Έκπληκτοι οι αρχαιολόγοι: Ανακάλυψαν εργαλείο 20.000 ετών – Είναι το αρχαιότερο του είδους του

Οι προϊστορικοί άνθρωποι χρησιμοποιούσαν κόκαλα φαλαινών για την κατασκευή εργαλείων πριν από περίπου 20.000 χρόνια, σύμφωνα με νέα μελέτη επιστημόνων από το Ινστιτούτο Περιβαλλοντικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Αυτόνομου Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης (ICTA-UAB), το Γαλλικό Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας (CNRS) και το Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας.

Η ανακάλυψη αυτή επεκτείνει σημαντικά τη γνώση μας για τη χρήση των κουφαριών μεγάλων ζώων από τους πρώιμους ανθρώπους ενώ προσφέρει παράλληλα πολύτιμα στοιχεία για την θαλάσσια οικολογία της περιόδου.

Είναι ήδη γνωστό στους επιστήμονες πως οι φάλαινες, ως τα μεγαλύτερα ζώα στη Γη, παρείχαν πλούσιες ποσότητες τροφής και υλικών (όπως λάδι και κόκαλα) στις πρώτες ανθρώπινες κοινότητες. Μάλιστα, πιστεύεται ότι διαδραμάτισαν κομβικό ρόλο στην επιβίωση πολλών παράκτιων κοινοτήτων της αρχαίας ανθρωπότητας.

Ωστόσο, η ακριβής ιχνηλάτηση των απαρχών της σχέσης ανάμεσα στον άνθρωπο και τις φάλαινες είναι δύσκολη, κυρίως επειδή οι παράκτιοι αρχαιολογικοί χώροι είναι ευάλωτοι στη διάβρωση και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, γεγονός που δυσχεραίνει τη διατήρηση αποδεικτικών στοιχείων και την επαρκή μελέτη τους από τους επιστήμονες.

Η μελέτη, της οποία ηγήθηκε ο Jean-Marc Pétillon (CNRS) σε συνεργασία με την επιστήμονα του ICTA-UAB, Krista McGrath, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Communications, αναλύοντας 83 εργαλεία από κόκαλα φαλαινών που ανασκάφηκαν σε θέσεις γύρω από τον Κόλπο της Βισκαϊκής, καθώς και 90 επιπλέον δείγματα από το Σπήλαιο Santa Catalina, επίσης στην επαρχία της Βισκαϊκής.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τεχνικές φασματομετρίας μάζας και ραδιοχρονολόγηση για να προσδιορίσουν το είδος και την ηλικία των ευρημάτων.

«Η μελέτη μας αποκαλύπτει ότι τα κόκαλα προέρχονται από τουλάχιστον πέντε διαφορετικά είδη μεγάλων φαλαινών, με τα αρχαιότερα δείγματα να χρονολογούνται περίπου στα 19.000–20.000 χρόνια πριν. Πρόκειται για μερικές από τις αρχαιότερες αποδείξεις χρήσης φαλαινών από τον άνθρωπο», δηλώνει ο Jean-Marc Pétillon.

Η Krista McGrath, κύρια συγγραφέας του άρθρου, εξηγεί: «Η τεχνική ZooMS (φασματομετρία μάζας κολλαγόνου) είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στη μελέτη της βιοποικιλότητας παλαιών θαλάσσιων θηλαστικών, ειδικά όταν απουσιάζουν τα χαρακτηριστικά μορφολογικά στοιχεία, όπως συμβαίνει συχνά στα αντικείμενα από κόκαλο. Κατορθώσαμε να ταυτοποιήσουμε είδη όπως φυσητήρες, πτεροφάλαινες, γαλάζιες φάλαινες —όλα είδη που ακόμη ζουν στον Κόλπο της Βισκαϊκής— καθώς και γκρίζες φάλαινες, οι οποίες σήμερα περιορίζονται κυρίως στον Βόρειο Ειρηνικό και την Αρκτική».

Παράλληλα, τα χημικά δεδομένα που έδωσαν τα δείγματα υποδεικνύουν ότι οι διατροφικές συνήθειες των αρχαίων φαλαινών διέφεραν σε κάποιο βαθμό από εκείνες των σύγχρονων, στοιχείο που μπορεί να αντανακλά αλλαγές είτε στη συμπεριφορά των ζώων είτε στο θαλάσσιο περιβάλλον.

Συνολικά, η ανακάλυψη αυτή όχι μόνο ενισχύει την κατανόηση της πρώιμης ανθρώπινης αξιοποίησης φαλαινών, αλλά και ρίχνει φως στον οικολογικό ρόλο που διαδραμάτιζαν οι φάλαινες στα παλαιοπεριβάλλοντα.