Δύο διεθνολόγοι προβλέπουν ΝΑΙ στο δημοψήφισμα της Τουρκίας

Υπάρχει μια δυσκολία, αλλά φαίνεται πως θα επικρατήσει το `ναι` στο δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου στην Τουρκία για τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που θα ενισχύσουν τον νυν Πρόεδρο, Ταγίπ Ερντογάν, ένα δημοψήφισμα που κρίνεται κρίσιμο για τη μετέπειτα ιστορία της χώρας, αλλά και για την πορεία του “ερντογανικού Ισλάμ”.

Νίκος Μούδουρος και Ζήνωνας Τζιάρρας,

δύο μήνες πριν το δημοψήφισμα, σε μια ρευστή περίοδο για τη Μέση Ανατολή και ενώ η διαπραγματευτική διαδικασία στο Κυπριακό “μετρά πληγές”, προσπαθούν να προβούν σε μια πρόβλεψη και να κάνουν μια ανάλυση του εσωτερικού σκηνικού, αλλά και τις διαφοροποιήσεις στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας.

Αμφίρροπη η κατάσταση, μάλλον “ναι” στο δημοψήφισμα

Ο Μεταδιδακτορικός συνεργάτης του Τμήματος Τουρκικών και Μεσανατολικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Νίκος Μούδουρος, σημείωσε ότι με βάση τις μέχρι τώρα δημοσκοπήσεις, φαίνεται μια δυσκολία στη γενικότερη συσπείρωση του μετώπου του “ναι”, καθώς υπάρχει ένας αυξημένος προβληματισμός και σκεπτικισμός στο κυβερνών ΑΚΡ και το κόμμα Εθνικιστικής Δράσης που στηρίζει τη συνταγματική μεταρρύθμιση για τις αλλαγές που προωθούνται. Τα δύο αυτά κόμματα, εξήγησε, φτάνουν περίπου στο 61%, ενώ το “ψυχολογικό φράγμα” είναι το 52% για την επικράτηση του “ναι”, ποσοστό με το οποίο εξελέγη ο Ταγίπ Ερντογάν Πρόεδρος της Τουρκίας στην πρώτη άμεση εκλογή Προέδρου από τον λαό.

Εφόσον περάσει το “ναι”, είπε, “θα είναι η συνταγματική κατοχύρωση αυτού που βιώνει η Τουρκία από το 2014, δηλαδή την υπερσυγκέντρωση των εξουσιών στο πρόσωπο του Προέδρου, χωρίς να καθορίζονται, όπως σε άλλα προεδρικά συστήματα, οι μηχανισμοί ελέγχου και ισορροπίας έναντι της εκτελεστικής εξουσίας, όπως μια ισχυρή νομοθετική εξουσία, μια ισχυρή και ανεξάρτητη δικαστική εξουσία”. Εξήγησε, επίσης, ότι ο κόσμος στην Τουρκία είναι συνηθισμένος με μια διαφορετική πολιτική πρακτική, στην άμεση επαφή με τους Βουλευτές και όλο αυτό θα αλλάξει τώρα συντριπτικά. Και αυτό, συμπλήρωσε, βρίσκει αντιστάσεις στο επίπεδο τουλάχιστον της κατανόησης του τι πάει να γίνει.

Η αλλαγή που θα γίνει με το δημοψήφισμα, θα έχει έναν δυναμικό χαρακτήρα, δεν θα τελειώσουν τα πάντα στις 16 Απριλίου, ανέφερε ο κ. Μούδουρος, προσθέτοντας ότι η 16η Απριλίου, αναλόγως και του αποτελέσματος, θα ανοίξει μια νέα μεγάλη σελίδα στην ιστορία της Τουρκίας, με καινούργιες εξελίξεις.

