Atlantic Council -Turkish Policy για ενέργεια Τουρκίας-Κύπρου-ΗΠΑ

Μια σειρά αναλύσεων-άρθρων με επίκεντρο τα ενεργειακά της Τουρκίας, τις διεργασίες στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και την στάση των ΗΠΑ και Ε.Ε δημοσίευσε το περιοδικό Turkish Foreign Quarterly σε συνεργασία με το Atlantic Council.

Σε άρθρο της η αμερικανοεβραϊκής καταγωγής καθηγήτρια Brenda Shaffer συνεργάτιδα του Atlantic Council και πρώην διευθύντρια έρευνας του Προγράμματος Σπουδών Κασπίας στο Kennedy School of

Government του Χάρβαρντ αναφέρει πως μια πιθανή οδός εξαγωγών που έχει προβλεφθεί με την πάροδο των χρόνων είναι από το Ισραήλ - ενδεχομένως από κοινού με την Κύπρο - στην Τουρκία. «Αξιωματούχοι υψηλού επιπέδου στην Τουρκία και το Ισραήλ εξέφρασαν πρόσφατα το ενδιαφέρον τους για την ανανέωση των διαπραγματεύσεων μεταξύ των δύο χωρών για το εμπόριο φυσικού αερίου. Οι ισραηλινές εξαγωγές προς την Τουρκία θα μπορούσαν επίσης να περιλαμβάνουν την πρόσθετη εξαγωγή ισραηλινού αερίου στην Ευρώπη μέσω του TANAP.», είπε. Αναφορικά με τις συμφωνίες για τον East Med και τον αγωγό Κύπρου-Αιγύπτου επισημαίνει πως οι διακυβερνητικές συμφωνίες είναι μη δεσμευτική, χωρίς καμία εμπορική δέσμευση που ενέχεται στη συμφωνία αυτή τη στιγμή.

Οι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι και περιφερειακοί φορείς χάραξης πολιτικής εξακολουθούν να θεωρούν τους φυσικούς πόρους ως έναν τρόπο προώθησης της ειρήνης, ιδίως μεταξύ του Ισραήλ και των γειτόνων του, καθώς και στη διαιρεμένη Κύπρο . Ωστόσο, μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει καμία περίπτωση στη διεθνή πολιτική για "αγωγό ειρήνης", όπου το δόλωμα του ενεργειακού εμπορίου θα μπορούσε να βοηθήσει την επίλυση διακρατικών συγκρούσεων. Ενώ το εμπόριο φυσικού αερίου δεν είναι πιθανό να χρησιμεύσει ως μοχλός για την ειρήνη, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή νερού μέσω της τροφοδότησης της αφαλάτωσης και έτσι να μειώσει τις συγκρούσεις έλλειψης νερού που μαστίζουν την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου».

Ο Μπράιζα ξαναχτυπά

Σε άλλο άρθρο του ο γνωστός πρώην τουρκόφιλος Αμερικανός διπλωμάτης Mάθιου Μπράιζα, είπε πως οι εντάσεις με την Άγκυρας-Τελ Αβίβ τα προηγούμενα χρόνια προκάλεσαν πρωτοφανή στρατηγική συνεργασία μεταξύ του Ισραήλ, της Κύπρου και της Αιγύπτου. Ειδικά για την εκμετάλλευση της τρίτηςς φάσης παραγωγής του κοιτάσματος Λεβιάθαν την ισραηλινή ΑΟΖ, αναφέρει πωςμια εναλλακτική λύση εξαγωγής θα μπορούσε να είναι τερματικό σταθμού ΥΦΑ στην Κύπρο αρκεί να βρεθούν και άλλες ποσότητες από την γεώτρηση της Exxon Mobil.

Αυτές οι επιπρόσθετες κυπριακές ποσότητες, ίσως σε συνδυασμό με τη φάση 3 του Λεβιάθαν, θα μπορούσαν ενδεχομένως να εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητα ενός ελληνοκυπριακού τερματικού σταθμού εξαγωγής ΥΦΑ. Ως εκ τούτου, ένα τερματικό υγροποίησης θα μπορούσε να είναι το πρώτο σημαντικό βήμα για την Κύπρο να πραγματοποιήσει το όνειρό της να γίνει ο ενεργειακός κόμβος της Ανατολικής Μεσογείου.

Ωστόσο, ένα μόνο τερματικό υγροποίησης είναι ανεπαρκές για τη δημιουργία ενός ενεργειακού κόμβου. Πράγματι, ένας κόμβος φυσικού αερίου είναι ένας τόπος όπου οι πολλαπλές προμήθειες φυσικού αερίου συγκλίνουν και ανταγωνίζονται μεταξύ τους σε ένα ρευστό εμπορικό περιβάλλον και από όπου μεταφέρεται φυσικό αέριο σε πολλαπλούς αγοραστές. Οι αγωγοί που συνδέουν την Κύπρο με το Ισραήλ και την Αίγυπτο θα μπορούσαν να ενισχύσουν τις προοπτικές του νησιού να αναπτυχθούν ως κόμβος, αλλά η Κύπρος πιθανότατα θα βρεθεί σε ανταγωνισμό με την Αίγυπτο, καθώς οι επενδυτές ενδέχεται να βρουν οικονομικότερο πλεονέκτημα για την επέκταση των υφιστάμενων τερματικών σταθμών εξαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου.

