Κρίσιμες ώρες- Η Μαδρίτη μπορεί να ελέγξει την Καταλονία

Η Ισπανία βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με το άγνωστο: την πιθανή κήρυξη της ανεξαρτησίας της Καταλονίας, μιας από τις πιο πλούσιες επαρχίες της χώρας, η οποία βρίσκεται σε τροχιά ρήξης με τη Μαδρίτη, κάτι που ενδέχεται να έχει ανυπολόγιστες επιπτώσεις που ανησυχούν την Ευρώπη.

Οι Καταλανοί και ολόκληρη η Ισπανία έχουν μόνο ένα ερώτημα στο μυαλό τους σήμερα: Ο Κάρλες Πουτζντεμόντ, ο πρόεδρος της Καταλονίας, θα κηρύξει μονομερώς την ανεξαρτησία της επαρχίας, όπως έχει απειλήσει, ή θα κάνει πίσω;

Αυτός ο 54χρονος πρώην δημοσιογράφος, υπέρμαχος της ανεξαρτησίας

της Καταλονίας από μικρή ηλικία, αναμένεται να απαντήσει σε ερωτήματα μετά την ομιλία του ενώπιον του καταλανικού κοινοβουλίου στις 18:00 (τοπική ώρα, 19:00 ώρα Κύπρου) στη διάρκεια της οποίας θα αναφερθεί στις επιπτώσεις του δημοψηφίσματος της 1ης Οκτωβρίου για την ανεξαρτησία.

Σύμφωνα με πολλά ισπανικά μέσα ενημέρωσης, όλη την ημέρα χθες έγραφε και ξαναέγραφε την ομιλία του μαζί με τους συμβούλους τους, οι οποίοι είναι αναμφισβήτητα διχασμένοι σχετικά με το αν θα πρέπει να προχωρήσουν στην κήρυξη της ανεξαρτησίας ή όχι.

Σύμφωνα με την επίσημη ημερήσια διάταξη της σημερινής συνεδρίασης, το καταλανικό κοινοβούλιο πρόκειται να συζητήσει "την πολιτική κατάσταση" μετά "το δημοψήφισμα".

Η υπόθεση μίας μονομερούς κήρυξης ανεξαρτησίας στην Καταλονία οδήγησε τον πρωθυπουργό Μαριάνο Ραχόι να επικαλεσθεί την ενεργοποίηση του άρθρου 155 του Συντάγματος που ορίζει την ανάληψη του ελέγχου της περιοχής από την κεντρική κυβέρνηση, ένα σενάριο που δεν έχει εφαρμοσθεί ποτέ μέχρι σήμερα στη χώρα.

Η Ισπανία είναι μία εξαιρετικά αποκεντρωμένη χώρα και το Σύνταγμα του 1978 παρέχει στις 17 περιοχές της, τις αυτόνομες κοινότητες, εκτεταμένες εξουσίες σε τομείς όπως η υγεία και η εκπαίδευση.

Όμως έχει θεσπίσει ασφαλιστικές δικλείδες που επιτρέπουν στη κεντρική κυβέρνηση να επεμβαίνει στις υποθέσεις της χώρας σε περίπτωση κρίσης.

Στην περίπτωση της καταλανικής κρίσης, την σοβαρότερη από την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας μετά την φρανκική δικτατορία, το Συνταγματικό Δικαστήριο έκρινε ότι το "δημοψήφισμα της αυτοδιάθεσης" της 1ης Οκτωβρίου παραβιάζει το Σύνταγμα.

Οι αυτονομιστές επαίρονται ότι νίκησαν με το 90,18% των ψήφων και ότι νομιμοποιούνται να προχωρήσουν με την "μονομερή κήρυξη της ανεξαρτησίας".

Απέναντι σε μία τέτοια κίνηση, η Μαδρίτη έχει τη δυνατότητα να προσφύγει στο άρθρο 155, το οποίο ορίζει την λήψη των αναγκαίων μέτρων που θα υποχρεώσουν τη Βαρκελώνη να συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από το Σύνταγμα ή άλλους νόμους, με την σύμφωνη γνώμη της απόλυτης πλειοψηφίας της Γερουσίας.

