Μέγα-τσουνάμι ταρακούνησε τη Γη για 9 ημέρες, σύμφωνα με νέα επιστημονική έρευνα

Τον Σεπτέμβριο του 2023, οι επιστήμονες παρατήρησαν μια περιέργη σεισμική δόνηση που διήρκεσε εννέα ημέρες, χωρίς να μπορούν να κατανοήσουν τι ακριβώς είναι σε τι οφείλεται. Σύμφωνα με νέα επιστημονική έρευνα που πραγματοποιήθηκε σχεδόν δύο χρόνια μετά το συμβάν, τη σεισμική αυτή δόνηση προκάλεσε ένα γιγαντιαίο τσουνάμι ύψους 200 μέτρων που προκλήθηκε από την κατάρρευση ενός βουνού στη Γροιλανδία.

Τον Σεπτέμβριο του 2023, επιστήμονες σε όλο τον κόσμο παρατήρησαν ένα περίεργο σεισμικό σήμα που επαναλαμβανόταν κάθε 90 δευτερόλεπτα για εννέα συνεχόμενες ημέρες. Ωστόσο, κανείς τότε δεν μπορούσε να εξηγήσει την πηγή του ή να καταλάβει τι το προκαλεί.

Πρόσφατα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, χρησιμοποιώντας προηγμένα δορυφορικά δεδομένα, επιβεβαίωσαν πως η αιτία ήταν η κατάρρευση ενός βουνού ύψους 1.200 μέτρων στο απομακρυσμένο φιόρδ Dickson της Γροιλανδίας, που κατέρρευσε,  απελευθέρωσε περίπου 25 εκατομμύρια κυβικά μέτρα βράχου και πάγου.

Αυτό προκάλεσε ένα τεράστιο κύμα, το οποίο εγκλωβίστηκε μέσα στο φιόρδ και αναπήδαγε μπρος-πίσω σαν ένα στάσιμο κύμα.

Ο επικεφαλής της μελέτης, Thomas Monahan, υπότροφος στο πρόγραμμα Schmidt AI in Science στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, δήλωσε:

«Το κύμα ήταν ουσιαστικά ένας τεράστιος τοίχος νερού που αναπήδαγε μέσα στο φιόρδ. Υπολογίζουμε ότι ασκούσε δύναμη 500 Giga Newtons — το αντίστοιχο της ταυτόχρονης εκτόξευσης 14 πυραύλων Saturn V».

Η ενέργεια αυτή ήταν τόσο ισχυρή που έγινε αισθητή σε σεισμολογικούς σταθμούς σε όλο τον κόσμο για πάνω από μία εβδομάδα.

Παρά την τεράστια ισχύ του, κανένας δεν παρατήρησε το τσουνάμι άμεσα. Ακόμη και ένα δανέζικο στρατιωτικό σκάφος που επισκέφθηκε το σημείο λίγες μέρες αργότερα δεν εντόπισε τίποτα ασυνήθιστο. Ο λόγος ήταν ότι το ύψος του κύματος μειώθηκε ραγδαία.

«Αφού οι στρατιωτικοί δεν ήξεραν τι να ψάξουν και το φαινόμενο ήταν ήδη σε ύφεση, το κύμα πέρασε εντελώς απαρατήρητο», εξήγησε ο Monahan.

Το μυστήριο λύθηκε χάρη στον δορυφόρο Surface Water Ocean Topography (SWOT), που εκτοξεύθηκε το 2022. Ο δορυφόρος αυτός διαθέτει δύο κεραίες σε απόσταση 10 μέτρων η μία από την άλλη και μπορεί να καταγράφει με ακρίβεια εκατοστών το ύψος της επιφάνειας του νερού.

Για πρώτη φορά, οι ερευνητές μπόρεσαν να παρατηρήσουν τις αλλαγές στην επιφάνεια του νερού μέσα στο φιόρδ, βλέποντας το πώς έγερνε η επιφάνεια κατά τη διάρκεια της ταλάντωσης. Συνδυάζοντας αυτά τα δεδομένα με σεισμολογικές μετρήσεις από χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, κατάφεραν να ανασυνθέσουν το μέγεθος και τη συμπεριφορά του κύματος.

Επιπλέον, εξέτασαν τις καιρικές και παλιρροϊκές συνθήκες της περιόδου και απέκλεισαν κάθε άλλο ενδεχόμενο πέρα από την κατολίσθηση ως αίτιο του κύματος.

Η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι η κατάρρευση του βουνού προκλήθηκε όταν οι υψηλότερες θερμοκρασίες από την κλιματική αλλαγή αποδυνάμωσαν τον κοντινό παγετώνα, κάνοντας στο βουνό να καταρρεύσει μέσα στο φιόρδ.

«Η κλιματική αλλαγή προκαλεί νέα, ακραία φαινόμενα σε απομακρυσμένες περιοχές όπως η Αρκτική», είπε ο Monahan. «Κι εκεί είναι που οι δυνατότητες μας για μέτρηση με φυσικούς αισθητήρες είναι περιορισμένες».

Ο συν-συγγραφέας της μελέτης, Καθηγητής Thomas Adcock, πρόσθεσε:

«Αυτή η έρευνα δείχνει πώς η επόμενη γενιά δορυφορικών δεδομένων μπορεί να ρίξει φως σε φαινόμενα που στο παρελθόν έμεναν ανεξήγητα. Θα αποκτήσουμε νέες γνώσεις για ακραία ωκεάνια φαινόμενα όπως τα τσουνάμι, οι καταιγίδες και τα “τερατώδη κύματα”».

Το φιόρδ Dickson αποτελεί δημοφιλή διαδρομή για τουριστικά πλοία. Εάν κάποιο από αυτά βρισκόταν εκεί τη στιγμή του τσουνάμι, το αποτέλεσμα θα μπορούσε να ήταν καταστροφικό.

Το περιστατικό αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία καθώς συνδέεται με το ευρύτερο πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής. Μόλις την περασμένη εβδομάδα, η μερική κατάρρευση του παγετώνα Birch στην Ελβετία προκάλεσε πλημμύρες που κατέστρεψαν σχεδόν το 90% του χωριού Blatten, με φόβους για περαιτέρω καταρρεύσεις και απώλειες ζωών.

Η έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Communications όχι μόνο εξηγεί ένα ανεξήγητο παγκόσμιο φαινόμενο, αλλά και υπογραμμίζει τη σημασία της τεχνολογίας για την κατανόηση και πρόβλεψη μελλοντικών κινδύνων. Με την κλιματική αλλαγή να εντείνει τα φυσικά φαινόμενα, τέτοιου είδους εργαλεία θα είναι καθοριστικά για την προστασία ανθρώπων και υποδομών.