Εάν ευοδωθεί η προσπάθεια Ερντογάν για τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, τότε θα πρόκειται για μια ιστορική αλλαγή στην Τουρκία, εκτίμησε ο διεθνολόγος στο Πανεπιστήμιο UCLAN, Ζήνωνας Τζιάρρας. Στην ερώτηση γιατί είναι κακό να υπάρξει υπερσυγκέντρωση εξουσιών στα χέρια του Προέδρου, αφού αυτό υπάρχει και σε άλλες χώρες, ο κ. Τζιάρρας επεσήμανε ότι θα είναι τουλάχιστον προβληματικό από την άποψη ότι το κράτος θα γίνει λιγότερο δημοκρατικό. Από τη στιγμή που η λήψη αποφάσεων, στην εσωτερική ή εξωτερική πολιτική, περιστρέφεται γύρω από το πρόσωπο ενός ηγέτη με ιδεολογικά φορτισμένη πολιτική, ενδεχομένως αυτό να οδηγήσει σε περισσότερα προβλήματα, περιορισμό σε ελευθερίες ή επικίνδυνα ανοίγματα στην εξωτερική πολιτική.

Από την άλλη, ένα “ναι” στο δημοψήφισμα θα οδηγούσε ίσως την Τουρκία σε μια πιο σταθερή περίοδο, πρόσθεσε ο κ. Τζιάρρας, καθώς ο Ερντογάν έχει προκαλέσει κρίσεις υποβοηθητικές για να περάσει τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, και ένα επιτυχές αποτέλεσμα, ίσως μειώσει την πόλωση στο εσωτερικό της χώρας.

Εάν στο δημοψήφισμα υπερνικήσει το “όχι”, πρόσθεσε, πολύ πιθανόν να δούμε ακόμη περισσότερη πόλωση μεταξύ των οπαδών του Ταγίπ Ερντογάν και των εθνικιστικών κύκλων του ΚΕΔ (ΜΗΡ) με πιο κοσμικούς κύκλους και δυνάμεις. “Αυτή η εξίσωση θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμα και σε βίαιες εκφάνσεις που ελπίζουμε να μην δούμε”.

Ο ρόλος του Ερντογάν και τι θα γίνει στην εποχή μετά από αυτόν

Ουσιαστικό ερώτημα που θέτει ένας βασικός πυρήνας του ΑΚΡ, είναι το τι θα γίνει στη μετά Ερντογάν περίοδο, καθώς υπάρχει το ερώτημα εάν αυτό το μοντέλο διακυβέρνησης θα ταιριάζει στις πολιτισμικές ή πολιτικές αξίες του ισλαμικού κινήματος της Τουρκίας στην εποχή μετά τον Ταγίπ Ερντογάν, ανέφερε ο Νίκος Μούδουρος.

Η Τουρκία, συνέχισε, εδώ και χρόνια βρίσκεται σε μια κοινωνική πόλωση και ενώ η αλλαγή του συντάγματος θα μπορούσε να εκληφθεί ως μια κοινωνική συμφωνία, άρα να συγκεντρώνει τη συντριπτική συναίνεση της κοινωνίας, η συγκεκριμένη μεταρρύθμιση εκφράζει μόνο έναν πολύ συγκεκριμένο πυρήνα πολιτιστικής ταυτότητας και πολιτισμικών αναφορών της τουρκικής κοινωνίας και μπορεί να μην γίνει αποδεκτό από ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας που έχει διαφορετική αντίληψη από εκείνη του Τούρκου Προέδρου.

Σε κρατικό επίπεδο, η επικράτηση του “ναι” στο δημοψήφισμα, θα προσφέρει στον Ερντογάν ένα πεδίο σταθεροποίησης της δικής του εξουσίας. Μετά τα γεγονότα του πάρκου Γκεζί το 2013, ο Τούρκος Πρόεδρος, παρατήρησε ο Νίκος Μούδουρος, επικεντρώνεται στο να συντηρήσει και όχι να επεκτείνει την εξουσία του. Ως ένα βασικό ρήγμα της τουρκικής κοινωνίας, ανέφερε το κουρδικό πρόβλημα, όπου τα τελευταία χρόνια ο Ταγίπ Ερντογάν έκανε στροφή προς το χειρότερο, αποκλείοντας τον διάλογο με τον Οτσαλάν, χρησιμοποιώντας τη στρατιωτική ισχύ, ισοπεδώνοντας κουρδικές πόλεις τις οποίες ξαναχτίζει με βάση νέα δικά του πρότυπα.

