Υιοθετήθηκε κι έζησε τον εφιάλτη –Άδειασμα Κουρσουμπά σε ΥΚΕ

Μια ιστορία βλέπει το φως της δημοσιότητας έστω και αργοπορημένα, για να ανοίξει αφενός ο φάκελος των υιοθετημένων παιδιών στην Κύπρο και το ευρύτερο πλαίσιο και αφετέρου για να αποκαλυφθεί ο εφιάλτης που έζησε ένα παιδί το οποίο υιοθέτησε οικογένεια στην Κύπρο.

Η Επίτροπος Προστασίας Δικαιωμάτων του Παιδιού Λήδα Κουρσουμπά, μέσα από το πόρισμά της, αδειάζει ουσιαστικά

τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, οι οποίες, όπως τονίζει στα συμπεράσματά της, επέδειξαν πως η «απαράδεκτη αδράνεια των ΥΚΕ ως προς την άμεση κινητοποίηση για προστασία του παιδιού συνεχίστηκε, παρ’ όλο ότι ενημερώθηκαν από την ΕΨ του σχολείου για την ψυχολογική κατάσταση του παιδιού».

Το ιστορικό της υπόθεσης

Η ανήλικη τότε, υιοθετήθηκε το 2000 από ζευγάρι Ελληνοκυπρίων, σε ηλικία 8 ετών, μέσω του συστήματος των διακρατικών υιοθεσιών. Οι θετοί γονείς προέρχονται από χαμηλό κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο και διέμεναν σε χωριό της επαρχίας Πάφου. Και οι δύο γονείς ήταν απόφοιτοι σχολείων μέσης εκπαίδευσης.

Το παράπονο υποβλήθηκε από την ίδια, ως ενήλικη πλέον, σε κατ’ ιδίαν συνάντησή της με Λειτουργό του Γραφείου της Επιτρόπου στις 14/01/2014. Στα πλαίσια της κατ’ ιδίαν συζήτησης που είχε με Λειτουργό του Γραφείου, ανέφερε ότι ως παιδί βίωνε, από την αρχή της υιοθεσίας της, ενδοοικογενειακή βία -λεκτική, ψυχολογική και σωματική βία- και από τους δύο γονείς. Η παραπονούμενη άφησε να εννοηθεί ότι άσκηση βίας υπήρχε και από τον πατέρα της προς τη μητέρα της.

Σε ηλικία 11 ετών ξεκίνησε να βιώνει τη σεξουαλική κακοποίηση από τον θετό της πατέρα, με αγγίγματα σεξουαλικής φύσης στο σώμα και τα γεννητικά όργανα, είσοδο στο μπάνιο την ώρα που λουζόταν το παιδί, αφαίρεση των κλειδιών από τις πόρτες, καθώς και λεκτική, σεξουαλική βία.

Η ίδια υποστήριξε ότι η σεξουαλική της κακοποίηση σταμάτησε όταν έγινε 18 χρόνων και με τη βοήθεια των ΥΚΕ εγκατέλειψε την οικογενειακή εστία.

Οι ενέργειες των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας και ο εφιάλτης του παιδιού

Σύμφωνα με την παραπονούμενη, οι επισκέψεις της Λειτουργού Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας (ΛΥΚ) στο σπίτι τους ήταν αραιές, παρ’ όλο ότι, η ίδια, τηλεφωνικώς, είχε αναφέρει σε διάφορες περιπτώσεις προς τις ΥΚΕ κακοποίησή της (τουλάχιστον ψυχολογική, λεκτική και σωματική). Όπως ισχυρίστηκε, στις αραιές επισκέψεις της στην οικογένεια, η λειτουργός είχε συναντήσεις, αρχικά, με τους γονείς και στη συνέχεια με το παιδί, χωρίς όμως ουσιαστικό αποτέλεσμα.

Όπως ανέφερε η ίδια, μετά από κάθε επίσκεψη της ΛΚΥ βίωνε περισσότερη βία.

Σε ηλικία 13 ετών, συγγενείς του ζεύγους παρατήρησαν στη συμπεριφορά της σημάδια τα οποία τους οδήγησαν να την πάρουν σε Ψυχίατρο σε Νοσοκομείο. Το παιδί ανάφερε την κακοποίηση την οποία βίωνε και στον Ψυχίατρο που την παρακολούθησε.

Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας δημιούργησαν προσωπικό φάκελο για την παραπονούμενη μόλις τον Νοέμβριο του 2008 – οκτώ χρόνια μετά την ολοκλήρωση των διαδικασιών υιοθεσίας – μετά από καταγγελία που υποβλήθηκε στις Υπηρεσίες από το σχολείο της Χ.Χ. για σωματική και ψυχολογική κακοποίηση του παιδιού από τους γονείς της.

Όπως αναφέρει το πόρισμα της Επιτρόπου, οι Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας αναφέρουν ότι από την επίσκεψη της παραπονούμενης τον Μάιο του 2008, δε διαφάνηκε να υπάρχει σεξουαλική κακοποίηση του παιδιού, ωστόσο σημειώνουν ότι η ανήλικη βίωνε καταπίεση και ρατσιστική συμπεριφορά, ενώ ένιωθε ότι οι γονείς της δεν την είχαν αποδεχτεί ουσιαστικά ως παιδί τους και φοβόταν ότι θα τη διώξουν.

