«Η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού» Όττο Φ. Μπίσμαρκ

Η αλήθεια είναι ότι αυτή, είναι ίσως η πρώτη φορά εδώ και αρκετό καιρό που ένας Έλληνας Πρωθυπουργός δίνει μάχη απέναντι στους δανειστές της χώρας του.

Δυστυχώς όμως για την Ελλάδα, αυτό άργησε πολύ, τουλάχιστον μια πενταετία. Το θάρρος του κ. Τσίπρα απέναντι σε ένα ευρωπαϊκό κλαμπ, το οποίο έχασε εδώ και καιρό τις αρχές και τις αξίες της Ενωμένης Ευρώπης και παρέδωσε στυγνά τις τύχες των λαών της ηπείρου, στο κεφάλαιο και στα τραπεζιτικά ιδρύματα,

Η Ελλάδα, επέλεξε τους τελευταίους μήνες να ακολουθήσει μια συγκεκριμένη στρατηγική διαπραγμάτευσης, η οποία στηριζόταν κυρίως στην απειλή της ρήξης και τις πιθανές συνέπειες που αυτό θα επέφερε σε όλους.

Αν για χάρη συζήτησης, αποδεχθούμε ότι η απειλή της ρήξης, υπήρξε ποτέ για την Αθήνα, μια πραγματική εναλλακτική επιλογή, τότε αυτό θα σήμαινε, ότι η Ελληνική κυβέρνηση, όφειλε μέχρι τώρα, να είναι προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει την κατάσταση η οποία θα προέκυπτε από μια τέτοια εξέλιξη.

Με μια -έστω- απλή προσέγγιση των πραγμάτων, πρακτικά, αυτό θα σήμαινε ότι η Ελληνική κυβέρνηση όφειλε:

1. να είχε ήδη υπολογίσει τις επιπτώσεις μιας τέτοιας απόφασης και να είχε ήδη ετοιμάσει το σχέδιο δράσης της

2. να είχε ήδη εξοικονομήσει όσο το δυνατό περισσότερα χρήματα και να είχε προετοιμαστεί για την αντιμετώπιση μιας σχεδόν ολοκληρωτικής ανθρωπιστικής κρίσης, αντί να σπαταλά το κομπόδεμα της σε παροχές,

3. να είχε ήδη οργανωθεί για να εξασφαλίσει τη συνέχιση της λειτουργίας ζωτικών οργάνων του κρατικού μηχανισμού σε μια χώρα υπό χρεωκοπία,

4. να είχε ήδη προβεί σε συμφωνίες που θα της εξασφάλιζαν τη συνέχιση της εισαγωγής βασικών αγαθών, αναλώσιμων ειδών, καυσίμων και φαρμάκων (δεδομένης της σχεδόν ολοκληρωτικής εξάρτησης της από εισαγωγές),

5. να είχε ήδη προετοιμαστεί για την πιθανότητα εισαγωγής ενός νέου εθνικού νομίσματος, μαζί με την ετοιμασία ενός έκτακτου πλαισίου προστασίας των τραπεζιτικών και δημοσιονομικών λειτουργιών του κράτους -ότι μπορεί να διασωθεί σε μια τέτοια περίπτωση,

6. να είχε ήδη ετοιμάσει τα σχέδια ασφάλειας στο εσωτερικό της χώρας, για τη διαχείριση συνθηκών πανικού και έκνομων ενεργειών,

7. να είχε ήδη εξασφαλίσει αποδοτικές εγγυήσεις από ισχυρά φιλικά κράτη για την προστασία της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας, από τυχόν επιβουλές γειτόνων της, οι οποίοι ενδεχομένως, να επιθυμούσαν να εκμεταλλευτούν την αδυναμία της, και τέλος,

8. να ήταν έτοιμη να παραχωρήσει τη θέση της, σε μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας για μια συλλογική διαχείριση της κατάστασης.

Αλήθεια, πόσοι άραγε από μας, πιστεύουμε πραγματικά, ότι η Ελλάδα είναι όντως έτοιμη σήμερα, να αντιμετωπίσει τις συνέπειες μιας ρήξης; Και αν δεν είναι έτοιμη, άρα τότε η Ελλάδα, όλο αυτό τον καιρό, μπλόφαρε; Είναι τουλάχιστον αφέλεια να πιστεύει κανείς ότι οι δανειστές και οι εταίροι, αναμένουν τις δημόσιες τοποθετήσεις και τα non papers μιας κυβέρνησης για να σχηματίσουν άποψη για τη στρατηγική και τις αληθινές προθέσεις της. Υπάρχουν και άλλοι, πολύ πιο «αποδοτικοί τρόποι», τους οποίους εδώ και μερικές μέρες, μάλλον γνωρίζουν καλύτερα απ’ όλους, ο Γάλλος Πρόεδρος, Φ. Ολλάντ και οι προκάτοχοι του.

Η Ελλάδα, προσπάθησε να παίξει ένα γεωπολιτικό παιχνίδι. Αν όμως έχεις πρόθεση να χρησιμοποιήσεις το γεωπολιτικό σου χαρτί, τότε θα πρέπει να έχεις πρώτα μια ολοκληρωμένη αντίληψη των διεθνών γεωπολιτικών ισορροπιών, σχέσεων και περιβάλλοντος. Οι ισχυροί στους οποίους επενδύεις τις ελπίδες σου για σωτηρία, θα πρέπει να είναι όντως σε θέση να σε υποστηρίξουν και να είναι διατεθειμένοι να παίξουν το παιχνίδι που εσύ προσδοκάς. Θα πρέπει να έχουν συμφέρον να κινηθούν προς την ίδια κατεύθυνση με σένα και όχι συμφέρον να κινηθούν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Θα πρέπει επίσης να είναι έτοιμοι να σε βοηθήσουν άμεσα και πρακτικά κι’ όχι με «αοριστολογίες και memorandums».

