την αντίθεσηστον εδαφικό επεκτατισμό, την προστασίατου απαραβίαστου των συνόρων, την άρνησητης χρήσης βίας, τον περιορισμό τωνεμπορικών δασμών και την υποστήριξητης διεθνούς συνεργασίας για την επίτευξηοικονομικής και κοινωνικής ευημερίας.Με τις πρόσφατες αποφάσεις του ο ΝτόναλντΤραμπ υπονόμευσε τις περισσότερες απόαυτές τις αρχές και αξίες που συγκρότησαντη δυτική συμμαχία τα τελευταία 80 χρόνια.Η ομιλία δε του Αμερικανού ΑντιπροέδρουΤζ. Ντ. Βανς στη Διάσκεψη Ασφάλειας τουΜονάχου και η ψευδεπίγραφη διάλεξη περίδημοκρατικών αξιών ήταν το κερασάκι σεμια πολύ πικρή και κακόγουστη τούρτα.

Την ζοφερή κατάσταση περιέγραψεμε αδρές γραμμές ένας Ευρωπαίος διπλωμάτηςπου μίλησε στο Reuters. “Είναιξεκάθαρο πλέον ότι οι ΗΠΑ θέλουν ναδιαλύσουν την μεταπολεμική τάξη πραγμάτωνπου οι ίδιοι δημιούργησαν. Πρέπει ναπροετοιμαστούμε για αυτό και να αλλάξουμεπλήρως την συμεριφορά μας”. Η αρχή αυτήςτης αλλαγής συμπεριφοράς από την Ευρώπηαναμένεται να γίνει σήμερα το απόγευμαστο Παρίσι με την άτυπη διάσκεψη πουσυγκάλεσε ο Εμμανουέλ Μακρόν. Η Γαλλία,η Βρετανία, η Γερμανία, η Ιταλία, ηΙσπανία, η Πολωνία (εκπροσωπώντας καιτις Βαλτικές χώρες), η Δανία (εκπροσωπώνταςτις Σκανδιναβικές χώρες), η ΎπατηΕκπρόσωπος της ΕΕ και ο Γενικός Γραμματέαςτου ΝΑΤΟ θα συζητήσουν για το πως θααντιμετωπίσουν το άδεισμα από τις ΗΠΑστην υπόθεση του πολέμου στην Ουκρανίακαι το τέλος ουσιαστικά της αμυντικήςσυμμετοχής της Αμερικής στην ευρωπαϊκήασφάλεια.

Μετάτο αρχικό, και εν μέρει δικαιολογημένοσοκ, η Ευρώπη είναι αναγκασμένη νααντιμετωπίσει με αποφασιστικότητα καιρεαλισμό την νέα κατάσταση πουδιαμορφώνεται. Οι ΗΠΑ και η Ρωσίαεπιδιώκουν να διευθετήσουν το ουκρανικόζήτημα με όρους αυτοκρατορικής ισχύος,ερήμην της ίδιας της Ουκρανίας, και ναστείλουν τον λογαριασμό στα ευρωπαϊκάκράτη. Ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει μια συμφωνίαμε την οποία η Ρωσία θα κατοχυρώσει τατετελεσμένα ενός βάναυσου επιθετικούπολέμου, οι ΗΠΑ θα λάβουν ως λάφυρα ταπολύτιμα μεταλλεύματα και τις σπάνιεςγαίες της Ουκρανίας και η Ευρώπη θαστείλει ειρηνευτική αποστολή με δεκάδεςχιλιάδες στρατιώτες, χωρίς οι ΗΠΑ ναπαρέχουν έμπρακτες εγγυήσεις ασφαλείας.Θα πρέπει να είναι εντελώς ανόητοι ήαυτοκτονικοί οι Ευρωπαίοι ηγέτες καιο Βολοντίμιρ Ζελένσκι για να αποδεχθούνμια τόσο μπρουτάλ διευθέτηση.

Γιατη συμπεριφορά της νέας κυβέρνησης τωνΗΠΑ έδωσε έναν επιτυχημένο χαρακτηρισμόο Υπουργός Εξωτερικών της Σιγκαπούρης.“Οι ΗΠΑ ξεκίνησαν ως απελευθερωτές,μετατράπηκαν σε αναδιαρθρωτές καικαταλήγουν σε συμπεριφορά ιδιοκτήτηακινήτου που απαιτεί ενοίκιο”. Δυσάρεστομεν, αληθινό δε. Το θέμα είναι όμως μεποιό τρόπο η Ευρώπη θα μπορέσει νααντιμετωπίσει τη νέα πολύ σκληρήπραγματικότητα, καθώς η αποστολή αυτήείναι εξαιρετικά δύσκολη. Είναιχαρακτηριστικό πως η σημερινή διάσκεψηστο Παρίσι αποτελεί ουσιαστικά μιαπροσπάθεια συγκρότησης μιας συμμαχίαςτων προθύμων, καθώς είναι πρακτικάαδύνατη η θεσμική ενεργοποίηση τηςΕυρωπαϊκής Ένωσης, λόγω της αρχής τηςομοφωνίας και της παρουσίας σε αυτή τωνρωσόφιλων κυβερνήσεων της Ουγγαρίαςκαι της Σλοβακίας.

Ηαισιόδοξη πτυχή αυτής της ζοφερήςκατάστασης για την Ευρώπη είναι πως μετον σκληρό έως εχθρικό του τρόπο οΝτόναλντ Τραμπ ξύπνησε τους Ευρωπαίουςηγέτες από τον βολικό λήθαργο/ψευδαίσθησητης αμερικανικής ομπρέλας ασφάλειας.Για τις ΗΠΑ η Ρωσία πλέον δεν είναιαντίπαλος και η νέα παγκόσμια τάξηπραγμάτων έρχεται ερήμην των βασικώναρχών του διεθνούς δικαίου. Αδιανόηταπράγματα για την ευρωπαϊκή ψυχοσύνθεσηκαι τρόπο σκέψης, αλλά αυτή είναι ησκληρή πραγματικότητα που έχουμε πλέοννα αντιμετωπίσουμε.

Διαβάστε περισσότερα στο iefimerida.gr