Οι Υπηρεσίες αναφέρουν ότι, ενώ ζητήθηκε από τους γονείς όπως προγραμματίσουν νέο ραντεβού για περαιτέρω παρακολούθηση του παιδιού για σκοπούς στήριξης και βελτίωσης των διαπροσωπικών τους σχέσεων, όπως επίσης και συνέχιση της συνεργασίας του με Κλινικό Ψυχολόγο, αυτό δεν έγινε.

Όπως ανέφεραν στην Επίτροπο, η καταγγελία διερευνήθηκε, αλλά δε διαπιστώθηκε σεξουαλική κακοποίηση της. Οι ΥKE δεν επιβεβαιώνουν ότι δέχτηκαν συγκεκριμένη αναφορά για σεξουαλική κακοποίησή της από τους γονείς της στο στάδιο αυτό, ενώ οι ΥΨΥ δεν αναφέρουν οποιαδήποτε επικοινωνία των ΥΚΕ μαζί τους κατά το στάδιο αυτό, σε σχέση με τους ισχυρισμούς της για σεξουαλική κακοποίηση. Ούτε η Αστυνομία έχει οποιαδήποτε αναφορά για καταγγελία σεξουαλικής κακοποίησής της στο συγκεκριμένο χρονικό σημείο.

Η ανήλικη εμφάνισε και κτυπήματα στο πρόσωπο, ωστόσο, όπως σημειώνει το πόρισμα της Επιτρόπου, στο διάστημα που μεσολάβησε από τις 25/11/2008, οπότε και άνοιξε ο φάκελος της παραπονούμενης από τις ΥΚΕ, μέχρι και την ενηλικίωσή της, στις 25/11/2010, η υποστήριξη που έλαβε η ίδια και η οικογένειά της από τις ΥΚΕ περιορίστηκε στο πλαίσιο αριθμού επισκέψεων της υπεύθυνης Κοινωνικής Λειτουργού (σε μια περίπτωση η επίσκεψη έγινε μαζί με την Επόπτριά της) στην οικογενειακή εστία ή τηλεφωνικών επικοινωνιών με την παραπονούμενη ή τους γονείς της.

Αυτό, όπως επισημαίνει το πόρισμα, παρά το γεγονός ότι, ήδη, από την πρώτη καταγραφή στον φάκελο της, υπάρχουν στοιχεία που παραπέμπουν σε μια μάλλον προβληματική -αν όχι δυσλειτουργική- σχέση της με τους θετούς γονείς της, η οποία εμπεριείχε στοιχεία βίας – τουλάχιστον ψυχολογικής και σωματικής.

«Χαστούκια» Επιτρόπου σε Υπηρεσίες

Πιο κάτω, αυτούσια τα συμπεράσματα της Επιτρόπου σχετικά με το ότι οι ΥΚΕ, μέσα από τις διαδικασίες που ακολούθησαν και τις επιλογές που έκαναν, απέτυχαν να διασφαλίσουν στο πλαίσιο των διακρατικών υιοθεσιών, ένα υγιές και ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον στην τότε 8χρονη Χ.Χ.. Η υιοθεσία επιβάλλεται να εξυπηρετεί πρωτίστως και κατά προτεραιότητα το συμφέρον του παιδιού, όπως επιτακτικά επιβάλλει το άρθρο 21 της Σύμβασης (paramount consideration). Οι διακρατικές υιοθεσίες παρουσιάζουν επιπλέον ιδιαιτερότητες, οι οποίες επιτάσσουν όπως οι Αρμόδιες Αρχές ενεργούν με ακόμη μεγαλύτερη προσοχή και είναι επιπρόσθετα υποστηρικτικές στη θετή οικογένεια.

Στην προκειμένη περίπτωση, ήξεραν ότι το παιδί, στη σχετικά μεγάλη ηλικία των 8 ετών, μετακινήθηκε σε ένα ξένο για το ίδιο, γλωσσικό και πολιτισμικό περιβάλλον και επιπρόσθετα, κουβαλούσε το βάρος της γονικής εγκατάλειψης, που το υποχρέωνε να ζήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα σε ορφανοτροφείο.

Οι ΥΚΕ, όχι μόνο δεν προσάρμοσαν τις ενέργειες και τις επιλογές στις ιδιαιτερότητες του κοριτσιού, αλλά επέδειξαν επαγγελματική αναποτελεσματικότητα, όσον αφορά την καταρχήν αξιολόγηση των γονεϊκών δεξιοτήτων και την καταλληλότητα του οικογενειακού πλαισίου στο οποίο θα τοποθετείτο το παιδί. Πέραν τούτου, οι ΥΚΕ, για οκτώ και πλέον χρόνια, από τη στιγμή της ολοκλήρωσης της υιοθεσίας μέχρι που υποχρεώθηκαν να συνεργαστούν με την οικογένεια ως αποτέλεσμα της καταγγελίας του σχολείου, ουδέποτε επανήλθαν προκειμένου να αξιολογήσουν κατά πόσο η τοποθέτηση του παιδιού υπήρξε επαρκής ή/και η οικογένεια χρειαζόταν στήριξη.

Η απαράδεκτη αδράνεια των ΥΚΕ ως προς την άμεση κινητοποίηση για προστασία του παιδιού συνεχίστηκε, παρ’ όλο ότι ενημερώθηκαν από την ΕΨ του σχολείου για την ψυχολογική κατάσταση του παιδιού, προσθέτει η Επίτροπος.

Η Επίτροπος σημειώνει, επίσης, απουσία συνεργασίας μεταξύ των συναρμόδιων Υπηρεσιών, που προκύπτει σε αρκετά σημεία της όλης διερεύνησης.