Θα ήταν χρήσιμο να παρακολουθήσουμε την προεκλογική περίοδο μέχρι το δημοψήφισμα, η οποία θα δείξει - τουλάχιστον στον δημόσιο λόγο – τις τάσεις που θα επικρατήσουν μετά, συμπλήρωσε, παρατηρώντας ότι αυτή τη στιγμή, υπάρχει κλιμάκωση της πόλωσης.

Στην ερώτηση εάν ο Ταγίπ Ερντογάν είναι ένας νέος Κεμάλ Ατατούρκ, Σουλτάνος ή Χίτλερ, ο Ζήνωνας Τζιάρρας είπε ότι “προσπαθεί να γίνει ένας νέος Ατατούρκ με τους δικούς του όρους και σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό το κατάφερε. Γιατί μιλάμε πλέον για μια μετα-κεμαλική περίοδο, αν όχι κάτι άλλο”. Ο Ταγίπ Ερντογάν κάνει μια αντεπανάσταση στην επανάσταση του Κεμάλ Ατατούρκ, είναι πλέον το κεντρικό πρόσωπο με το οποίο ταυτίζεται η Τουρκία, πρόσθεσε.

Δημοψήφισμα και εξωτερική πολιτική της Τουρκίας

Η στρατηγική αναπαραγωγής της εξουσίας του Ερντογάν οδηγεί τον Τούρκο Πρόεδρο σε κινήσεις που μπορεί να εκπλήξουν στην εξωτερική πολιτική, ανέφερε ο Νίκος Μούδουρος, μιλώντας για “ευκαιριακό πραγματισμό”. Εκεί που βλέπει ότι τελειώνουν τα περιθώρια μιας πολιτικής του, δεν καταργεί την ίδια την πολιτική, ενεργοποιεί, όμως, πολλούς άλλους παράγοντες, ώστε να ανοίξουν νέα πεδία διαπραγμάτευσης για τον ίδιο, όπως είπε, σημειώνοντας ότι μέσα σε 24 ώρες έκανε κάποιες κινήσεις με το Ισραήλ και σε λιγότερο από 24 ώρες έκανε κινήσεις με τη Ρωσία, εκεί και όπου έβλεπε ότι τα περιθώριά του τέλειωναν. Μέσα από το προεδρικό σύστημα, πρόσθεσε, ο Ερντογάν θα προσπαθήσει να αυξήσει την τουρκική επιρροή στην περιφέρεια, δύσκολο όμως να διακρίνουμε πώς θα το πράξει αυτό.

Φαίνεται, συνέχισε, ότι οι αποφάσεις θα λαμβάνονται από τον Πρόεδρο της Τουρκίας πάρα πολύ γρήγορα, αλλάζοντας την πολιτική εκεί όπου τα περιθώρια στενεύουν, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η ομαλοποίηση των σχέσεων με μια χώρα θα είναι συνολική, περιεκτική και θα έχει αντοχές στον χρόνο. Έφερε ως παράδειγμα τη συνεργασία με τη Ρωσία, με την οποία, όμως, ο Τούρκος Πρόεδρος εξακολουθεί να έχει διαφωνίες, όπως στο νέο προσχέδιο Συντάγματος για τη Συρία που παρουσίασε η Μόσχα.

Την τελευταία δεκαετία, το ΑΚΡ έχει δύο διαστάσεις στην εξωτερική πολιτική, ανέφερε ο Ζήνωνας Τζιάρρας, η μία είναι η ιδεολογική, που αφορά την άποψη του Ερντογάν και της ελίτ του ΑΚΡ για την περιοχή της Μέσης Ανατολής και όχι μόνο, και η άλλη ο αναθεωρητισμός και η αναδίπλωση της πολιτικής αυτής, όταν η Τουρκία βρεθεί σε δύσκολη θέση.