Τα "αναγκαία μέτρα" δεν περιγράφονται με σαφήνεια, εξ ου και η αβεβαιότητα που περιβάλλει την εφαρμογή του.

Το άρθρο 155 επιτρέπει "την ανάληψη του ελέγχου των πολιτικών και διοικητικών οργάνων της Αυτόνομης Κοινότητας", εξηγεί η Τερέσα Φρέισες, του αυτόνομου πανεπιστημίου της Βαρκελώνης.

Αυτό σημαίνει την προσωρινή "ανάκληση" του καθεστώτος αυτονομίας της περιοχής, σύμφωνα με τον Χοσέ Κάρλος Κάνο Μοντεχάνο, του πανεπιστημίου Computense de adrid.

Δημόσιοι λειτουργοί και αιρετοί μπορούν να τεθούν σε διαθεσιμότητα και να αντικατασταθούν.

Στην περίπτωση αυτή, ο πρόεδρος της Καταλονίας Κάρλες Πουτζντεμόν μπορεί να αντικατασταθεί από τον περιφερειάρχη της Καταλονίας, κύριο εκπρόσωπο του κεντρικού κράτους στην περιοχή.

Ταυτόχρονα, η κεντρική κυβέρνηση μπορεί να αναλάβει τις αρμοδιότητες που έχουν παραχωρηθεί στη Βαρκελόνη, σε τομείς όπως η δημόσια τάξη και οι δημόσιες υπηρεσίες.

Σύμφωνα με το Χαβιέρ Πέρεθ Ρόγιο, του πανεπιστημίου της Σεβίλης, τα μέτρα του άρθρου 155 μπορεί να φθάσουν μέχρι "την διαθεσιμότητα της αυτονομιστικής κυβέρνησης, την υπαγωγή της καταλανικής αστυνομίας Mossos d` Esquadra υπό τις διαταγές του υπουργείου Εσωτερικών της Ισπανίας και το κλείσιμο του καταλανικού κοινοβουλίου".

Σύμφωνα με τον Κάνο Μοντεχάνο, δίνεται η δυνατότητα "ενδεχόμενης" προκήρυξης τοπικών εκλογών.

Ο πρωθυπουργός δεν μπορεί μονομερώς να ενεργοποιήσει το άρθρο 155. Θα πρέπει πρώτα να προειδοποιήσει τον πρόεδρο της περιοχής να επανέλθει στη συνταγματική τάξη και στη συνέχεια να του δώσει χρονικό περιθώριο για να συμμορφωθεί.

Σε περίπτωση αποτυχίας, ο πρωθυπουργός, ο Μαριάνο Ραχόι εν προκειμένω, υποβάλλει το θέμα στη Γερουσία, όπου το Λαϊκό Κόμμα έχει την πλειοψηφία, και γνωστοποιεί τα έκτακτα μέτρα που προτίθεται να εφαρμόσει.

Επί της αρχής, συνέρχεται μία επιτροπή της Γερουσίας, στη συνέχεια η ολομέλεια του σώματος. Εάν εγκρίνουν τις προτάσεις του προέδρου της κυβέρνησης με απόλυτη πλειοψηφία, ο πρωθυπουργός έχει ελεύθερα τα χέρια για να προχωρήσει στην εφαρμογή τους.

Ομως η διαδικασία μπορεί να πάρει χρόνο. "Ακόμη και επιταχύνοντας τη διαδικασία θα μπορούσε να χρειαστεί μία εβδομάδα", σύμφωνα με ένα Ισπανό γερουσιαστή, ή 8 έως 10 ημέρες, σύμφωνα με τον Πέρεθ Ρόγιο.