Ο Μπράιζα αναφέρθηκε και στο σενάριο κατασκευής ενός αγωγού προς την Τουρκία και ισχυρίστηκε πως ένα τέτοιο σχέδιο θα επέτρεπε στο Ισραήλ και την Κύπρο να εξάγουν φυσικό αέριο στην Τουρκία και ίσως και μετά στην ΕΕ μέσω του Νότιου Διαδρόμου. Ωστόσο όπως διαπιστώνει δεδομένων των έντονων εντάσεων στις σχέσεις της Άγκυρας με την Ιερουσαλήμ και τη Λευκωσία, ένας αγωγός αερίου Ισραήλ-Κύπρου-Τουρκίας από πολιτική άποψη είναι αυτή την στιγμή αδιανόητος.

Σε αυτό το πλαίσιο σημειώνει πως η Άγκυρα, φαίνεται τώρα ολοένα και περισσότερο υπέρ μιας λύσης δύο κρατών αντί της επανένωσης της νήσου. «Σε αυτό το νέο πολιτικό κλίμα στο οποίο το κυπριακό διαζύγιο φαίνεται πιο πιθανό, ίσως οι Ελληνοκύπριοι θα μπορούσαν να εγκαταλείψουν τη μακρόχρονια άρνησή τους να συζητήσουν την εξόρυξη ενέργειας με τους Τουρκοκύπριους, δεδομένου ότι τα ενεργειακά ζητήματα δεν παρέχουν πλέον δυνητική δύναμη και στις δύο πλευρές. Ένα τέτοιο βήμα θα μπορούσε να βοηθήσει τους Ελληνοκύπριους να επιτύχουν τους στόχους τους για επενδύσεις σε ένα τερματικό σταθμό εξαγωγής ΥΦΑ και την εμφάνιση της Κύπρου ως ενεργειακού κόμβου της Ανατολικής Μεσογείου», αναφέρει.

Μεταξύ άλλων τονίζει πως εάν η Τουρκία επιδιώξει να αποτρέψει την περαιτέρω απομόνωσή της σε θέματα ενεργειακής διπλωματίας στην Ανατολική Μεσόγειο, θα πρέπει να βρει έναν τρόπο να μειώσει τις εντάσεις.

«Ένα πρώτο βήμα θα μπορούσε να είναι για τις Βρυξέλλες και την Άγκυρα να αποφύγουν μια νέα κρίση στα κυπριακά ύδατα αυτό το φθινόπωρο. Ίσως μπορεί να επιτευχθεί ένας μυστικός συμβιβασμός σύμφωνα με τον οποίο η Άγκυρα δέχεται τη γεώτρηση της ExxonMobil / Qatar Gas σε μια περιοχή που διεκδικούν οι Ελληνοκύπριοι και η Λευκωσία να αποδεχτεί τη γεώτρηση της TPAO σε περιοχή που διεκδικούν οι Τουρκοκύπριοι.

Το επόμενο βήμα, σύμφωνα με τον ίδιο, θα μπορούσε να είναι η συνεργασία στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας «Με ισχυρή ενθάρρυνση της ΕΕ, οι ελληνοκυπριακές αρχές θα μπορούσαν ενδεχομένως να πεισθούν να δεχτούν ένα υποθαλάσσιο καλώδιο από την Τουρκία προς τη βόρεια Κύπρο, φαινομενικά για να ενισχύσουν την τουρκοκυπριακή παροχή ηλεκτρικού ρεύματος».

«Μακροπρόθεσμα, το Ισραήλ, η Τουρκία και η Κύπρος θα μπορούσαν να συμφωνήσουν για την πιο ελκυστική από εμπορική άποψη εναλλακτική λύση στο έργο EastMed: ένα αγωγό αερίου Ισραήλ-Κύπρου-Τουρκίας», είπε ενώ αναφέρθηκε στον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η E.E προς αυτή την κατεύθυνση.

ΥΠΕΞ ΗΠΑ

Η Sandra Oudkirk, Αναπληρώτρια Βοηθός Γραμματέας του Γραφείου Ενεργειακών Πόρων του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ στην ανάλυσή της σημειώνει πως το φυσικό αέριο έχει τη δυνατότητα να μεταμορφώσει τόσο τις ανεπτυγμένες όσο και τις αναπτυσσόμενες οικονομίες παγκοσμίως. «Η ενέργεια, και ιδιαίτερα οι πρόσφατες ανακαλύψεις φυσικού αερίου, μπορούν να λειτουργήσουν καταλυτικά για τη συνεργασία σε περιβάλλον διαφορετικού ενδιαφέροντος. Για παράδειγμα, στην Ανατολική Μεσόγειο, οι υπεράκτιες ανακαλύψεις στην Αίγυπτο και το Ισραήλ έχουν επαναπροσδιορίσει περιφερειακές σχέσεις καθώς οι κυβερνήσεις επιδιώκουν να συνεργαστούν. Ελπίζουμε ότι οι πρόσφατες ανακαλύψεις από την Κύπρου θα μπορέσουν επίσης να λειτουργήσουν μετασχηματιστικά . Η επιτυχής αναζήτηση, παραγωγή και εξαγωγή φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο θα απαιτήσει πολιτική συνεργασία και οικονομική ενσωμάτωσην»