Βλέπουμε τα τελευταία χρόνια ότι ένας πιο ισχυρός Ερντογάν σημαίνει μια πιο αναθεωρητική και ταυτόχρονα πεισματική Τουρκία στην εξωτερική πολιτική, πρόσθεσε, εκτιμώντας ότι ενίσχυση του Τούρκου Προέδρου από το δημοψήφισμα θα σημαίνει πιο διεκδικητική εξωτερική πολιτική. Ο κ. Τζιάρρας είπε ότι στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας υπάρχει η αρχή της διαμερισματοποίησης, δημιουργώντας τομείς στην εξωτερική της πολιτική. Στον έναν τομέα, εξήγησε, μπορεί να συμφωνεί με τη Ρωσία και να τα βρίσκει με το ΝΑΤΟ και το Ισραήλ, και στον άλλον τομέα να έχουν προβλήματα. Αυτό κυρίως ευνοεί την οικονομική ελίτ της Τουρκίας, που έχει σχέση με αυτές τις χώρες, και από την οποία ελίτ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό ο Ερντογάν, όπως είπε.

Ο κ. Τζιάρρας θεωρεί ότι ο Ταγίπ Ερντογάν δεν είναι πλέον απρόβλεπτος. “Βλέπουμε πλέον τους παράγοντες που επηρεάζουν την εξωτερική του πολιτική και πρέπει να αναμένουμε τις κινήσεις του: π.χ. η αλλαγή της στάσης του στο Κουρδικό, που συνέπεσε με τις εξελίξεις στη Συρία”, είπε, τονίζοντας ότι υπόψη πρέπει να λαμβάνονται και οι προσωπικοί στόχοι του Τούρκου Προέδρου.

Μούδουρος και Τζιάρρας δεν αναμένουν θετικές κινήσεις στο Κυπριακό

Ο Ζήνωνας Τζιάρρας δεν θεωρεί ότι ο Τούρκος Πρόεδρος δεν προτίθεται να κάνει ένα θετικό βήμα στο Κυπριακό “στον βαθμό που εμείς θα θέλαμε. Η στρατηγική του στο Κυπριακό είναι καθαρά τακτικιστική, προσπαθεί να αποκομίσει όσα περισσότερα μπορεί, να παίξει μαζί μας, με την Κυπριακή Δημοκρατία και τα άλλα μέρη της διαπραγμάτευσης, ώστε να καταλήξουμε σε μια λύση που θα διασφάλιζε τα συμφέροντα της Τουρκίας και συνεπώς να μην περνούσε σε ένα δημοψήφισμα, από την ε/κ πλευρά. Είτε να δημιουργήσει εκείνες τις συνθήκες, που σε περίπτωση αποτυχίας των διαπραγματεύσεων, θα βοηθήσουν την Τουρκία να κατευθυνθεί σε ένα σχέδιο Β ή Γ”.

Μια λύση, εξήγησε, που θα επιτρέπει στην Τουρκία να έχει παρουσία μέσα και διαμέσου της Κύπρου στην ανατολική Μεσόγειο, καθώς ένας από τους βασικούς της στόχους είναι να καταστεί παροχέας ασφάλειας στην περιοχή. “Δηλαδή, μια μικρή Αμερική, ο αστυνόμος της ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής και θεωρεί ότι αν δεν έχει λόγο στην Κύπρο, αυτό δεν μπορεί να το καταφέρει”. Συνεπώς, είπε, δεν πρέπει να είμαστε πολύ αισιόδοξοι στο τι μπορεί να κάνει ο Ερντογάν στο Κυπριακό.

Στο Κυπριακό, ο Νίκος Μούδουρος πιστεύει ότι η κατάσταση ξεκαθαρίζει “όσον αφορά το κακό σενάριο”, αν το καλό σενάριο είναι κορύφωση των προσπαθειών που βρίσκονται σε εξέλιξη με καλά αποτέλεσμα που δεν μπορούμε να ξέρουμε τώρα, αφού η διαδικασία συνεχίζεται. Στο κακό σενάριο, ανέφερε, σε περίπτωση δηλαδή κατάρρευσης ή αδιεξόδου, θα έχει σημασία ποιος θα επωμιστεί την ευθύνη γι' αυτό, αλλά, σημείωσε, πλέον στο βόρειο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, υπάρχουν πολλές συγκεκριμένες δυναμικές. Όπως είπε, υπάρχει η κοινωνική δυναμική που αφορά την παραχώρηση “υπηκοοτήτων”, η οικονομική με περαιτέρω ενσωμάτωση του εδάφους με περισσότερα έργα υποδομής, όπως ο αγωγός μεταφοράς νερού και το νέο έργο για την υποθαλάσσια μεταφορά ηλεκτρισμού και τέλος, μονομερείς -ίσως- ενέργειες της Τουρκίας, που κανονικά θα ήταν στο πακέτο επίλυσης του Κυπριακού.