Εκτός του άρθρου 155, η κυβέρνηση διαθέτει και άλλα μέσα. Μπορεί να κηρύξει "κατάσταση έκτακτης ανάγκης", "κατάσταση επιβολής έκτακτων μέτρων" ή "κατάσταση πολιορκίας".

Η εφαρμογή μίας από αυτές τις "καταστάσεις" μπορεί να επηρεάσει την "ελευθερία κυκλοφορίας ή την ελευθερία του συναθροίζεσθαι", σύμφωνα με τον Κάνο Μοντεχάνο.

Ο νόμος "περί εθνικής ασφαλείας", ο οποίος θεσπίστηκε το 2015 , επιτρέπει στην κυβέρνηση να κηρύξει τη χώρα "σε κατάσταση που θέτει σε αμφισβήτηση την εθνική ασφάλεια".

Σύμφωνα με τον Μαριάνο Ραχόι, η διαδικασία αυτή αφορά καταστάσεις που βρίσκονται ανάμεσα "στις συνηθισμένες κρίσεις, την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, την κατάσταση εκτάκτων μέτρων και την κατάσταση πολιορκίας" και επιτρέπει στην κυβέρνηση να κυβερνά με νομοθετικά διατάγματα και να θέσει, για παράδειγμα, την καταλανική αστυνομία υπό τις διαταγές της Μαδρίτης.

Στο μεταξύ, μία ομάδα από οκτώ τιμηθέντες με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης δημοσίευσαν χθες ανοικτή επιστολή, με την οποία τάσσονται υπέρ της διαμεσολάβησης και του διαλόγου, προκειμένου να επιλυθεί ειρηνικά η πολιτική διένεξη ανάμεσα στην Καταλονία και την Ισπανία. Η επιστολή, που απευθύνεται "στις ηγεσίες της Ισπανίας και της Καταλονίας" και διακινήθηκε επίσης στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προτρέπει τις δύο πλευρές να διαπραγματευθούν άμεσα μία λύση, καθότι , όπως επισημαίνει, "υπάρχουν ακόμη πολλά να γίνουν, αλλά λιγοστός χρόνος".

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επανέλαβε την έκκληση της για διάλογο στην Ισπανία ώστε να τερματιστεί η κρίση στην Καταλονία, εν μέσω ανησυχιών ότι οι περιφερειακές αρχές θα κηρύξουν μονομερώς την ανεξαρτησία της επαρχίας αυτής.

Την ώρα που η κρίση στην Καταλονία εισέρχεται στην πιο κρίσιμη καμπή της, με τον Πρόεδρο της τοπικής κυβέρνησης Κάρλες Πουτζντεμόν να ετοιμάζεται να κηρύξει μονομερώς την ανεξαρτησία της περιοχής, στην αποψινή συνεδρίαση του καταλανικού Κοινοβουλίου, η λαοφιλής δήμαρχος της Βαρκελώνης Αντα Κολάου απηύθυνε έκκληση στον Ισπανό πρωθυπουργό Μαριάνο Ραχόι και τους Καταλανούς να "μην δυναμιτίζουν" τα πιθανά "περιθώρια διαλόγου" και τις "γέφυρες" συνεννόησης.

Ο εκπρόσωπος της ισπανικής κυβέρνησης κάλεσε σήμερα τον αυτονομιστή πρόεδρο της Καταλονίας Κάρλες Πουτζντεμόν "να μην προχωρήσει σε τίποτε το μη αναστρέψιμο", πριν από την ομιλία που αυτός ο τελευταίος πρόκειται να εκφωνήσει στο καταλανικό κοινοβούλιο και κατά την οποία ενδέχεται να προχωρήσει στην ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της περιφέρειάς του.

Οι κεντροδεξιοί Υπουργοί Οικονομικών της Ευρώπης στηρίζουν την άρνηση της κεντρώας κυβέρνησης της Ισπανίας να αναγνωρίσει το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία στην Καταλονία, δήλωσε ο Υπουργός Οικονομικών της Ισπανίας.

Πηγή: ΚΥΠΕ