Η δε διάρκεια της διαπραγμάτευσης για τόσο καθοριστικά ζητήματα, διαρκεί το πολύ 5 ή 6 μέρες και όχι 5 ή 6 μήνες. Η κορύφωση της διαπραγματευτικής σου αντιπαράθεσης, θα πρέπει να γίνεται τη στιγμή που εσύ είσαι δυνατός και όχι τη στιγμή που κινδυνεύεις να πεθάνεις από ασφυξία. Αυτή η στιγμή για την Ελλάδα, ήταν μόλις μερικές μέρες-εβδομάδες, μετά τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου. Όχι σήμερα, όχι 5 μήνες μετά.

Υπό τις περιστάσεις, η συμφωνία για την Ελλάδα, είναι σήμερα κάτι περισσότερο από αναγκαία. Χωρίς αυτό να σημαίνει την παθητική αποδοχή όλων όσων ζητούν οι δανειστές, με μια συμφωνία, η Ελλάδα, θα μπορέσει τουλάχιστον να κερδίσει πολύτιμο χρόνο.

Γιατί όμως ο χρόνος είναι τόσο σημαντικός;

Σύντομα, η Ευρώπη αναμένεται να βρεθεί ξανά αντιμέτωπη, με νέες -ακόμη μεγαλύτερες προκλήσεις. Και σ’ αυτή τη χρονική στιγμή, είναι που θα πρέπει να λάβει καθοριστικές και ιστορικές αποφάσεις για το μέλλον της. Σε μερικούς μήνες, η Ισπανία δεν αποκλείεται να αλλάξει κυβέρνηση και τότε, θα είναι η δική της σειρά να ζητήσει δραστικές αλλαγές στις πολιτικές της Ε.Ε.. Εκλογές, θα έχει επίσης το 2017 η Γαλλία, με το ακροδεξιό κόμμα της Λεπέ -και εφιάλτη της Ευρώπης, να διεκδικεί για πρώτη φορά την εξουσία. Επιπρόσθετα, το 2017, η Μεγάλη Βρετανία θα κληθεί να επιλέξει την πορεία της, εντός ή εκτός Ένωσης, με ότι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για τη συνοχή του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.

Όλα αυτά, την ίδια ώρα που η Ε.Ε., αναμένεται να βρεθεί αντιμέτωπη με την κορύφωση του μεταναστευτικού προβλήματος και τις συνεπακόλουθες εσωτερικές διαμάχες των χωρών μελών της αλλά και με επικείμενες, σημαντικές εστίες ανάφλεξης στη γειτονιά της, οι οποίες θα δοκιμάσουν σε απόλυτο βαθμό, τη συνοχή και τις αντοχές της.

Σε μια χώρα λοιπόν, όπου τα αποθεματικά της φαίνεται να αρκούν για ακόμα μερικές μέρες μόνο, είναι εξαιρετικά σημαντικό να καταφέρει να κερδίσει χρόνο. Η επιτυχία της Ελλάδας να αλλάξει την τύχη της, σ’ αυτή ακριβώς τη χρονική στιγμή της ιστορίας της, δυστυχώς δεν εξαρτάται μόνο από το δικό της θάρρος και τη δική της αποφασιστικότητα. Εξαρτάται κυρίως, από την αξιοποίηση των σωστών συγκυριών και συμμαχιών –εφόσον αυτές υπάρχουν.

Η Ελληνική ιστορία, από την εποχή του Θουκυδίδη, μέχρι τον Ιωάννη Καποδίστρια και τον Ελευθέριο Βενιζέλο, έχει αποδείξει πως σε «γενικευμένες κρίσεις», όταν οι Έλληνες αξιοποιούν σωστά τις κατάλληλες συγκυρίες και συμμαχίες, κερδίζουν πολύ περισσότερα απ΄ όσα κερδίζουν μόνοι τους, με σπασμωδικές ενέργειες που εκδηλώνονται σε λάθος στιγμή, χωρίς ψύχραιμο και αναλυτικό σχεδιασμό.

Η «αναμέτρηση» η οποία μπορεί να αλλάξει την Ευρώπη, δεν θα λάβει χώρα το 2015 αλλά εξελικτικά, τη περίοδο 2016-17. Τότε είναι που η Ελλάδα, δεν θα είναι μόνη της στις απαιτήσεις της. Τότε είναι που η Ελλάδα αλλά και οι υπόλοιποι «μικροί παίκτες» της Ένωσης, θα μπορούν να αξιοποιήσουν σημαντικές συμμαχίες και συγκυρίες με κοινά αιτήματα και στόχους, και να κερδίσουν πολύ περισσότερα. Όσο κι’ αν αυτό, δυστυχώς σημαίνει, ότι στο μεσοδιάστημα, ο πολύπαθος Ελληνισμός, θα αναγκαστεί να υποστεί περισσότερα δεινά και πόνο, λόγω των διαχρονικών λαθών των ηγεσιών του, οι οποίες αρνούνται πεισματικά να αντιληφθούν, ότι «η πολιτική δεν είναι τίποτα άλλο, από την τέχνη του εφικτού».

*Ο Αδάμος Ασπρής, είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού τίτλου στη Διπλωματία (Διαπραγματεύσεις).