Ως παράδειγμα ανέφερε το άνοιγμα της περίκλειστης περιοχής της Αμμοχώστου υπό τ/κ διοίκηση, σε περίπτωση κατάρρευσης των συνομιλιών. “Τέτοιου είδους μέτρα, θα είναι πεδία έναρξης νέων δυναμικών, όπου θα εμφανιστεί ίσως ενώπιόν μας και η μέθοδος επίλυσης του Κυπριακού `κομμάτι κομμάτι`”. Αυτό έχει και μεγάλα ρίσκα, καθώς υπάρχει και μια πρόθεση ομαλοποίησης της σημερινής κατάστασης πραγμάτων. Τέτοιου είδους κινήσεις όχι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, αλλά που θα επηρεάζουν πτυχές του Κυπριακού, δεν θα πρέπει να αποκλείονται, σημείωσε.

Στα διεθνή ΜΜΕ, συμπλήρωσε ο κ. Τζιάρρας, αυτή η συζήτηση για τη μέθοδο λύσης “κομμάτι κομμάτι” ήδη έχει αρχίσει να γίνεται ή να προωθείται. Αυτό το σενάριο θα πρέπει να αρχίσει να εξετάζεται, γιατί μπορεί εν μέρει να φαίνεται θετικό, αλλά κρύβει και ρίσκα, πρόσθεσε.

Τέλος ο κ. Μούδουρος μίλησε για μια μορφή Ερντογανισμού, καθώς ο ίδιος ο πολιτικός ηγέτης καθορίζει αυτή τη στιγμή διάφορες ιδεολογικές καταστάσεις στην τουρκική δεξιά και συνδυάζει τρία σημαντικά στοιχεία - τη μουσουλμανική θρησκεία, το συντηρητικό πολιτικό ρεύμα και τον εθνικισμό - “που βρίσκονται σε διαλεκτική σχέση στο πρόσωπο του Ερντογάν”. Εκτίμησε, δε, ότι η συνεργασία ΑΚΡ – ΜΗΡ δεν είναι συγκυριακή, αλλά έχει να κάνει με την νέα ιδεολογική ταυτότητα της νέας κρατικής εξουσίας.

Πηγή: ΚΥΠΕ

Keywords
δημοψηφισμα 2015, δημοψηφισμα, κοινωνικη συμφωνια, κυπρος, δημοσκοπηση, νέα, uclan, κεδ, συγκεκριμένο, ισχύ, ρωσία, επιρροή, σημαίνει, νατο, λύση, μμε, κυπε, μυστικες δημοσκοπησεις, Καθεδρικός του Αγίου Βασιλείου, αλλαγη ωρας, τραπεζα της ανατολης, Καλή Χρονιά, αλλαγη ωρας 2012, τελος του κοσμου, αλλαγη ωρας 2013, εκλογες 2014, κομματα, βουλευτες, uclan, χωρες, ρωσία, βημα, δημοκρατια, ηγετης, ισραηλ, κυπρου, μμε, χιτλερ, αμερικη, βρισκεται, γεγονοτα, γινει, γινεται, δημοσιο, διοικηση, δυναμικο, ειπε, υπαρχει, εν μερει, εργα, εξελιξη, επιρροή, εποχη, ερντογαν, ευθυνη, ιδια, ιδιο, θετικο, θρησκεια, κεδ, κεμαλ, κεμαλ ατατουρκ, κομμα, κρατικο, ληψη, λύση, λογο, μηνες, μορφη, μοσχα, νατο, παντα, οτσαλαν, πανεπιστημιο κυπρου, πεδια, πεδιο, προβληματα, ρευμα, σεναριο, συγκεκριμένο, συζητηση, συρια, σκεπτικισμος, σχεδιο, ταυτοτητα, τμημα, τουρκια, τρια, ισχύ, ισχυρος, ωρες, χωρα, μεθοδος, πακετο, ρηγμα, σημαίνει, χερια
Τυχαία Θέματα